Βίος και Πολιτεία

Γιώργος Κουτσούκος: Διαδρομές

Τα βιβλία του Γιώργου Κουτσούκου: Ενυδρείο, Φιλί στη θαλάμη, Το σχέδιο.

Ίσως ένα από τα σημαντικότερα και καθοριστικότερα πράγματα στη ζωή ενός ανθρώπου είναι οι εμμονές του. Εμμονές, που τον φέρνουν ξανά και ξανά στα ίδια μονοπάτια, στις ίδιες φράσεις, σε συνήθειες και έξεις, που καθορίζουν την προσωπικότητά του, τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους, την ταυτότητά του. Έτσι και για μένα μία από τις -αθώες- εμμονές μου είναι το κέντρο της Αθήνας, της πόλης στην οποία γεννήθηκα, μεγάλωσα και στην οποία συνεχίζω, αδιάλειπτα μέχρι σήμερα, να ζω και να εργάζομαι. Δεν θα υποστηρίξω εδώ ότι η πόλη μου είναι όμορφη. Σε καμία περίπτωση. Είναι όμως γοητευτική. Γοητευτικά άσχημη. Ο Ζαν Πολ Μπελμοντό των πόλεων. Και αυτό το κατορθώνει χάρη σε γωνιές, σε κρυφές πλατείες, σε μυρωδιές και σε υπόγειες διαδρομές που μόνο εδώ μπορείς να τις περπατήσεις, να τις βιώσεις. Και μετά είναι οι δρόμοι της. Δρόμοι-αλυσίδες που μ’ έχουν δεμένο από παιδί: Μητροπόλεως, Σταδίου, Δραγατσανίου, Θεμιστοκλέους, Ιπποκράτους, Πανεπιστημίου, Σόλωνος, Ασκληπιού…. Ασκληπιού στο υπόγειο. Να κατεβαίνω τα σκαλιά της Πολιτείας από φοιτητής για να ανακαλύψω τον Μάγο του Φόουλς, το Μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης του Πεντζίκη, τα βιβλία του Ιωάννου και του Σκαρίμπα, τα ποιήματα του Γιάννη Κοντού, της Δήμητρας Χριστοδούλου… Να κάθομαι όρθιος μπροστά στους πάγκους και να διαβάζω τις πρώτες σελίδες των βιβλίων για να αποφασίσω αν θα τα αγοράσω. Και μετά, έχοντας στη σακούλα ένα-δυο βιβλία να ανεβαίνω πάλι τα σκαλιά και να ξεπροβάλλω στην επιφάνεια της πόλης σαν δύτης μετά από μακροβούτι. Που αντί για ψάρια έχει στο ύψος του μηρού, λέξεις και φράσεις.

Για φάγωμα.

Γιώργος Κουτσούκος

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Κατερίνα Χρυσανθοπούλου: Για μένα είναι πάντα η αρχή μιας αποκάλυψης

Τα βιβλία της Κατερίνας Χρυσανθοπούλου: Τα μωρά είναι άνθρωποι της νύχτας, Πρωτόγαλα, Το κινέζικο δωμάτιο, Πριμαβέρα, Η γυναίκα που έγραφε για τον άντρα.

Τα βιβλιοπωλεία της ζωής μου στην Αθήνα είναι δύο.
Το πρώτο, του Πελεκάνου, στην οδό Κυψέλης, όπου μελετούσα πολιτική επιστήμη καθημερινά τα απογεύματα, στο Γυμνάσιο-Λύκειο, αρχές της δεκαετίας του 80: αγόραζα ελάχιστα βιβλία με τα ελάχιστα χρήματά μου, αλλά τα περισσότερα είχα το ελεύθερο να τα διαβάζω επιτόπου, με αντάλλαγμα … ένα-δυο γερά ανέκδοτα τη μέρα!
Το δεύτερο είναι η Πολιτεία.
Δεν έχω να πω πολλά για την ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ Πολιτεία, για τους μοναδικούς της ανθρώπους (όχι, οι άλλοι βιβλιοπώλες ΔΕΝ είναι σαν αυτούς εδώ) και τα μοναδικά της βιβλία (όχι, τα «ίδια» βιβλία σε άλλα βιβλιοπωλεία ΔΕΝ είναι τα ίδια σαν αυτά εδώ), εκτός από το ότι δεν υπάρχει καλύτερο βιβλιοπωλείο απ’ αυτό.
Ή μάλλον έχω να πω κάτι ακόμα. Αν ακολουθούσα κάποιο θρησκευτικό δόγμα, θα ήθελα να μετέχω με ένα αίσθημα ευλάβειας, όπως αυτό που νιώθω όταν πλησιάζω έναν άνθρωπο της Πολιτείας για να ρωτήσω για ένα οποιοδήποτε βιβλίο (ο οποίος άνθρωπος, φυσικά, γνωρίζει απ έξω το βιβλίο αυτό και το θυμάται σα να το διάβαζε μόλις προ ολίγου, ακόμα κι αν έχει βγει σε ιδιωτική έκδοση το 1974…), όταν μου δίνει το βιβλίο και το κρατώ στο χέρι μου. Γι αυτούς είναι μια απλή πράξη, για μένα είναι πάντα η αρχή μιας αποκάλυψης.
Κατερίνα Χρυσανθοπούλου

Xrysanthopoulou Katerina1

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Νίκος Ερηνάκης: Η πρώτη ανάσα μετά το τελευταίο σκαλοπάτι

Οι ποιητικές συλλογές του Νίκου Ερηνάκη: Ανάμεσα σε όσα πέφτει η σκιά, Σύντομα όλα θα καίγονται και θα φωτίζουν τα μάτια σου.

Δεν είναι τυχαία υπόγειο—η εμπειρία της καθόδου είναι αναγκαία για κάθε ξέφωτο.

Θυμάμαι μικρός να κατεβαίνω πρώτη φορά τα σκαλοπάτια· μ’ είχε οδηγήσει εκεί ένα κορίτσι, μεγαλύτερό μου, να μου δείξει κάποιο βιβλίο για το οποίο μου μιλούσε στις διακοπές. Νιώθω ακόμα εκείνη την πρώτη αύρα αλληλοανακάλυψης· μία αλλόκοτη λάμψη. Έκτοτε μέσα σ’ αυτό το γοητευτικό υπόγειο-ξέφωτο ανακαλύπτω κάθε φορά τη γωνία μου και κάποιο βιβλίο μετά ανακαλύπτει εμένα.

Υπάρχουν βιβλία που κρύβονται μέσα σε άλλα βιβλία, όπως στιγμές που φανερώνονται μέσα από άλλες στιγμές. Αυτά τα βιβλία κι αυτές οι στιγμές αποτελούν αφετηρίες. Η πρώτη ανάσα μετά το τελευταίο σκαλοπάτι σε πλημμυρίζει με την αίσθηση αυτών των αφετηριών. Εθίζεσαι, διψάς για νέες.

Σου υπενθυμίζει τον ερωτισμό του τυπωμένου βιβλίου, το παιχνίδισμα των λέξεων πάνω στο χαρτί, τη δυνατότητα ν’ ακολουθήσεις και να καθορίσεις το χορό με τα δάχτυλά σου. Ξεκινάς με τη σειρά σου τα βήματα από πάγκο σε πάγκο συμμετέχοντας σε μία αυτοσχεδιαστική χορογραφία μεταξύ φίλων.

