ΤΗΝΟΣ

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΤΟΥ ΣΑΡΩΦ (1759-1833)
Η Λειτουργία μόλις είχε τελειώσει. Βγαίνοντας από την εκκλησία οι προσκυνητές έσπευσαν προς το κτίριο του μοναστηριού, που στεγάζει το κελλί του περίφημου "στάρετς" πατέρα Σεραφείμ, που είχε τη φήμη ότι κάνει θαύματα, θεραπεύει αρρώστους και γνωρίζει το μέλλον. Γιατί, βασικά, αυτόν είχαν την επιθυμία να χαιρετήσουν. Ανάμεσα σ' αυτούς τους επισκέπτες βρισκόταν η οικογένεια του συγγραφέα Ακσάκωβ. Η Νάντια Ακσάκωφ, κοριτσάκι ακόμη, εκείνη την εποχή, θα θυμότανε για όλη της τη ζωή αυτό που είδε στην "Έρημο του Σάρωφ" -μοναστήρι χωμένο βαθειά μ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΡΟΔΟΜΕΝΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Το βιβλίο αυτό είναι το δεύτερο που εκδίδω και περιέχει διάφορα κείμενά μου, δημοσιευμένα ή αδημοσίευτα, όλα όμως γραμμένα πάνω στη μάχη, που συχνά καλούμαστε (προκαλούμαστε, θα έλεγα) να δώσουμε ο καθένας μας από το πόστο του. Το πρώτο ήταν οι "Πρόγονοι". Προσωπικώς πιστεύω απολύτως στα κείμενα του είδους αυτού, γι' αυτό και τ' αγαπώ και τα 'χω μέσα στην καρδιά μου. Γιατί ο αληθινός πνευματικός άνθρωπος έχει χρέος να αυτοστρατεύεται, να 'ναι πάντοτε με το όπλο παραπόδας και να ρίχνει και τη δική του τουφεκιά και να μην κάνει τον κουφό, ότ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΡΟΔΟΜΕΝΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Αν επιθυμούσαμε ειλικρινά να εμβαθύνουμε στις διάφορες εκδηλώσεις του καθημερινού μας δημοσίου και ιδιωτικού βίου, στην μεταξύ μας συμπεριφορά και στην συμπεριφορά μας προς τους άλλους, ως πολιτών και ως κράτους, θα είχαμε, σας διαβεβαιώ, ανάγλυφη και αποκρουστική εικόνα της γελοιογραφίας μας. Πράγματι, ασυνείδητα ή συνειδητά είμαστε ενεργούμενα μιας ξένης, προς τη δική μας, παραδόσεως, που μας επιβλήθηκε μετά από σωρεία εισβολών, επιβουλών και επιρροών. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει καθόλου, ότι εμείς μπορούμε να βγάζουμε, κάθε φορά, την ουρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΙ;
Το παρόν βιβλίο δεν είναι μια εξαντλητική ή ίσως «ακαδημαϊκή» μελέτη. Είναι μια μικρή, συνοπτική -όσο είναι κατορθωτό- δοκιμή εκθέσεως της ορθοδόξου διδασκαλίας και πίστεως για τα «μετά τον θάνατον». Γι' αυτό και ο πονήσας δεν γράφει δικές του σκέψεις, αλλά συγκεντρώνει ωσάν σε «συναξάρια» μέρος από το διάσπαρτο αγιοπατερικό κυρίως υλικό και το εντάσσει σε θεματικές ενότητες για καθαρώς πρακτικούς λόγους. Αν, παρά τις ελλείψεις, ο αναγνώστης παρακολουθήσει το βιβλίο και μπορέσει να αποκομίσει κάτι ωφέλιμο -που θα το αποκομίσει ασφαλώς από ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΟΝΙΚΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ
Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι η αγία Μόνικα είναι, μία από τις σπουδαιότερες και κορυφαίες γυναίκες όλων των αιώνων στην Ιστορία της χριστιανικής Εκκλησίας και του Χριστιανικού Πολιτισμού. Η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη αποτελούν ένα σπάνιο στεφάνι αρετών ανάμεσα στις γυναίκες που ανέδειξε η Ευρώπη μέχρι σήμερα. Η επιμονή της στην προσευχή και ο θεϊκός της ζήλος για την σωτηρία του γιου της είναι από τα σπάνια φαινόμενα που συναντάμε στο Αγιολόγιο Ανατολής και Δύσεως. Όπως είπε ο ίδιος ο ταλαντούχος γιος της «χάρις στη μητέρα μου, στις π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΜΕΓΑ ΑΠΟΔΕΙΠΝΟΝ
