ΤΡΟΧΙΕΣ ΣΕ ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΗ
Τα δελτάρια εξορίας και τα γράμματα του Γιάννη Ρίτσου προς την Καίτη Δρόσου και τον Άρη Αλεξάνδρου είναι τεκμήρια μιας ακρωτηριασμένης αλληλογραφίας ανάμεσα σε τρεις επιστήθιους φίλους και ομότεχνους σε καιρούς χαλεπούς: επάλληλες εξορίες και δοκιμασίες στα χρόνια του μετεμφυλιακού ζόφου, νέες εκτοπίσεις αργότερα και σκληρές συνθήκες αυτοεξορίας στη διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας εμποδίζουν την προσωπική και άμεση επικοινωνία τους. Δεν είναι, βέβαια, οι μόνοι. Έτσι, εντασσόμενο σε ιστορική προοπτική, τούτο το επιστολικό μνημόνιο φιλία...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΣΟΝΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ
"(Ανοιξιάτικο βράδι. Μεγάλο δωμάτιο παλιού σπιτιού. Μία ηλικιωμένη γυναίκα ντυμένη στα μαύρα μιλάει σ' έναν νέο. Δεν έχουν ανάψει φως. Απ' τα δυο παράθυρα μπαίνει ένα αμείλικτο φεγγαρόφωτο. Ξέχασα να πω ότι η γυναίκα με τα μαύρα έχει εκδώσει δυο-τρεις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές θρησκευτικής πνοής. Λοιπόν, η Γυναίκα με τα μαύρα μιλάει στον νέο.) Άφησε με να 'ρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε! Είναι καλό το φεγγάρι, - δε θα φαίνεται που άσπρισαν τα μαλλιά μου. Το φεγγάρι θα κάνει πάλι χρυσά τα μαλλιά μου. Δε θα καταλάβεις. Άφησε με να 'ρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΠΕΡΩΟΝ
"ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ": Απ' την άλλη όψη ήταν κόκκινο. Καπνίζαμε. Η σιωπή επιμηκύνονταν κάτω απ' τα δάχτυλά μας. Τα μύγδαλα δεν τα φάγαμε. Όταν νύχτωσε βγάλαμε τα παπούτσια μας κι οι τρεις. (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ
Η λογοτεχνική απόδοση της Αντιγόνης του Σοφοκλή από τον Γιάννη Ρίτσο, η οποία δημοσιεύεται για πρώτη φορά, βασίστηκε στη φιλολογική μετάφραση του Τάσου Λιγνάδη και αποτέλεσε το κείμενο της ομώνυμης παράστασης που ανέβηκε τον Ιούνιο του 1965 στο νεόδμητο Θέατρο του Λυκαβηττού. Η παράσταση της Αντιγόνης, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Σεβαστίκογλου, εγκαινίασε το εν λόγω θέατρο, που ιδρύθηκε χάρη στις προσπάθειες της ηθοποιού και τότε διευθύντριας της Ελληνικής Σκηνής, Άννας Συνοδινού. Ο Γιάννης Ρίτσος με τη λογοτεχνική απόδοση της Αντιγόνης όχι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΤΡΕΣ - ΕΠΑΝΑΛΗΨΕΙΣ - ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑ
«ΔΙΑΛΥΣΗ»: Σχήματα διαλυμένα, κινούμενα - η πολλαπλή ανησυχία κ' η επίβουλη ρευστότητα - ν' ακούς το θόρυβο του νερού ολόγυρά σου αστάθμητο, βαθύ, ανεξέλεγκτο κ' εσύ ανεξέλεγκτος, ελεύθερος σχεδόν. Ήρθαν, σε λίγο, απορημένες γυναίκες και κάτι γέροντες μαζί, με σταμνιά, τενεκέδες, κατσαρόλες, πήραν νερό για τις ανάγκες του σπιτιού. Το νερό πήρε στάσεις. Σώπασε το ποτάμι σα ν' άδειασε. Νύχτωνε. Κλείσαν οι πόρτες. Μονάχα μια γυναίκα, χωρίς στάμνα, απόμεινε έξω, στον κήπο, διάφανη, υδάτινη στο φεγγαρόφωτο, μ' ένα λουλούδι στα μαλλιά της. 15....