Η μυρωδιά του βιβλίου, η αφή, τα κρυφά βλέμματα—σε τέτοιους χώρους θα σώζεται πάντα η σημασία του χαρτιού έναντι των οθονών.
Πριν απ’ όλα όμως, οι άνθρωποί του — σε κάνουν να πιστεύεις ξανά στη συλλογική φύση της ανάγνωσης. Τα χαμόγελά τους, οι αλλεπάλληλες προτάσεις και προτροπές τους, τα σχόλιά τους για τα δικά σου βιβλία· η ατέρμονη θέλησή τους — συνειδητή θέση και στάση — να επιμένουν στην ποίηση.

Κατεβαίνοντας αυτά τα σκαλοπάτια ρισκάρεις. Μπορεί να είναι η φορά που θ’ ανακαλύψεις τον στίχο που πάντα αναζητούσες, μπορεί όλα ν’ αλλάξουν, μπορεί κι όλα να τελειώσουν—κυρίως όταν δεν είσαι έτοιμος να τελειώσει ή ν’ αλλάξει τίποτα. Όμορφος κίνδυνος, αμφίσημη σωτηρία· κάθε στιγμή ένα δυνάμει άνοιγμα. Είναι να μην το λατρεύεις αυτό το υπόγειο-ξέφωτο;

Νίκος Ερηνάκης

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Χρήστος Χρυσόπουλος: Περιουσιολόγιο

Τα βιβλία του Χρήστου Χρυσόπουλου: Φακός στο στόμα, Ο βομβιστής του Παρθενώνα, Η λονδρέζικη μέρα της Λώρας Τζάκσον, Το γλωσσικό κουτί, Φανταστικό μουσείο, Σονυάτα Mutus Liber, Περίκλειστος κόσμος, Ο μανικιουρίστας, Οι συνταγές του Ναπολέοντα Δελαστού, Το διπλό όνειρο της γραφής (με τον Χάρη Βλαβιανό).

Είμαστε μια μικρή ομάδα ανθρώπων που αναγνωρίζουμε ο ένας τον άλλον λόγω μιας κοινής ιδιαιτερότητας. Μοιραζόμαστε μια πολύ συγκεκριμένη και δυσδιάκριτη έξη. Δεν είναι εύκολα ανιχνεύσιμη. Τη γνωρίζουμε μόνο εμείς που βαδίζουμε. Τη διακρίνουμε μόνο όταν περπατάμε. Την καταλαβαίνουμε στο βήμα του άλλου. Το στοιχείο που μας διακρίνει δεν είναι η δίψα μας για περιπλάνηση. Ούτε η μανία μας για περπάτημα. Δεν είμαστε μόνο εμείς πρόθυμοι να ξοδέψουμε άσκοπα τον χρόνο μας. Ούτε είναι αποκλειστικά δικό μας προνόμιο η ευκολία με την οποία χανόμαστε στους οικείους δρόμους της πόλης. Όλα αυτά είναι απλά πράγματα. Τα καταλαβαίνουν όλοι. Αλλού είναι η διαφορά. Σε κάτι διόλου ευχάριστο. Ας το διατυπώσω καλύτερα σε τρίτο πρόσωπο. Το χαρακτηριστικό του διαβάτη είναι η κόπωση. Όταν κινείται στην πόλη, αυτό που τον διακρίνει είναι το σύρσιμο των βημάτων. Να ποια είναι η οξύμωρη φύση του πλάνητα: η περιπλάνηση τον κουράζει. Τον γοητεύει, αλλά την ίδια στιγμή τον καταβάλλει. Κι όταν η βάδιση φτάσει να γίνει κοπιώδης, όταν το σώμα δεν μπορεί πια παρά μόνο να σέρνεται πίσω από το βλέμμα, τότε η ηδονή του διαβάτη φτάνει στο απόγειό της. Ο αφοσιωμένος περιπατητής συνεχίζει ακριβώς για να ξεπεράσει αυτό το μοναδικό σημείο. Και από εκεί κι έπειτα χάνεται μέσα στην παραίσθηση της βόλτας του. Την υπέρβαση αυτή τη γνωρίζει καλά όποιος είναι εθισμένος στη γοητεία της. Μόνο που, την ίδια στιγμή, ο μανιώδης διαβάτης οφείλει να είναι προσεκτικός, ώστε να μην εξαντληθεί πρόωρα. Κι έτσι, καθένας από εμάς έχει τα δικά του «καταφύγια» σε κάθε σημείο της πόλης. Σημεία όχι στάσης, αλλά εκφόρτισης. Χώρους στους οποίους θα αποσπαστεί για λίγο από τον δρόμο. Και θα κερδίσει λίγες δυνάμεις. Έχω ένα τέτοιο καταφύγιο. Κατεβαίνεις κάμποσα σκαλιά για να βρεθείς μέσα του. Δεν είναι μοναχικό, αντιθέτως μοιάζει με τον δρόμο: έχει τους δικούς του πιστούς, είναι συχνά γεμάτο κόσμο, έχει διαδρόμους, στροφές, «γειτονιές» που καθεμιά φιλοξενεί διαφορετικούς «ενοίκους» σε χαμηλές θέσεις ή σε σημεία περίβλεπτα που μοιάζουν με μπαλκόνια σε ψηλούς ορόφους. Εγώ, έχω εκεί μέσα τη δική μου αγαπημένη γωνιά. Για να πω την αλήθεια, μου ανήκει ένας απειροελάχιστος χώρος εκεί μέσα. Έχω κι εγώ μια ελάχιστη περιουσία εκεί. Στριμωγμένη. Στενή σαν φλοίδα. Σφηνωμένη σε ένα μπαλκόνι. Αυτό το καταφύγιο μοιάζει μικρό, μα, όσο κι αν περιπλανηθείς μέσα του, είναι ανεξάντλητο. Είναι μια ολόκληρη ιδεατή Πολιτεία κάτω από την πραγματική. Ξέρετε για ποιο καταφύγιο σας μιλάω.

Χρήστος Χρυσόπουλος

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Αναστάσης Σιχλιμίρης: Οπότε ξέρεις, ραντεβού στην Πολιτεία

Τα βιβλία του Αναστάση Σιχλιμίρη: Πως το λένε αυτό το μέρος, Επτά μέρες βροχή.

Η Πολιτεία έχει το πιο καταρτισμένο προσωπικό και γι' αυτό ακριβώς και τους πιο "διαβασμένους" πελάτες.Έχει τις καλύτερες τιμές και συνεχώς ανανεούμενες προσφορές.Έχει φιλοσόφους και παιδιά στο φως κι όπως αρμόζει fiction στο υπόγειο.Μια μεγάλη διαφορά με τα υπόλοιπα αθηναικά βιβλιωπωλεία είνα πως στους πάγκους της Πολιτειάς δεν θα δεις τα συνηθισμένα εμπορικά όνοματα ή την λογική των μπεστ σέλερ, αλλά προτάσεις ουσίας.

Η Πολιτεία για μένα ήταν σημείο συνάντησης και με τα χρόνια έγινε η ίδια η βόλτα.Οπότε ξέρεις, ραντεβού στην Πολιτεία.