Οι καταπληκτικές τεχνικές και επιστημονικές επιτυχίες των ημερών μας, που κρατούν την ανθρωπότητα με κομμένη την αναπνοή, δείχνουν πως ο άνθρωπος είναι συχνά μεγάλος και δυνατός. Από το άλλο μέρος, η ζωή του έχει καταντήσει άχρωμη και πολύ επίπεδη. Έχει γίνει ένας χωματόδρομος που τον περνάει έρποντας. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΟΡΦΗ ΕΝΟΣ ΑΓΙΟΥ (ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΡΩΣΟΣ)
Ο άγιος, είναι το χαρμόσυνο μήνυμα της ειρήνης του Θεού. Αυτή την ειρήνη θέλησαν να πάρουν μαζί τους οι κατατρεγμένοι και ξερριζωμένοι κάτοικοι μιας πόλης της Μικράς Ασίας όταν, από το Προκόπι της Καππαδοκίας, μετοικήσανε στην Εύβοια, στο παλιό Αχμέτ Αγά, το καινούργιο Προκόπι. Άφησαν πίσω τους περιουσίες, σπίτια, χτήματα, όλα τα καλά τους. Πήραν μαζί τους λίγα δέματα, με τ' απαραίτητα, ίσως και λίγα φλουριά - και πήραν την πολυτιμώτερη, κοινή περιουσία τους, το σκήνωμα του ανθρώπου που, κάποτε, είχε αγιάσει στα δικά τους χώματα. Οι πατρίδ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ
Το ανά χείρας πόνημα προσφέρεται στους εν Χριστώ αδελφούς ως ένα απλό βοηθητικό εγχειρίδιο για μελέτη και όχι ως λειτουργικό εγκόλπιο. Είναι ένα "σημειωματάριο", μια αρχική συνδρομή προς απλουστέρους ή χωλαίνοντες ως προς την αρχαιότερη μορφή της γλώσσας αδελφούς για ευχερέστερη πρόσβαση στον νοηματικό πλούτο των καθημερινών προσευχών. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ
Τέσσερα κείμενα δημοσιευμένα στα τελευταία χρόνια, ανεξάρτητα μεν το ένα από το άλλο, αλλά με κοινή αναφορά στη σχέση Ορθοδοξίας και Ελληνικότητας και ξαναδουλεμένα απαρτίζουν την παρούσα έκδοση. Αυτά απετέλεσαν και την βάση της διδασκαλίας του συγγραφέως στο Σεμινάριο Ιστορίας που οργανώθηκε από το "Πανελλήνιον Ιερόν Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου" κατά τους μήνες Οκτώβριο-Δεκέμβριο 1997 στην Τήνο. Η θερμή υποδοχή, που επιφυλάχθηκε στην α' ειδική έκδοση από το Π.Ι.Ι.Ε.Τ. του βιβλίου, και η ζήτησή του από το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, οδήγησ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΙΝΟΙ ΣΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑ ΜΑΣ
Μια άνιση προσοχή πολύ συχνά δίδεται στην ψαλμωδία. Όλοι οι στίχοι, κυρίως δε ψαλμικοί, ψάλλονται ή μισοψάλλονται γρήγορα, συχνά δε και χωρίς ενθουσιασμό και ζεστασιά, δια να δοθή όλο το βάρος στο ακόλουθο τροπάριο. Ίσως εις τούτο συντελεί ότι οι στίχοι είναι με μικρά γράμματα, άρα δεν αξίζουν τόση προσοχή, όσον το ερχόμενο τροπάριο! Δεν πρόκειται να υπερβάλωμε το αδίκημα, ούτε να ιδούμε ένα συναγωνισμό στα ψαλλόμενα. Μη λησμονήται μόνον, ότι οι στίχοι αυτοί σύρουν με το βάρος τους και αυτά ακόμη τα τροπάρια, τα οποία δι' αυτό και ονομάζον...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΙΑΚΩΒΟΥ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΟΣ
Η χειρόγραφος παράδοσις των υμνοαγιολογικών κειμένων των σχετικών με τον οσιομάρτυρα Ιάκωβον τον Νέον είναι πλουσία. Πολλά χειρόγραφα σώζονται, εις το Άγιον Όρος και αλλού, τα οποία περιέχουν τον «Βίον» του, εις λογίαν και δημώδη μορφήν, και την «Ακολουθίαν» του, με πολλούς Κανόνες, Χαιρετισμούς, κτλ. Η συγκέντρωσις των αντιγράφων όλων, ει δυνατόν, αυτών των Κωδίκων απεδείχθη επίπονος και χρονοβόρος «ερευνητική» προσπάθεια. Χάριτι Θεού, όμως, τη βοηθεία και πολλών συν-αδελφών και επιστημόνων, εμελετήθησαν οι περισσότεροι εξ αυτών. Έτσι κατ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Το ακέραιο ήθος και το άσπιλο ύφος των Αγιορειτών αποτελεί ασφαλώς το καλύτερο μήνυμα στον σύγχρονο κόσμο, που παρά τις πικρές του περιπέτειες δεν παύει ν' αναζητά το ανόθευτο, το γνήσιο, το αμόλυντο και καθαρό βίωμα. Στις σελίδες που ακολουθούν γίνεται μία ακόμη προσπάθεια της σειράς "Αθωνικά Άνθη" για την παρουσίαση υποδειγμάτων ήθους υψηλού, εν Χριστώ ζωής, μοναχικής ακτινοβόλου πολιτείας, μαρτυρίας σοφής και αληθινής, που θεωρήθηκε πως δεν πρέπει να κρυφθούν στην παγερή σιωπή και την αγνώμονη λήθη, προς ουσιαστική βοήθεια αδελφών ψυχών...
Διαβάστε περισσότερα...

ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΟΤΗΤΟΣ
Η ψυχολογική ή ψυχοδυναμική λειτουργία του ανθρώπου, συνειδητή ή μη συνειδητή, δεν παραθεωρείται, κατά την πατερική ποιμαντική και θεραπευτική ή συμβουλευτική μέριμνα, αλλά αντιθέτως λαμβάνεται πάντοτε υπ' όψη ως προϋπόθεση και όρος πνευματικής βιοτής. Κανείς δεν γίνεται άγιος πριν γνωρίσει και συνειδητοποιήσει την ψυχική του πραγματικότητα, προκειμένου να την μεταποιήσει σε εμπειρία αγιασμού. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής επισημαίνει επίσης ότι αυτός ο άνθρωπος, ο οποίος δεν έχει ενωθεί με τον εαυτό του, ύστερα από αγώνες "αποβολής των παρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΙΤΩΝΕΣ ΚΑΙ ΙΜΑΤΙΑ
Το ένδυμα και η λειτουργία του σε σχέση με τον άνθρωπο -το σώμα, τη ζωή και τη συμπεριφορά του- αντιμετωπίζονται με διαμετρικά αντίθετο τρόπο. Πάντως το ένδυμα ούτε ηθικά αδιάφορο είναι, αλλ' ούτε και η σημασία του περιορίζεται στην καλυπτική του μόνο λειτουργία, στην ηθική δηλαδή διάστασή του. Είναι βασικά θέμα μεταφυσικό, θεολογικό και βαθύτατα ανθρωπολογικό, "Το πρόβλημα του ενδύματος στην οξύτητά του, δεν αντιμετωπίζεται, όταν θεωρείται ότι είναι απλώς αντίθετο προς τα καλά ήθη, αλλά από τη στιγμή που θα θεωρηθεί ευρύτερα, σε συνδυασμό...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΓΙΑ ΜΟΣΧΑ
Η έκφρασις " Άγια Μόσχα" δεν ανήκει στον συγγραφέα του βιβλίου αυτού, τον μεγάλο θεολόγο και διανοητή της ρωσικής διασποράς Νικόλαο Αρσένιεφ, ούτε αποτελεί συγγραφικό εύρημα, για να δώση έναν ελκυστικό τίτλο στο βιβλίο του. Είναι μια ονομασία, μια κραυγή, που βγαίνει από τα σπλάγχνα της πνευματικής εμπειρίας των Ορθοδόξων της Ρωσίας, όπως και τα οκτώ κεφάλαια, που απαρτίζουν το περιεχόμενον αυτής της εκδόσεως. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΙΣ ΤΩΝ ΕΥΧΩΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Ο τρόπος αναγνώσεως των ευχών της θείας Λειτουργίας δεν αποτελεί παρωνυχίδα, αλλ' εκφράζει την θεολογία της λατρείας και την ουσία της όλης πνευματικής και εκκλησιαστικής ζωής". Όμως, επί των ημερών μας, το θέμα αυτό, ως λέγεται, "θα μπορούσε να χαρακτηρισθή ως ένα από τα στασιαζόμενα". Κατά συνέπειαν, δύναται να λεχθή ότι, εις την εποχήν μας η θεολογία της λατρείας διέρχεται μίαν κρίσιν, τουλάχιστον εις ό, τι αφορά την δυνατότητα αυτής να εκφρασθή. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΗ ΘΑΥΜΑΤΩΝ ΔΙΗΓΗΣΙΣ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΩΝΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΝΟΕΙΤΕ
"Πλέοντες εις το πολυκύμαντο πέλαγος του βίου τούτου, οι ευσεβείς χριστιανοί, δεν αποβλέπουν προς τα φυσικά άστρα του ουρανού δια να προσανατολίσουν την πορεία τους, καθώς κάνουν δια τα σκάφη τους οι ναυτικοί, αλλά το όμμα της διανοίας των τείνουν προς τους νοητούς αστέρας του πνευματικού στερεώματος, προς τους Αγίους δηλαδή και τους Όσιους της Εκκλησίας μας, και ακολουθούν με πόθο τα ίχνη αυτών για να διασωθούν εις τον λιμένα της ουρανίου Βασιλείας". Έτσι αρχίζει ο Βίος ενός μεγάλου Αγίου, ο οποίος έδρασε κυρίως εις την Πελοπόννησο κατά τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΔΑΚΡΥΑ
Η κλήση μας είναι η διαρκής κίνηση: Από τη Θρησκεία στην Εκκλησία, από την Ιδεολογία στη Σάρκωση, από το Ιερατείο στην Ιερωσύνη, από την Ιερωσύνη στην Ποιμαντική, από τη βαττολογία στη Θεολογία, από τη Θεολογία στη Φιλανθρωπία. Από τα πράγματα στον πλησίον από τα εαυτών στα του ετέρου, από τη δικαίωση στην απάρνηση από την ευφυΐα στη σοφία, από την αλήθεια στην ελευθερία, από την ελευθερία στην αγάπη, από την αγάπη στη διακονία. Από τον νόμο στη Χάρι, από τις αρετές στα χαρίσματα, από την άνεση στη θυσία, από το σύμβολο στο μυστήριο από το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
Ο ανά χείρας ρωσσικός αυτός Βίος δεν διεκδικεί πρωτοτυπίαν, καίτοι δεν στερείται και αυτής εις κάποια καίρια σημεία, ως π.χ. εις την εγνωσμένην ευωδίαν της κάρας του αγίου Νικοδήμου ήδη από της δεκαετίας του 1850 τουλάχιστον, εις την παραμονήν του Αγίου της συντάξεως της Φιλοκαλίας και του Συναξαριστού, εις τα περί των συγγραμμάτων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, εις τα περί του Αοράτου Πολέμου, και αλλού. Η συμβολή του παρόντος Βίου έγκειται κυρίως εις την προοπτικήν υπό την οποίαν εξετάζεται ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. (Απόσπασμα από...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΟΚΙΜΙΟ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ
Ευχαριστία είναι το θαύμα του κρυμμένου Θεού ανάμεσα στους κρυμμένους φίλους Του, η θεία εστία του πασχάλιου φωτός και της πασχάλιας φωτιάς, με τα οποία νοηματίζεται η ιστορία και ανακαινίζεται ο άνθρωπος. Είναι σαφές, ότι η Ευχαριστία δεν δρα γενικώς στην ιστορία, αλλά κυρίως στην καρδιά του ανθρώπου, και στο καθημερινό περιβάλλον του, μέσα στην καταθλιπτική καθημερινότητα και στην αυξανόμενη βία της ζωής. Είναι η ζύμη, που ζυμώνει το φύραμα όλου του ανθρώπου, όλης της ζωής, όλου του κόσμου. Η Ευχαριστία, ως μυστήριο της καινής και αθάνατ...
Διαβάστε περισσότερα...