ΡΑΠΠΑ

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΛΑΘΕΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ
Ο Βηρ Γκόρντον Τσάιλντ (1892-1957) υπήρξε ένας από τους πιο επιφανείς καθηγητές Προϊστορικής Αρχαιολογίας, με πλούσιο συγγραφικό έργο. Όταν το "Ο άνθρωπος πλάθει τον εαυτό του" κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1936 θεωρήθηκε σταθμός στη μελέτη των προϊστορικών χρόνων. Σήμερα πλέον όχι μόνο αποτελεί ένα κλασικό έργο της αρχαιολογικής φιλολογίας, αλλά εξακολουθεί να είναι μία πολύτιμη εισαγωγή για τις γνώσεις μας πάνω στην προϊστορία. Ο καθηγητής Βηρ Γκόρντον Τσάιλντ παρουσιάζει και αναλύει τις βασικότερες ανακαλύψεις που σηματοδότησαν τη μετάβ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Από τον καιρό της αυτό-ανάλυσής του και των πρώτων ανακαλύψεών του, ο Φρόυντ δανείστηκε τους δρόμους της Ελλάδας χρησιμοποιώντας τους μύθους του Οιδίποδα και αργότερα του Νάρκισσου, για να χαρακτηρίσει τις θεμελιώδεις θεωρητικές και πρακτικές έννοιες της ψυχανάλυσης. Από τότε, οι διάδοχοί του δεν έπαψαν να αναφέρονται τόσο στα κείμενα όσο και στα προϊόντα της αρχαίας ελληνικής τέχνης - καθρέπτη των συγκρούσεων και της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης ψυχής. Οι ψυχαναλυτές Γάλλοι και Έλληνες, που συνεργάστηκαν σε τούτη τη συλλογή εγγράφονται σ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΒΑΘΜΟΣ ΜΗΔΕΝ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
Σε κάθε λογοτεχνικό έργο εκδηλώνεται μια τυπική πραγματικότητα ανεξάρτητη από τη γλώσσα και το ύφος: η γραφή ιδωμένη ως η σχέση που διατηρεί ο συγγραφέας με την κοινωνία, η λογοτεχνική "γλώσσα" μεταμορφωμένη από τον κοινωνικό προορισμό της. Αυτή η τρίτη διάσταση της Μορφής έχει μιαν ιστορία που ακολουθεί βήμα-βήμα τον σπαραγμό της αστικής συνείδησης: από τη διάφανη γραφή των κλασικών ως την όλο και πιο θολή γραφή του 19ου αιώνα, κατόπιν ως ουδέτερη γραφή του καιρού μας. Η σχέση αυτή μεταξύ Λογοτεχνίας και Ιστορίας (μεταξύ του συγγραφέα και...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΜΗΤΡΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΣΤΗ ΦΟΝΙΣΣΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
Οι γονείς της Χαδούλας προίκισαν τη μοναχοκόρη τους μ' ένα γκρεμό και ένα σπίτι στο ερειπωμένο Κάστρο, όπου μόνο τα στοιχειά κατοικούσαν. Τέτοιο προικιό δεν οδηγεί σ' ένα καινούργιο κόσμο: μεταβατικό αντικείμενο χωρίς μετάβαση, υψώνεται στο τέλος, ως μάλλινη σινδόνα - σήμα χωρίς αντίκρυσμα, προς ένα κόσμο που απομακρύνεται αδιάφορος. Η μοναχοκόρη, θεραπεύτρια της ανίας της -φόνισσα της συνονόματης εγγονής της και άλλων μικρών κοριτσιών- λέει την τελευταία της φράση: "ω! να το προικιό μου!". Και πεθαίνει. Με αφετηρία τα τελευταία λόγια της ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΝΤΕ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΙ Σ' ΕΝΑ ΠΛΕΟΥΜΕΝΟ
Ο άνθρωπος, παράδοξος σταθμός στην εξελικτική πορεία του Σύμπαντος από τη στιγμή του Big Bang - και στον πλανήτη μας, τη Γη, από την εποχή της εμφάνισης των πρώτων μορίων του DNA - είναι πράγματι ένα θαύμα: είναι το μόνο ον το προικισμένο με τη δύναμη να αναθέτει στον εαυτό του εξουσίες. Το μόνο ον που η μοίρα του είναι στα χέρια του. Αυτό το προνόμιο, ο άνθρωπος το χρησιμοποιεί σήμερα ηλιθίως για να εξασφαλίσει ανόητους και γελοίους σκοπούς ανωτερότητας και κυριαρχίας πάνω στον συνάνθρωπο του έχει συσσωρεύσει τόσα μέσα καταστροφής ώστε ό...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΡΟΛΑΝ ΜΠΑΡΤ ΑΠΟ ΤΟΝ ΡΟΛΑΝ ΜΠΑΡΤ