Αναστάσης Σιχλιμίρης

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Νίκος Παναγιωτόπουλος: Αν δεν είχα υπάρξει πολίτης αυτής της ξεχωριστής Πολιτείας…

Τα βιβλία του Νίκου Παναγιωτόπουλου: Το γονίδιο της αμφιβολίας, Τα παιδιά του Κάιν, Ο ιπποπότης και η νεραιγελάδα, Αγιογραφία, Ο Ζίγκι απ’ τον Μαρφάν, Η ενοχή των υλικών.

Η Πολιτεία των βιβλίων δεν διέθετε βιτρίνα. Μια πόρτα όλη κι όλη που σου επέτρεπε να δεις τα σκαλιά που οδηγούσαν στο υπόγειο της Ασκληπιού. Όπως όλα τα σπουδαία, την Πολιτεία των βιβλίων έπρεπε να την ανακαλύψεις. Και ήμουν τυχερός που την ανακάλυψα νωρίς. Μιλάω για την εποχή προ Διαδικτύου, την εποχή που τα ένθετα για το βιβλίο ήταν περιττή πολυτέλεια και μοναδική αξιόπιστη πληροφόρηση ήταν ο λόγος των φίλων. Μιλάω για την εποχή που τα βιβλιοπωλεία έπαιζαν έναν τελείως διαφορετικό ρόλο, έναν ρόλο βαθιά παιδευτικό… Ας μου συγχωρεθεί η υπερβολή, αλλά εγώ εκεί έμαθα γραφή και ανάγνωση. Η κάθοδος στην υπόγεια Πολιτεία των βιβλίων ήταν διαδικασία μύησης και η σκάλα της, για μένα, η απόλυτη έκφραση του Stairway to Heaven, κι ας έπρεπε να την κατέβεις για να βρεθείς στον παράδεισο. Σ’ αυτόν τον παράδεισο κυκλοφορούσαν πλάσματα που ζήλευα, σαν τον Στέφανο, τη Ραχήλ, τον Γιώργο – που τότε δεν ήξερα τα ονόματά τους… Ακόμα τους ζηλεύω! Δεν φτάνει που γνωρίζουν βιβλία και συγγραφείς (κι όταν λέω «γνωρίζουν» εννοώ επί της ουσίας), έχουν το σπάνιο προνόμιο να γνωρίζουν και το άλλο σκέλος της εξίσωσης: τους αναγνώστες. Θυμάμαι ακόμα τη μέρα που κατέβηκα τα σκαλιά, ως ένας από τους χιλιάδες ανώνυμους αναγνώστες, για να αντικρίσω εκεί, στους φιλόξενους πάγκους, ένα δικό μου βιβλίο. Εκείνη τη μέρα κατέβηκα τη σκάλα αναγνώστης και την ανέβηκα συγγραφέας. Είτε με τη μια είτε με την άλλη ιδιότητα, κάθε φορά που κατεβαίνω τα σκαλιά αναλογίζομαι πως δεν θα ήμουν αυτός που είμαι αν δεν είχα υπάρξει πολίτης αυτής της ξεχωριστής Πολιτείας…

Νίκος Παναγιωτόπουλος

Panagiatopoulos Nikos2

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Γιώτα Κριτσέλη: Η δική μου «Πολιτεία»

Η Γιώτα Κριτσέλη είναι εκδότρια και διευθύνει τις εκδόσεις Κίχλη

Με την «Πολιτεία» με συνδέουν ισχυροί δεσμοί· είναι το βιβλιοπωλείο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωσή μου ως αναγνώστριας. Έτυχε μάλιστα η νεανική μου ηλικία να συμπέσει με τα πρώτα βήματα της «Πολιτείας», τότε που ακόμα στεγαζόταν στη Στοά της Όπερας, η ενηλικίωσή μου με την περίοδο της εδραίωσής της, τη δεκαετία του ᾽90, και η ώριμη ηλικία μου με τη φάση της ωριμότητας που διανύει σήμερα το βιβλιοπωλείο.
Τί είναι όμως αυτό που κάνει την «Πολιτεία» ένα ξεχωριστό βιβλιοπωλείο, σημείο αναφοράς για συστηματικούς, απαιτητικούς αλλά και αμύητους αναγνώστες; Είναι, πιστεύω, ο συνδυασμός τεσσάρων παραγόντων: ποιοτικές επιλογές, πληρότητα σε τίτλους, καλή ταξινόμηση και, βέβαια, το πολύτιμο κεφάλαιο των ανθρώπων της «Πολιτείας».
Η «Πολιτεία» από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα υποστήριξε με συνέπεια τα ποιοτικά βιβλία και κάθε αξιόλογη προσπάθεια στον εκδοτικό χώρο.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η προσήλωση της «Πολιτείας» στα ποιοτικά βιβλία δεν υποχώρησε όταν το παλαιό υπόγειο επεκτάθηκε στα σημερινά τέσσερα εξειδικευμένα τμήματα. Αντιθέτως, η άνεση του χώρου συνδυάστηκε με μεγαλύτερη πληρότητα σε τίτλους (αξιοζήλευτη ακόμα και για τα δεδομένα μεγάλων ευρωπαϊκών βιβλιοπωλείων) και με νέες ταξινομικές κατηγορίες, κυρίως στον χώρο της ιστορίας, της φιλοσοφίας και των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, που είναι ιδιαιτέρως χρήσιμες ακόμα και σε επιστήμονες.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι η δυνατότητα που έχει ο αναγνώστης να έρθει σε επαφή με μεγάλο μέρος των βιβλίων που κυκλοφορούν, και μάλιστα με ορθή και εύχρηστη ταξινόμηση, είναι πολύ σημαντικό στοιχείο, που γίνεται σημαντικότερο αν συνυπολογίσουμε τη μεγάλη υστέρηση της χώρας μας σε δημόσιες βιβλιοθήκες. Είναι πολύτιμες οι υπηρεσίες που προσφέρουν τα καλά βιβλιοπωλεία —και ευτυχώς έχουμε μερικά— στη διαμόρφωση της παιδείας των αναγνωστών.
Ένα ακόμη σημαντικό βήμα στην εξέλιξη της «Πολιτείας» σημειώθηκε όταν το βιβλιοπωλείο επεκτάθηκε σε ξενόγλωσσους (κυρίως αγγλόγλωσσους) τίτλους, με αξιοζήλευτη επίσης πληρότητα ακόμη και σε σύγκριση με αντίστοιχα βιβλιοπωλεία άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Το σημαντικότερο κεφάλαιο της «Πολιτείας» ωστόσο είναι οι άνθρωποί της. Στο πρόσωπο της Νίκης Αναστασέα (παλαιότερα), της Μέμας (Μεμούλας για τους συναδέλφους της), του Γιώργου, του Στέφανου, της Ραχήλ, του Μιχάλη, του Νίκου Φρατζέτη (για να αναφέρω μόνο τους ανθρώπους της λογοτεχνίας) συναντά κανείς συστηματικούς και καλούς αναγνώστες, με γνώσεις, κριτήριο, μεράκι και πάθος. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί βιβλιόφιλοι εμπιστευόμαστε την κρίση των πωλητών της «Πολιτείας» όταν επιλέγουμε βιβλία.
Συχνά οφείλουμε κάτι παραπάνω στους ανθρώπους της «Πολιτείας». Στον Γιώργο Θωμόπουλο, για παράδειγμα, οφείλω προσωπικά τη γνωριμία μου με συγγραφείς που δεν γνώριζα. Αλλά και οι συζητήσεις για νέα βιβλία, για την αξιοπιστία ή μη μεταφράσεων, η επίδειξη «μαργαριταριών» σε κατά τα άλλα «φροντισμένες εκδόσεις», ο ενθουσιασμός για ξεχωριστά βιβλία, όλα αυτά μαζί συνθέτουν την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της «Πολιτείας». Στις συζητήσεις αυτές ενίοτε παίρνουν μέρος και άλλοι αναγνώστες, συχνά και φίλοι που συναντά κανείς στον χώρο του βιβλιοπωλείου — είναι από τις ωραιότερες στιγμές, όταν ένα αίσθημα συνενοχής, το αίσθημα του συνανήκειν στην κοινότητα των βιβλιόφιλων σου χαρίζει ισχυρές συγκινήσεις, που μπορεί να τις ανταγωνιστεί μόνο η αιφνίδια ανακάλυψη στα ράφια ή τους πάγκους ενός ανέλπιστου «θησαυρού», ενός τίτλου, για παράδειγμα, από την ξένη πεζογραφική σειρά των εκδόσεων «Μέδουσα». Υπήρξαν επίσης στιγμές στην «Πολιτεία» που ένιωσα σαν να γίνομαι ωτακουστής του παλαιοβιβλιοπώλη Μέντελ, όταν ανταποκρινόμενοι σε αίτημα πελάτη η Ραχήλ, ο Στέφανος, ο Γιώργος καταφέρνουν –παρά την άγνοια του τίτλου και την ασαφή περιγραφή του περιεχομένου του– να εντοπίσουν τελικά το αναζητούμενο βιβλίο!
Η σχέση μου με την «Πολιτεία» δεν άλλαξε καθόλου όταν εδώ και λίγα χρόνια δημιούργησα τις Εκδόσεις «Κίχλη»· παραμένει πρωτίστως σχέση αναγνώστριας προς αναγνώστες. Θυμάμαι πάντως την αμηχανία αλλά και τη συγκίνηση που ένιωσα όταν είδα στον πάγκο της «Πολιτείας» το πρώτο βιβλίο της «Κίχλης», καθώς επίσης και τη χαρά που δοκίμασα όταν, ένα απόγευμα με λίγους πελάτες και χαλαρή διάθεση, οι φίλοι της «Πολιτείας» με υποδέχθηκαν ανταλλάσσοντας μεταξύ τους επιμύθια από το «Οριζόντιο ύψος» του Αργύρη Χιόνη. Ακόμα, θυμάμαι ζωηρά μια σκηνή, όταν ο Μιχάλης με πήρε παράμερα και δείχνοντάς μου παραδείγματα από ένα κακά μεταφρασμένο βιβλίο μου είπε: «Να τι πρέπει να αποφύγεις πάση θυσία τώρα που έγινες εκδότρια!».
Τελειώνοντας, ήθελα να ευχηθώ στην «Πολιτεία» να μακροημερεύσει και να βελτιώνεται συνεχώς, εξακολουθώντας να προσφέρει αναγνωστική απόλαυση και ευφορία στους αναγνώστες! Επίσης, επειδή διαθέτει αξιόλογο αριθμό ξενόγλωσσων βιβλίων θα ευχόμουν να περιληφθεί στους διεθνείς ταξιδιωτικούς οδηγούς ως ένα καλά ενημερωμένο ξενόγλωσσο βιβλιοπωλείο και, κυρίως, ως ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και αγαπητά στέκια, σημεία αναφοράς της πόλης μας. Ο ξένος επισκέπτης που θα κατέβει έστω και για λίγο στο υπόγειο της λογοτεχνίας κάτι από την ξεχωριστή ατμόσφαιρα του βιβλιοπωλείου θα νιώσει. Οι περισσότερο ευαίσθητοι ίσως και να αισθανθούν τον υπόγειο παλμό της πόλης μας, αυτού του άρρυθμου χάους, να ηχεί μέσα στο έρρυθμο σύμπαν του λαβύρινθου της «Πολιτείας».