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΦΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΗΛΟΣ
"Ο αφανισμός της Μήλος" δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στα "Νέα Κείμενα 1" και εξεδόθη σε ανάτυπο σε 100 αντίτυπα εκτός εμπορίου. [...] Η έκδοση αυτή, που φέρει τον τίτλο "Ο αφανισμός της Μήλος ", περιλαμβάνει και τα ποιήματα: "Νεκρό σπίτι", "Κάτω απ' τον ίσκιο του βουνού", "Ορέστης", "Φιλοκτήτης". Απ' τις 6 Φεβρουαρίου 1974 το ποίημα αυτό παρουσιάζεται στις Βρυξέλλες στο Theatre-Poeme, στη μετάφραση του Gerard Pierrat, σε σκηνοθεσία Yves Bical και με σκηνογραφία και κοστούμια Joao Brites. Η παράσταση συνοδεύεται από μουσική του Ξενάκη, του ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΡΙΤΣΟΣ: ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΕΚΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ατέλειωτα κυριακάτικα πρωινά με μια παγερή χειμωνιάτικη λιακάδα λίγες παιδιάτικες φωνές σταματημένες στον καρόδρομο κ' η επαρχία ασβεστωμένη φέγγοντας μες στο κενό, μες στην ασφυχτική διαφάνεια - [...] [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ 1949-1951

ΑΡΓΑ, ΠΟΛΥ ΑΡΓΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ
"Νύχτωσε": Κι η αποψινή γιορτή αναβλήθηκε. Κι ούτε πού ξέραμε καθόλου τι θα πενθούσαν, τι θα γιόρταζαν. Μεμιάς ανάψανε τα φώτα κι έσβησαν. Απ' το παράθυρο είδαμε τούς μουσικούς πέρασαν άφωνοι τη λεωφόρο έχοντας στους ώμους τους τεράστια χάλκινα όργανα. Μείνε, λοιπόν, εδώ, κάπνισε το τσιγάρο σου μέσα σ' αυτή τη μεγάλη ησυχία, μέσα σ' αυτό το θαύμα-τίποτα. Κωφάλαλα τ' αγάλματα. Κωφάλαλα και τα ποιήματα. Νύχτωσε. (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ
«ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ Ι»: Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό, αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ' τα ξένα βήματα, αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο, αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο. Ετούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή, σφίγγει στον κόρφο του τα πυρωμένα του λιθάρια, σφίγγει στο φως τις ορφανές ελιές του και τ' αμπέλια του, σφίγγει τα δόντια. Δεν υπάρχει νερό. Μονάχα φως. O δρόμος χάνεται στο φως κι o ίσκιος της μάντρας είναι σίδερο. Μαρμάρωσαν τα δέντρα, τα ποτάμια κ' οι φωνές μες στον άσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΕΡΩΤΙΚΑ
Κ' οι λέξεις φλέβες είναι μέσα τους αίμα τρέχει όταν σμίγουν οι λέξεις το δέρμα του χαρτιού ανάβει κόκκινο όπως την ώρα του έρωτα το δέρμα του άντρα και της γυναίκας. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Αν κάποιος θα 'θελε να διαβάσει την ιστορία του αιώνα, θα την έβρισκε ακέρια στην ποίηση του Ρίτσου: στα ποιήματα που την κατέγραψαν σαν χρονικό στα εγερτήρια άσματα, σε ύμνους ηρώων και ελεγεία στη μεταπλασμένη ποιητικά βιογραφία του, εγκατεσπαρμένη σε ποικίλες συνθέσεις. Κι ακόμα, πιο βαθιά, στο εσωτερικό οδοιπορικό του ποιητή, που το αποτύπωνε μέρα τη μέρα με σαφήνεια ή υπαινικτικά. Κι αυτό το "υπαινικτικά" λέει περισσότερα για τη βία του καθεστώτος, τις νοοτροπίες και τη συμβατική ηθική, τους ιδεολογικούς πειθαναγκασμούς. Με προσωπεί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΡΙΤΣΟΣ: ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ζει η απουσία λοιπόν, μαζί μας ή και μόνη της, τη ζωή της, χειρονομεί αδιόρατα, σωπαίνει, φθείρεται, γερνάει σαν ύπαρξη σωστή, με το βουβό χαμόγελο που ρυτιδώνει λίγο λίγο το στόμα και τα μάτια, με το χρόνο το δικό μας μετρημένη, χάνοντας χρώματα, πληθαίνοντας τη σκιά της - ζει και γερνάει μαζί μας και χάνεται μαζί μας, κι απομένει σε ό,τι αφήνουμε. Και πρέπει να προσέχουμε την κάθε κίνηση και σκέψη μας και λέξη γιατί, για ό,τι γίνεται κείνο που λείπει, φέρουμε τώρα, εμείς μονάχα, ακέρια την ευθύνη. (Αθήνα, Φεβρουάριος-Μάρτης 1958)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΩΙΜΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΖΑ
Ο Γιάννης Ρίτσος υπήρξε ένας από τους πολυγραφότερους και διασημότερους δημιουργούς των σύγχρονων ελληνικών γραμμάτων. Μολονότι έχουν δημοσιευθεί πολυάριθμες εργασίες για τη ζωή και το έργο του, δεν έχει μελετηθεί επαρκώς η πρώιμη περίοδος της λογοτεχνικής δημιουργίας του, εντός της δεκαετίας του 1920 και στα πρώτα έτη της επομένης, ώστε να διαφανεί με ευκρίνεια η διαμόρφωση της ποιητικής του ιδιοσυγκρασίας κατά τα μαθητικά και νεανικά του χρόνια, ήτοι πριν αποφασίσει να εκδώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή "Τρακτέρ", στα 1934. Στόχος, ε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΡΙΤΣΟΣ: ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
ΤΡΑΚΤΕΡ (1930-1934) ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ (1930-1935) ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ (1936) ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΔΕΡΦΗΣ ΜΟΥ (1936-1937) ΕΑΡΙΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ (1937-1938) ΤΟ ΕΜΒΑΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΩΚΕΑΝΟΥ (1939-1940) ΠΑΛΙΑ ΜΑΖΟΥΡΚΑ ΣΕ ΡΥΘΜΟ ΒΡΟΧΗΣ (1942) ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ (1935-1943) ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΕΡΙΘΩΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ (1938-1941) Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ Π.Α. ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΙΑ (1942)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ
"Γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου καρδούλα της καρδιάς μου πουλάκι της φτωχιάς αυλής ανθέ της ερημιάς μου. Πού πέταξε τ' αγόρι μου πού πήγε, πού μ' αφήνει. Χωρίς πουλάκι το κλουβί χωρίς νερό η κρήνη. Πώς κλείσαν τα ματάκια σου και δεν θωρείς που κλαίω και δεν σαλεύεις δεν γρικάς τα που πικρά σου λέω"....
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΕΞΟΡΙΑΣ
24 Νοεμβρίου 1948 Όλα ξεχάστηκαν πριν ειπωθούν. Κι η σιωπή δεν είναι καταφύγιο. (Στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων Κοντοπούλι Λήμνου, 1948-1949) [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΩΙΝΟ ΑΣΤΡΟ
Κοριτσάκι μου, θέλω να σου φέρω τα φαναράκια των κρίνων να σου φέγγουν τον ύπνο σου. Θέλω να σου φέρω ένα περιβολάκι ζωγραφισμένο με λουλουδόσκονη πάνω στο φτερό μιας πεταλούδας για να σεργιανάει το γαλανό όνειρό σου. Θέλω να σου φέρω ένα σταυρουλάκι αυγινό φως δυο αχτίνες σταυρωτές απ' τους στίχους μου να σου ξορκίζουν το κακό να σου φωτάνε μη μου σκοντάψεις, κοριτσάκι, έτσι γυμνόποδο και τρυφερό στ' αγκάθι κ' ενός ίσκιου. Κοιμήσου. Να μεγαλώσεις γρήγορα. Έχεις να κάνεις πολύ δρόμο, κοριτσάκι, κ' έχεις δυο πεδιλάκια μόνο από ουρανό. Κο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΧΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΣΦΟΥΓΓΑΡΑΔΩΝ
(Ύστερ' απ' το εσπερινό μνημόσυνο, στην Αγία Πελαγία, για τα εννιάμηνα του εικοσάχρονου παλικαριού, τον σφουγγαρά που πνίγηκε, συνάχτηκαν στο σπίτι το συγγενολόι του για το απονύχτερο της παρηγοριάς. Οι γυναίκες έμειναν στην μπροστινή κάμαρα - μάνα, αδερφές, συγγένισσες, κι η αρραβωνιαστικιά του - να κουβεντιάζουν, να ιστοράνε τις χάρες του νεκρού, να κλαίνε, να μοιριολογάνε και πότε πότε να σκούζουν. Οι άντρες έχουν αποτραβηχτεί στη μέσα κάμαρα γιατί δεν είναι πρέπο να βλέπουν οι γυναίκες το πένθος τους, ν' ακούν τα λόγια τους, μήτε κι αυ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΥΡΑ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΙΩΝ
Κυρά των Αμπελιών, που σ' είδαμε πίσω απ' το δίχτυ του πευκόδασου να συγυρίζεις με το χάραμα τα σπίτια των αητών και των τσοπάνων, πάνου στη φούστα σου ο αυγερινός διάνευε τους πλατιούς ίσκιους των κληματόφυλλων δυο αγουροξυπνημένες μέλισσες κρεμόντανε στ' αυτιά σου σκουλαρίκια και τα πορτοκαλάνθιασου έφεγγαν τη μαύρη, την καμένη στράτα. [...] [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...