Να, για ν' αρχίσουμε, μερικές εικόνες: είναι το μερίδιο της τέρψης που ο συγγραφέας προσφέρει στον εαυτό του τελειώνοντας το βιβλίο του. Πρόκειται για μια τέρψη γοητείας (και κατά συνέπεια αρκετά εγωιστική). Έχω κρατήσει μόνο τις εικόνες που με συγκλονίζουν, χωρίς να ξέρω το γιατί (η άγνοια αυτή είναι χαρακτηριστικό της γοητείας, κι ό,τι πω για κάθε εικόνα δεν θα είναι παρά φανταστικό). Ωστόσο, θα πρέπει να το παραδεχτώ, μόνον οι εικόνες της νιότης μου με γοητεύουν. Η νιότη μου δεν ήταν δυστυχισμένη, κι αυτό χάρη στη στοργή που με περιέβαλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Το έργο αυτό επιχειρεί κάτι περισσότερο από απολογισμό, κάτι διαφορετικό από πανόραμα. Μια διάγνωση της κατάστασης της ιστορίας ή τουλάχιστον της πρακτικής, που ιστορικοί από διαφορετικές κατευθύνσεις και γενιές αλλά με κοινό πνεύμα έρευνας - έξω από οποιαδήποτε σχολή - ασκούν στη Γαλλία. Κι ακόμη μια αφετηρία για τους καινούργιους δρόμους της ιστορικής αναζήτησης. Πολλοί ασχολούνται ήδη μ' αυτήν, μερικοί δημοσιεύουν εδώ τη μαρτυρία τους. Πράγματι, η ιστορία, όπως κι οι άλλες βασικές επιστήμες, εδώ κι αρκετά χρόνια έχει υποστεί μια βαθιά μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Το έργο αυτό επιχειρεί κάτι περισσότερο από απολογισμό, κάτι διαφορετικό από πανόραμα. Μια διάγνωση της κατάστασης της ιστορίας ή τουλάχιστον της πρακτικής, που ιστορικοί από διαφορετικές κατευθύνσεις και γενιές αλλά με κοινό πνεύμα έρευνας - έξω από οποιαδήποτε σχολή - ασκούν στη Γαλλία. Κι ακόμη μια αφετηρία για τους καινούργιους δρόμους της ιστορικής αναζήτησης. Πολλοί ασχολούνται ήδη μ' αυτήν, μερικοί δημοσιεύουν εδώ τη μαρτυρία τους. Πράγματι, η ιστορία, όπως κι οι άλλες βασικές επιστήμες, εδώ κι αρκετά χρόνια έχει υποστεί μια βαθιά μ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΧΑΡΑΥΓΗ ΤΩΝ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ
Υπάρχει κανείς που δεν διερωτήθηκε μπροστά σ’ ένα νεογέννητο παιδί ποιες να είναι οι αντιλήψεις του για τα όντα που το περιβάλλουν και για τον κόσμο στον οποίο αναδύθηκε; Πώς βλέπει τα πρόσωπά μας; Τι ακούει από τα λόγια και τα τραγούδια μας; Τι καταλαβαίνει από τα χέρια μας, τις κινήσεις μας και τα χάδια μας; Από τις οσμές και τις γεύσεις που το περιβάλλουν; Πότε θα μπορέσει να μας αναγνωρίσει; Οι φυσιολόγοι, οι ηθολόγοι, οι πειραματικοί ψυχολόγοι, αν και δεν τα ξέρουν βέβαια όλα, όμως έχουν απαντήσεις, κάποτε εκπληκτικά ακριβείς. Το βιβλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Το έργο αυτό επιχειρεί κάτι περισσότερο από απολογισμό, κάτι διαφορετικό από πανόραμα. Μια διάγνωση της κατάστασης της ιστορίας ή τουλάχιστον της πρακτικής, που ιστορικοί από διαφορετικές κατευθύνσεις και γενιές αλλά με κοινό πνεύμα έρευνας - έξω από οποιαδήποτε σχολή - ασκούν στη Γαλλία. Κι ακόμη μια αφετηρία για τους καινούργιους δρόμους της ιστορικής αναζήτησης. Πολλοί ασχολούνται ήδη μ' αυτήν, μερικοί δημοσιεύουν εδώ τη μαρτυρία τους. Πράγματι, η ιστορία, όπως κι οι άλλες βασικές επιστήμες, εδώ κι αρκετά χρόνια έχει υποστεί μια βαθιά μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΤΟΜΙΝΙΚ
(. . .) Έτσι άρχισε η θεραπεία. Θεραπεία ενός εφήβου ολότελα χαμένου μέσα σ’ έναν κόσμο χωρίς αναφορές, ιδιαίτερα στο χώρο και στο χρόνο, και που, στην ερημιά του λόγου, ψάχνει για μια συνάντηση που μέσα από αυτήν θα ξαναβρεί τη σειρά του. Το ενδιαφέρον της εργασίας αυτής βρίσκεται, από τη μια μεριά, στην εξαντλητικότητά της. Η Φρανσουάζ Ντολτό σημειώνει με ακρίβεια καθετί που της λένε, τόσο οι γονείς όσο και το παιδί, και συμπληρώνει έτσι τον φάκελο (μαζί με το πρότυπο σχέδιο) του υλικού που συνοδεύει τη σχέση της μεταβίβασης, σ’ όλη τη δ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Το θέμα αυτής της εργασίας είναι η αναπαράσταση και ειδικά η λειτουργία της σαν μεταψυχολογικό στοιχείο και μηχανισμός σε σχέση με την κλινική εμπειρία. Πιο συγκεκριμένα, η θεώρηση ορισμένων της απόψεων αφού, κατά τη γνώμη μου, η αναπαράσταση καλύπτει όλο το φάσμα της λειτουργίας του ψυχικού μηχανισμού. Για να αποφύγω τυχόν σημασιολογικές παρερμηνείες σχετικά με την έννοια της αναπαράστασης (στη φιλοσοφία, στη φιλολογία, στην ψυχολογία κι ακόμα στη θεολογία), συμβουλεύτηκα ορισμένα λεξικά. Τελικά, το ρήμα αναπαριστώ (representer. Petit Rob...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ
Μερικοί άνθρωποι αγάλλονται και μόνο με το άκουσμα των λέξεων φύση και φυσικό: "τα φυσικά δικαιώματα του ανθρώπου", "η επιστροφή στη φύση", καθώς και με τα: "Αλλά η φύση είναι εκεί, σε προσκαλεί και σ' αγαπάει" των διαφόρων Λαμαρτίνων και άλλων καλοπροαίρετων συγγραφέων. Ε! λοιπόν, ας γνωρίσουν αυτή τη "φύση" από την καλή! Ας τη δουν όπως είναι στην πραγματικότητα: ανήλεη, αναίσθητη, άσπλαχνη, ανείπωτα θηριώδης, αδιάλλακτα σκληρή απέναντι σε καθετί που αγαπάμε, μια οργάνωση χωρίς οίκτο που συντρίβει με κάθε τρόπο τους πιο ευγενικούς πόθους...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΔΙΑΦΑΝΟ ΑΥΓΟ
(. . .) Ο Ζακ Τεστάρ αναφέρεται στην ταχύτατη εξέλιξη της τεχνικής και των μεθόδων που διαθέτουμε για τη σωστή εφαρμογή της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Προπαντός, όμως, εκθέτει με πάθος και με γλώσσα ζωντανή και καθάρια τα βιολογικά, κοινωνιολογικά και ανθρωπιστικά προβλήματα που απορρέουν από αυτή τη νέα και χωρίς προηγούμενο στην ιστορία κατάσταση. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΠΟΛΑΥΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
«Τι ξέρουμε για το κείμενο; Τον τελευταίο καιρό, η θεωρία επιχειρεί να δώσει κάποια απάντηση. Μένει όμως ένα ερώτημα: Τι απολαμβάνουμε από το κείμενο; Το ερώτημα τούτο οφείλουμε να το θέσουμε έστω και μόνο για ένα λόγο τακτικής: οφείλουμε να καταξιώσουμε την απόλαυση του κειμένου ενάντια στην αδιαφορία της επιστήμης και στον πουριτανισμό της ιδεολογικής ανάλυσης οφείλουμε να καταξιώσουμε την απόλαυση του κειμένου ενάντια στην ταπείνωση της λογοτεχνίας σαν απλής ψυχαγωγίας. Πώς να θέσουμε το ερώτημα; Συμβαίνει το χαρακτηριστικό της απόλαυσ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΤΥΧΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ
(. . .) Σ' αυτό το βιβλίο εξετάζεται η σχέση της βιολογίας με τις φυσικές επιστήμες. Ο συγγραφέας εκθέτει τις θεμελιώδεις αρχές της μοριακής βιολογίας μεταβαίνοντας προοδευτικά από τους γνωστούς τομείς στα σύνορα της γνώσης. Σε κάθε βήμα επιχειρεί να αναδείξει τη σχέση αυτών των αρχών με τις αρχές της φυσικής και τις επιπτώσεις τους στην αντίληψη που μπορεί να σχηματίσει ο άνθρωπος για τον εαυτό του. Το δοκίμιο αυτό του Ζακ Μονό προκάλεσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον (. . .), με αποτέλεσμα να ανοίξει μια συζήτηση γύρω από τα ζητήματα που πραγμα...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ
Γιατί η Ιαπωνία; Γιατί είναι η χώρα της γραφής: από όλες τις χώρες που έχει γνωρίσει ο συγγραφέας η Ιαπωνία είναι η χώρα όπου ο συγγραφέας συνάντησε τη διεργασία του σημείου την πιο κοντινή στις δικές του πεποιθήσεις και στους οραματισμούς του, ή , αν θέλετε, την πιο απομακρυσμένη από την απέχθεια, τον εκνευρισμό και την άμπωτη που του προξενεί η δυτική σημειοκρατία. Το ιαπωνικό σημείο είναι δυνατό: θαυμάσια κανονισμένο, ταχτοποιημένο, εκτεθειμένο, χωρίς ιθαγένεια ή ορθολογισμό. Το ιαπωνικό σημείο είναι κενό: το σημαινόμενό του χάνεται, δε...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Η επιστημονική εξερεύνηση του Σύμπαντος είναι, στο βάθος, μια έρευνα γύρω από τον άνθρωπο. Το μαρτυράει το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις επιστήμες της ζωής και τις επιστήμες του ανθρώπου. Αυτή όμως η επιστροφή στα βασικά ζητήματα περικλείνει δύο μείζονες κινδύνους. Ο πρώτος είναι να επιστρατεύσουμε την αυστηρή διανοητική πειθαρχία που επέτρεψε τις θεαματικές επιτυχίες των "σκληρών" επιστημών. Ο δεύτερος προκύπτει από το ίδιο το ενδιαφέρον που δείχνει ο κάθε άνθρωπος για κάθε τι που αφορά τον άνθρωπο, υποβάλλοντας σε τραχιά δοκιμασία την άσ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΠΙΝΟΕΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ
Ο συγγραφέας του Eloge de la Difference ("Το εγκώμιο της Διαφοράς") μας αφηγείται με συναρπαστικό τρόπο τη μεγάλη περιπέτεια της ζωής. Σημειώνει τους μεγάλους σταθμούς της ιστορίας της: πριν από τρία δισεκατομμύρια χρόνια η εμφάνιση των πρώτων μορίων που είχαν την ικανότητα της αναπαραγωγής τους πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, η εμφάνιση των όντων με τη διπλή γενετική πληροφορία πριν από μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια η γένεση ενός είδους ικανού να οικειοποιηθεί το σύμπαν και τον εαυτό του: ο Άνθρωπος. Ο άνθρωπος γίνεται, δυνητι...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΥ
Μια ιστορική πείρα, αρκετά πλατειά τώρα, επιτρέπει να συμπεράνουμε, όχι με θεωρητικούς διαλογισμούς, αλλά με τη διαπίστωση και μόνο, ότι δεν υπήρξε ποτέ και ούτε υπάρχει κομμουνιστικό καθεστώς μη-σταλινικό. Ας μη συγχέουμε απόπειρες που γίνονται και συστήματα που υπάρχουν, ούτε βιβλία που γράφονται και κοινωνίες όπου ζουν άνθρωποι (σελ.30). Αν ήταν αρκετό να καταλυθεί η δημοκρατία για "να κάνουμε την επανάσταση" ο κόσμος θα κολυμπούσε από τους προϊστορικούς χρόνους στον πιο αναλλοίωτο σοσιαλισμό. Ή, αν ακόμα μπορούσαμε να κάνουμε την επαν...
Διαβάστε περισσότερα...