Γιώτα Κριτσέλη

* Για το κείμενο αυτό μου έδωσε την αφορμή η συμμετοχή μου σε ρεπορτάζ της Σταυρούλας Παπασπύρου (Lifo). Στην παρούσα μορφή του αποτελεί εμπλουτισμένη και επεξεργασμένη εκδοχή του αρχικού κειμένου.

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Βιβιάν Στεργίου: ...και θέλαμε να πάρουμε βιβλία για διακοπές, χωρίς να μπορούμε να πάμε διακοπές

Το Μπλέ Υγρό της Βιβιάν Στεργίου κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 2017.

Δίπλα στο βιβλιοπωλείο Πολιτεία ήταν μια αίθουσα πολυμέσων του πανεπιστημίου Αθηνών, μέχρι πριν από λίγα χρόνια. Ένα δωμάτιο με υπολογιστές. Έτσι, πρώτη φορά πήρε το μάτι μου την Πολιτεία. Μια μέρα που μας πήγαν να “κάνουμε χρήση των υπολογιστών” είδα το βιβλιοπωλείο κι ερωτεύτηκα. Άρχισα να πηγαίνω μερικά Σάββατα, για να ηρεμώ, νωρίς το μεσημέρι. Έπαιρνα καφέ στο χέρι από τη Σόλωνος, περνούσα πάντα από την πλευρά του βιβλιοπωλείου και ποτέ από την πλευρά της πλατείας με το άγαλμα του Παλαμά, επειδή μ' άγχωνε αυτή η πλατεία και δεν μου άρεσε, ούτε μου αρέσει, ο Παλαμάς ή το άγαλμα του κι έμπαινα στο υπόγειο, ευχαριστημένη προκαταβολικά, προσέχοντας να μην χυθεί ο καφές μου ή να μην αγοράσω πάνω από ένα άντε δύο βιβλία τη φορά. Τελειώνοντας τις σπουδές και το καταναγκαστικό διάβασμα, έκοψα τον περιορισμό με το ένα βιβλίο τη φορά κι έχω αυξήσει τους καφέδες απ' έξω. Έχω κατέβει στο υπόγειο με πολύ άσχημη διάθεση, για να χαζέψω τα βιβλία, να ξεχαστώ, να βρω παρηγοριά. Έχω κατέβει με φίλους να αγοράσουμε από τα τραπέζια με τις προσφορές, απογεύματα άνοιξης χωρίς κανείς μας να έχει πάνω από δέκα ευρώ μαζί του, πριν πάμε βόλτα στην Κοτζιά, την Αιόλου και τελικά την περιοχή γύρω από την Ακρόπολη. Έχω έρθει με φίλη μου νωρίς το πρωί πριν πάμε στις δουλειές μας, πρωινά μες στο καλοκαίρι που όλα έκαιγαν, όλα έβραζαν, και θέλαμε να πάρουμε βιβλία για διακοπές, χωρίς να μπορούμε να πάμε διακοπές, να βάλουμε αντηλιακό στη διαδρομή από την Πολιτεία μέχρι το γραφείο και να περάσει η μέρα με την υπόσχεση ότι το βράδυ θα φυσήξει και θα διαβάζουμε τα βιβλία μας κάπου έξω πίνοντας παγωμένες μπύρες. Μού αρέσει που στην Πολιτεία τα καλά βιβλία είναι σε μεγάλες, χοντρές στοίβες και περιμένουν να διαβαστούν με αυτοπεποίθηση, που μερικές φορές στο ταμείο έχει ουρά και μπορείς να δεις τι κρατάνε αυτοί που περιμένουν να έρθει η σειρά τους και να πληρώσουν, που μερικές φορές μπορείς να πιάσεις κουβέντα για βιβλία, που νιώθεις οικεία κι αδιάβαστος μ' ωραίο τρόπο. Πριν πάρω τα βιβλία μου, περνώντας από την Ασκληπιού, κοιτώντας μέσα από το γυαλί τις βιτρίνας παρατηρώ όχι τα βιβλία, που δεν είναι στημένα όπως στις άλλες βιτρίνες, αλλά τους ανθρώπους που τα χαζεύουν, κι αισθάνομαι όπως όταν πάμε σχολείο και δεν έχουμε πάρει μαζί μας το τετράδιο με τις ασκήσεις για το σπίτι, ένα άδειασμα, μια πολύ μικρή αγωνία, ότι θέλω κι εγώ να μπω, να με παίξουν σ' αυτό που παίζουν και φαίνονται τόσο απορροφημένοι και να είμαι απ' αυτούς που στέκονται όρθιοι και ξεφυλλίζουν τα βιβλία, τα μυρίζουν ή ξύνουν τ΄αυτιά τους νομίζοντας πως κανείς δεν τους βλέπει- σημάδι ότι χαλαρώνουν ή ότι θέλουν πραγματικά πολύ να ξυθούν. Κατεβαίνοντας σκέφτομαι τους πιστούς που μπαίνουν στις εκκλησίες τους και λέω ότι με κάτι τέτοια ψυχολογικά κόλπα θα ξεχνιούνται, για να την παλεύουν. Μερικές φορές έχω προσπαθήσει ν' ακούσω μουσική απ' τ΄ακουστικά, αλλά μόλις ξεκλειδώνω το κινητό τελικά βαριέμαι, δεν θέλω να απομονωθώ, συγκεντρώνομαι στα εξώφυλλα που πρώτα τα πιάνω και μετά τα διαβάζω (μ' αρέσουν ειδικά αυτά που είναι ανάγλυφα ή γυαλιστερά και μπορείς να πιέζεις με το δάχτυλο σου τα γράμματα). Ανοίγω σελίδες στην τύχη, που άλλες είναι καλές, άλλες εκείνη την ώρα δεν μου πάνε και με ζαλίζουν ή μου προκαλούν εκνευρισμό κι ανυπομονησία. Μερικές φορές έχω αγοράσει βιβλία που μετά με αλλάξανε και ήδη την ώρα που τα αγόραζα και βγαίνοντας από την Πολιτεία στην οδό Ασκληπιού έλεγα ότι κάτι καλό θα γίνει, τα ένιωθα στην τσάντα μου και ζεσταινόμουν. Μερικές φορές ξέρω τι θέλω να πάρω πριν μπω στο βιβλιοπωλείο, αλλά ξεχνιέμαι και τελικά παίρνω άλλο ή πιάνω πρώτα όλα τα βιβλία που είναι μπροστά μπροστά, τα μυρίζω, τ΄αφήνω πάλι κάτω και φτάνω μέσα από μία περίπλοκη διαδρομή σ' αυτό που απ' την αρχή ήταν ο προορισμός μου, αυτό που με έφερε μέχρι την οδό Ασκληπιού. Ποτέ δεν έχω αγοράσει από το σπίτι ή από απόσταση και λίγες φορές έχω φύγει μόνο με ένα βιβλίο. Μερικές φορές, στο ταμείο λέω ψέματα ότι κάτι είναι για άλλον, μού το τυλίγουν προσεχτικά για δώρο και τελικά το διαβάζω εγώ.

Βιβιάν Στεργίου

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Κώστας Θ. Καλφόπουλος: Στους λαβύρινθους της Πολιτείας

Τα βιβλία του Κώστα Θ. Καλφόπουλου: Καρρέ - καρρέ και άλλα διηγήματα (2012-1980), Ένα παράξενο καλοκαίρι, Καφέ Λούκατς - Budapest noir, Far from the RAF, Tilt!, Στην εποχή της περιπλάνησης.

Αν και θυμάμαι την «Πολιτεία» στα πρώτα βήματά της στη Στοά της Όπερας, σε μια Αθήνα, που υπήρχε ο «Ελπήνωρ», ο «Ρόμβος», το «Χνάρι», η «Δωδώνη», ουσιαστικά τη γνώρισα αρχές δεκαετίας του ’90, όταν επέστρεψα από τη Γερμανία. Αυτό που μ’ αρέσει κατ’ αρχάς είναι το γεγονός, ότι για να γνωρίσεις τη λογοτεχνία πρέπει να κατεβείς τα σκαλιά του υπογείου: μια κατάβαση και μία κάθοδος που έχει κάτι από την ατμόσφαιρα του καταφύγιου, του στεκιού (τα παλιά χρόνια πολλά σφαιριστήρια ήταν υπόγεια), του καπηλειού. Ύστερα είναι τα πρόσωπα, και δεν εννοώ μόνο συγκεκριμένα άτομα που ο καθένας μπορεί να γνωρίζει και να συνομιλεί μαζί τους ή τους φίλους που μπορεί κανείς να συναντήσει, εννοώ τις φυσιογνωμίες που παρατηρεί κανείς στα τμήματα του βιβλιοπωλείου, που ποικίλλουν ανάλογα με τα ενδιαφέροντά και τις αναζητήσεις τους, αλλά και άτομα που σχετίζονται με τον χώρο και το εμπόριο του βιβλίου. Βέβαια, το γεγονός ότι εδώ εργάζονται χρόνια η Μεμούλα και η Ραχήλ, που τις γνωρίζω από τις προηγούμενες θητείες τους, αλλά και ο Γιώργος (στον οποίο οφείλω την ανάγνωση του «Πάθους», της Ζανέτ Ουίντερσον, που σε ταξιδεύει ονειρικά στη Βενετία των ναπολεόντειων χρόνων), βοηθάει ακόμα περισσότερο στην εξοικείωση με τον χώρο και με τα υπόλοιπα μέλη μιας κυψέλης, γιατί, για μένα, αυτό κυρίως είναι η Πολιτεία: μία κυψέλη από παιδιά που αγαπούν τη δουλειά τους (σε μια χώρα που ο Νεοέλληνας έχει αποξενωθεί πια από την εργασία) και γνωρίζουν καλά τον εκδοτικό χώρο, μία Κιβωτός των βιβλίων, ένα «πέρασμα» στην ψυχογεωγραφική περιπλάνηση στο κέντρο, για να θυμηθούμε τον Ντεμπόρ (και τον Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη που, ως γνωστόν, απεχθάνεται τους «καταστασιακούς», τον Νίκο Καρούζο και τον Χέγκελ).
Η Πολιτεία, για μένα, απαρτίζεται βασικά από 3 τμήματα (πριν ανοίξει και το τέταρτο «παράρτημα»): πρωτίστως, το τμήμα με τα ξενόγλωσσα βιβλία των κοινωνικών επιστημών, όπου υπάρχει μία εξαιρετική επιλογή σε αγγλοσαξονικούς τίτλους (οι οποίοι διαρκώς ανανεώνονται), που θα τη ζήλευαν αρκετά βιβλιοπωλεία της Εσπερίας. Ύστερα, ο ημιόροφος, με τα κινηματογραφικά, αλλά και τα βιβλία γύρω από την αρχιτεκτονική (ελληνικά και, κυρίως, ξένα). Κάπου ανάμεσα μπορεί κανείς να αναζητήσει και πολλούς ταξιδιωτικούς τίτλους ή βιβλία για το σκάκι και τα κόμιξ, αλλά δυστυχώς όχι για το su doku. Τέλος, η λογοτεχνία, ο πάγκος με τα περιοδικά, κυρίως όμως η γωνία και ο πάγκος με τα αστυνομικά (τα ξένα μεταφέρθηκαν πλέον στο νέο κατάστημα, μαζί με την ποίηση), τα ράφια με τον Μαρή, τη Χάισμιθ και τον Σιμενόν, αλλά και τα ράφια στην πίσω πλευρά του πάγκου: η Πολιτεία είναι, αν δεν κάνω λάθος, το πρώτο βιβλιοπωλείο στην Αθήνα που έδωσε χώρο άπλετο σ’ αυτό το λογοτεχνικό είδος, στα πρότυπα των ξένων βιβλιοπωλείων.
Η Πολιτεία μού θυμίζει (κι αυτός είναι ένας επί πλέον λόγος να την επισκέπτομαι) το Αμβούργο τη δεκαετία του 80, όταν κι εκεί είχε ανοίξει δίπλα στο Πανεπιστήμιο ένα αντίστοιχο βιβλιοπωλείο με νέα παιδιά που ήξεραν και αγαπούσαν το βιβλίο, η Heinrich Heine Buchhandlung, που γρήγορα κι αυτή επεκτάθηκε στο τετράγωνο που στέγασε το πρώτο κάταστημα, όπως συνέβη και με την Πολιτεία. Βέβαια, όπως και η συνώνυμη πλατωνική ουτοπία, η Πολιτεία δεν (μπορεί να) είναι «τέλεια»: τις Δευτέρες και τις μέρες του Τσαμπιονς Λήγκ και της Ευρωλίγκας ανάβουν οι συζητήσεις γύρω από τον «θρύλο», πώς θα κερδίσει και γιατί στο τέλος έχασε. Εκείνες τις μέρες υπάρχει μία ερυθρόλευκη κυριαρχία (μάλλον αντανακλά τις προτιμήσεις του κλάδου), οπότε καλό είναι να αποφεύγει κανείς τις σχετικές συζητήσεις, ακόμα κι όταν χάνει ο «γαύρος» (αυτό τουλάχιστον επιβάλλει το fair play).
Θέλω να ευχηθώ δύο πράγματα στην Πολιτεία και τους συνεργάτες της: πρώτον, να μακροημερεύσει και δεύτερον, ίσως το βασικότερο, να μπεί σύντομα στους ξένους ταξιδιωτικούς οδηγούς, ως σημείο αναφοράς της πόλης για τον ξένο επισκέπτη, περιηγητή, και κυρίως αναγνώστη.

Κώστας Θ. Καλφόπουλος

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Βαγγέλης Προβιάς: Ραντεβού στην Πολιτεία

Τα Μαύρα Παπούτσια της Παρέλασης του Βαγγέλη Προβιά κυκλοφόρησαν τον Ιούνιο του 2014.

Φαντάζομαι ότι έχω ένα πολύ σημαντικό ραντεβού. Στην γωνία Ασκληπιού με Ακαδημίας. Είμαι αγχωμένος, αλλά και χαρούμενος. Πολύ. …και τα δύο πολύ.
Πρόκειται να συναντηθώ με τον Άντον Τσέχωφ. Εμφανίζεται στην ώρα του, με απόλυτη ακρίβεια. περπατώντας αργά και κάπως κουρασμένα. Χαιρετιόμαστε, δεν μιλά Ελληνικά ή Αγγλικά, αλλά εγώ ψελλίζω τα λίγα Ρώσικα που έμαθα και δεν έχω ξεχάσει. Κάνουμε αργά τα λίγα βήματα προς το 1-3 της Ασκληπιού. Βιβλιοπωλείο Πολιτεία. Τον βοηθώ να κατέβει την απότομη σκάλα προς το τμήμα λογοτεχνίας (είναι άρρωστος, ασθενικός – αλλά κεφάτος). Όταν το μέγεθος του χώρου, η υπέροχη πλημμύρα των βιβλίων, αποκαλυφθεί μπροστά στα μάτια του, στέκεται μαγεμένος. Δεν είχε δει ποτέ όσο ζούσε τέτοιο βιβλιοπωλείο…
Αφού συνέρχεται από την έκπληξη (... τοποθετώ ένα δάκρυ χαράς στα μάτια του, λόγω του εκδημοκρατισμού της αφήγησης, στην εποχή του βιβλία ήταν για λίγους και τώρα…) φαντάζομαι να ξεκινώ την ξενάγηση από το ράφι που βρίσκονται τα έργα του. Κάθεται, λαχανιασμένος από την λαχτάρα, σε ένα σκαμπό και περιεργάζεται τις πολλές, ωραίες, ελληνικές εκδόσεις που έχουν στο εξώφυλλο το όνομά του. Τα βιβλία του βρίσκονται σε δύο σημεία, εκτός από το τμήμα της Λογοτεχνίας υπάρχει και στο Θέατρο, αλλά αυτό θα του το πω με τρόπο – διάβασα κάπου ότι δεν ήθελε να τον θυμούνται ως θεατρικό συγγραφέα…
Μετά από λίγη ώρα, σταματά να περιεργάζεται τα βιβλία του (τον εντυπωσιάζουν οι γραφίστικες απεικονίσεις του προσώπου του, σε κάποια εξώφυλλα) και εξερευνούμε μαζί τον χώρο. Του δείχνω τους άλλους Ρώσους μεγάλους, κάποιους τους γνώρισε, πολλούς όχι. Του δείχνω και Έλληνες, τον Παπαδιαμάντη, τον Βιζυηνό, τον Χάκκα… Και μετά, μου έρχεται μία ιδέα… Θα του μαζέψω να του δείξω ένα βιβλίο από όλους τους μεγάλους σύγχρονους και Έλληνες συγγραφείς που τον αναφέρουν ως βαθειά και σημαντική επιρροή… Πόσο θα εκπλαγεί. Έχει άραγε ιδέα πόσο πολλά έκανε, και ας έζησε μόνο 40 κάτι χρόνια; Φαντάζεται πόσο και πόσους επηρέασε;
…Φαντάζομαι τρελά πράγματα στην Πολιτεία. Αναμενόμενο. Λίγοι χώροι έχουν τροφοδοτήσει με τόσο ισχυρή και εμπνευστική ενέργεια την σκέψη και την φαντασία μου. Γι αυτό, σαν το σκυλί του Παβλόφ, κάθε που την επισκέπτομαι, η φαντασία μου δημιουργεί τρέλες…

Βαγγέλης Προβιάς

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Λευτέρης Ξανθόπουλος: Εκατόν δέκα τ' αλεπουδάκια

Οι ποιητικές συλλογές και τα βιβλία του Λευτέρη Ξανθόπουλου: Γάτες αλλού και άλλες ιστορίες, Η έβδομη βροχή, Γιατί οι γυναίκες δεν αγαπούν τη βροχή, Άγγελος των πρώτων ημερών, Σήκωσε το κεφάλι σου πατέρα.

Νύχτα, χειμώνας, η αλεπού κάθεται στα πίσω της πόδια σε μια βουνοκορφή μαζί με τ' αλεπουδάκια της. Στην απέναντι πλαγιά καίει μια φωτιά. Περνάει η ώρα και το αλεπουδάκι ρωτάει τη μάνα του, "Μάνα καλέ μάνα, τι κάνουμε εδώ πάνω στις ερημιές;" Εκείνη, γυρνάει και λέει, "Ζεσταινόμαστε παιδάκι μου". Περνάει ακόμα λίγη ώρα κι εκεί που καθόταν ήσυχο το αλεπουδάκι, τινάζεται πάνω κι αρχινάει να τρέχει πίσω από την ουρά του και να φωνάζει "όϊ όϊ μάναμ', όϊ όϊ μάναμ'". "Τί έπαθες καλό μου παιδί;" ρωτάει ανήσυχη η αλεπού. Οχού μάνα, πού να σου λέω, πετάχτηκε μια σπίθα από την απέναντι φωτιά και μου 'καψε τον κώλο". Τότε ήταν που κούνησε το κεφάλι της η αλεπού και είπε, "Εκατό η αλεπού, εκατόν δέκα τ' αλεπουδάκια".
Βγαίνοντας από την Πολιτεία, με τα καινούργια βιβλία υπό μάλης, δυνατές προμήθειες για τις άνυδρες εποχές και ανεβαίνοντας τα σκαλοπάτια για την Ασκληπιού, πώς και θυμήθηκα τον πατέρα να μας λέει δίπλα στη φωτιά αυτήν ακριβώς την ιστορία που μόλις τώρα ακούσατε.
Από τον Γιωργάκη και την Ραχήλ ίσαμε τον Νίκο και τον Στέφανο, η Πολιτεία είναι γεμάτη αλεπουδάκια.
Λευτέρης Ξανθόπουλος

Xanthopoulos Lefteris 1

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Δημήτρης Στεφανάκης: Bιβλία που περιμένουν υπομονετικά το δικό τους αναγνώστη

Τα βιβλία του Δημήτρη Στεφανάκη: Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι, Θα πολεμάς με τους θεούς, Φιλμ νουάρ, Μέρες Αλεξάνδρειας, Άρια, Το μάτι της επανάστασης έχει αχρωματοψία, Λέγε με Καίρα, Φρούτα εποχής. Ο Δημήτρης Στεφανάκης έχει επίσης μεταφράσει πολλά βιβλία ( Merimee, Brodsky, Forster, Bellow, Atwood κ.α.)

Περνώ συχνά από το υπόγειο της οδού Ασκληπιού, τηρώντας μια συνήθεια που με πάει πίσω στα χρόνια εκείνα που δεν ήμουν παρά ένας απλός αναγνώστης κι ονειρευόμουν τη δόξα του συγγραφέα. Περικυκλωμένος από αμέτρητα βιβλία τοποθετημένα σε πάγκους και ράφια, βιβλία που περιμένουν υπομονετικά το δικό τους αναγνώστη, νιώθω σαν να πολιορκούμαι από χιλιάδες ιστορίες, χαρακτήρες και συγγραφείς που εγκαταβιώνουν νοερά σ' αυτό το σιωπηλό πανηγύρι της γνώσης. Μαντεύω πάνω στο χαρτί την αφή άλλων ανθρώπων, οσμίζομαι το μεθυστικό μελάνι του τυπογραφείου, ακούω το θρόισμα από το φυλλομέτρημα κι αφουγκράζομαι την άδηλη αγωνία του επίδοξου αναγνώστη καθώς πασχίζει με μια γρήγορη ματιά να πάρει τη μεγάλη απόφαση: να αγοράσει ή όχι ένα βιβλίο που τράβηξε μόλις την προσοχή του. Στο βιβλιοπωλείο "Πολιτεία" μοιράζεται κανείς αυτή τη σεμνή ιεροτελεστία των αισθήσεων με τους ανθρώπους της που τους γνωρίζουμε πια με τα μικρά τους ονόματα.

Δημήτρης Στεφανάκης

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Σπύρος Γιανναράς: Η Πολιτεία μέσα στην πολιτεία

Τα βιβλία του Σπύρου Γιανναρά: Ζωή χαρισάμενη, Ο λοξίας και άλλες δύο ιστορίες, Το παρόν του παρελθόντος και το παρόν του μέλλοντος (τέσσερα κείμενα για τον Γιάννη Κιουρτσάκη). Έχει μεταφράσει ποιήματα στην Ανθολογία Σύγχρονης Γαλλικής ποίησης των εκδόσεων Άγρα.

Η Πολιτεία έγινε με τα χρόνια κάτι πολύ περισσότερο από ένα βιβλιοπωλείο: έγινε ένα στέκι. Μια πολιτεία βιβλίων και βιβλιόφιλων στην καρδιά της πολιτείας. Ένα σημείο αναφοράς στο κέντρο της Αθήνας, ο οιονεί τόπος συνάντησης όλης της πολιτείας που δίνει ραντεβού είτε μέσα σε μια από τις τέσσερις εισόδους, είτε έξω στο πεζοδρόμιο.
Εκεί δεν πας μόνο για να αγοράσεις βιβλία, για να ενημερωθείς για τις τελευταίες κυκλοφορίες όλων των εκδοτικών οίκων, για να αναζητήσεις βιβλιογραφία ή και παλαιότερες εκδόσεις όπως π.χ. της έξοχης ξένης λογοτεχνικής σειράς των εκδόσεων Μέδουσα. Πας και για να συναντήσεις φίλους που όπως κι εσύ, κατεβαίνοντας ή ανεβαίνοντας στο κέντρο, θα κάνουν οπωσδήποτε κι ένα πέρασμα από εκεί, πριν συνεχίσουν τις δουλειές τους.
Η πανθομολογούμενη επιτυχία της οφείλεται, νομίζω, στο κορυφαίο επαγγελματικό ήθος των πωλητών της (πήγα να γράψω πολιτών της Πολιτείας). Δεν πρόκειται, όπως στη συντριπτική πλειοψηφία των βιβλιοπωλείων για μια ευκαιριακή απασχόληση ενόψει εύρεσης «καλύτερης» δουλειάς. Δεν πρόκειται επουδενί για ανθρώπους άσχετους με το αντικείμενο που βρέθηκαν πίσω από το ταμείο του βιβλιοπωλείου ύστερα από κάποιο ταχύρυθμο σεμινάριο.
Αλλά για ανθρώπους που αγαπούν το βιβλίο και μοιράζονται με τον φανατικό αναγνώστη τον ενθουσιασμό τους για το τάδε μυθιστόρημα ή τη δείνα μελέτη. Για βιβλιοπώλες με την πιο πλήρη σημασία της λέξης. Για ανθρώπους που ξέρουν να κατευθύνουν τον αμύητο τον διστακτικό αναγνώστη που χάνεται μέσα στον κυκεώνα των βιβλίων, για επαγγελματίες που καταφέρνουν να σου βρουν ένα βιβλίο μόνο από μια ασαφή περιγραφή του περιεχομένου και το χρώμα του εξωφύλλου.
Η Πολιτεία και οι πωλητές της είναι ένα πολυτιμότατο κεφάλαιο για εκδότες και συγγραφείς που βασίζουν εν πολλοίς στην βιβλιοφιλία και στον επαγγελματισμό τους την προώθηση των βιβλίων τους. Είναι το βιβλιοπωλείο μας υπενθυμίζει διαρκώς πόσο σημαντικός κρίκος – ίσως ο σημαντικότερος – στην αλυσίδα του βιβλίου είναι ο βιβλιοπώλης, ο άνθρωπος που ερχόμενος σε άμεση επαφή με τον αναγνώστη ξέρει να κερδίσει την εμπιστοσύνη και ενδεχομένως ακόμα και τη φιλία του. Στην Πολιτεία πηγαίνω να συναντήσω τους φίλους, είτε πρόκειται για τα βιβλία, είτε για τους βιβλιοπώλες της, είτε για την αγαπητή εκείνη κάστα των ανθρώπων με τους οποίους με ενώνει η αγάπη για το βιβλίο.
Σπύρος Γιανναράς

Giannaras Spyros 1

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Γιώργος Βέης: Το άγγιγμα με όλα τα δάχτυλα μιας έντυπης πραγματικότητας εκπλήξεων

Τα βιβλία του Γιώργου Βέη: Βλέπω, Μανχάταν - Μπανγκοκ, Μετάξι στον κήπο, Από το Τόκιο στο Χαρτούμ, Ν,όπως Νοσταλγία, Έρωτες τοπίων, Λεπτομέρειες κόσμων, Με τις Μογγόλες, Υστερόγραφα γης, Στην απαγορευμένη πόλη, Πιο μακριά δεν γίνεται, Ασία Ασία, Χρυσαλλίδα στον πάγο, Παράφραση της νύχτας, Γεωγραφία κινδύνων, Ο δράκος του μεσημεριού.

Κατεβαίνοντας στο υπόγειο της «Πολιτείας», ανεβαίνω. Είναι η κυριολεξία παροδικών έστω, αλλά τόσο συναρπαστικών εμπειριών άμεσης γνώσης. Η γοητεία της προσέγγισης, το ξεφύλλισμα, το άγγιγμα με όλα τα δάχτυλα μιας έντυπης πραγματικότητας εκπλήξεων. Ακουμπάμε το ίδιο το πνεύμα στα ράφια, στους δελεαστικούς πάγκους των βιβλίων. Η ηδονή της θέασης έστω ενός μέρους του άλλου κόσμου, η άμβλυνση των διαφορών, η εξημέρωση των αγριοτήτων. Βγαίνω, αλλά επιστρέφω. Ξανακατεβαίνω στις ποιότητες και στις ποσότητες του δημιουργικού λόγου. Αργότερα με απορροφά το ισόγειο. Η αίσθηση μιας επικείμενης ολοκλήρωσης του εγώ, στήριγμα μέσα στα τόσα δύσκολα της καθημερινότητας. Όταν είμαι στην Ελλάδα, εννοώ την «Πολιτεία» κομμάτι, προέκταση της σκέψης μου. Ανανεώνω νοερώς τη συμμετοχή μου στα δρώμενά της, μέλος ενός μεγάλου, αόρατου αλλά υπαρκτού πληρώματος. Είναι οι τυχεροί που την περιδιαβάζουν.
Γιώργος Βέης

Veis Giorgos

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Θεοδόσης Βολκώφ: Πολιτείας Υπόγειο

Οι ποιητικές συλλογές του Θεοδόση Βολκώφ: Τα τραγούδια της ψυχής και της κόρης, Missa Brevis, Γιουβενάλης.

Του Γιώργου, της Ραχήλ και του Μιχάλη. / Ιδού. Και αφιέρωση και στίχος. / Αναθαρρώ και σκέφτομαι πως δίχως / (Θωμόπουλε, σκοτούρες μού ’χεις βάλει!)

πολλά-πολλά θα γράψω για το Υπόγειο / της Πολιτείας το προσφιλές τα μάλα. / Δεν φτάνει που με ρίμες παίζω μπάλα, / δεν έχω και –αρκούντως– ύφος λόγιο.

Ας είναι. Στιχηρός σάς χαιρετίζω! / Μας έσμιξαν τα τόσα σας βιβλία. / Τι να πρωτοδιαλέξω δεν γνωρίζω…

Ποια χάρτινη χανούμ μελανωμένη; / Φυλλομετρώ… Με τρέμουσα καρδία / προσθέτω ακόμη μία στο χαρέμι.
Θεοδόσης Βολκώφ

Volkof Theodos1

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Δανάη Παπουτσή: Με ήρωες φανερούς μα και κρυμμένους

Η Δανάη Παπουτσή έχει γράψει το μυθιστόρημα Σε αργή κίνηση (Οκτώβριος 2011).

Ένα καταφύγιο στο κέντρο της πόλης. Θέλεις να ψάξεις, να αράξεις, να γνωρίσεις, να ξεχαστείς, να ανακατέψεις, να μυρίσεις, να ταξιδέψεις. Ταξιδεύεις. Μια μαγική πολιτεία, η αρτιότερη κατά την άποψή μου κουζίνα του βιβλίου, με μυρωδιές από τον κόσμο όλο, με ήρωες φανερούς μα και κρυμμένους, που σε ξελογιάζουν με το που θα πατήσεις τα σκαλιά. Θα τους ανακαλύψεις. Κι αν κάπου στη διαδρομή χαθείς, οι πωλητές θα σε κρατήσουν απ’ το χέρι. Ξέρουν καλά το δρόμο. Και μετά απ’ τη βουτιά στον κόσμο αυτό, μετα την καταβύθιση, η ανάσα σου είναι πιο ελεύθερη. Πάντα όταν βγαίνω έξω, κοιτάζω πίσω μου. Θα ήθελα να μείνω λίγο ακόμα, σκέφτομαι. Και ανυπομονώ μέχρι να έρθει η επόμενη φορά. Αν περάσεις απ’ έξω και δε μπεις, έχεις χάσει ένα ακόμα πολύ ιδιαίτερο ταξίδι σε μια πολύ ιδιαίτερη πολιτεία.. Κι ας έχεις ξανακατέβει τα σκαλιά, κι ας είναι πολλές οι φορές…
Σημείωση: Στο σπίτι μου, δεξιά κι αριστερά υπάρχουν μικρές και μεγάλες σακούλες της Πολιτείας. Πρέπει να πηγαίνεις συχνά, μου λέει μια φίλη προχτές που ήρθε σπίτι, πρέπει να με δεις την ώρα που πηγαίνω...της απάντησα.
Δανάη Παπουτσή

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Κώστας Ακρίβος: “Μου άρεσε” ή “Δεν μου άρεσε”

Τα βιβλία του Κώστα Ακρίβου: Τελευταία νέα από την Ιθάκη, Πανδαιμόνιο, Κίτρινο ρωσικό κερί, Αλλάζει πουκάμισο το φίδι, Ποιός θυμάται τον Αλφόνς, Τελετές ενηλικίωσης, Στρατής Δούκας, Καιρός για θαύματα, Σφαίρα στο βυζί, Φωνές στην έρημο, Το γέλιο της έκτης μέρας, Στο κατω κάτω της γραφής είναι ένα ψέμα, Η δοτική του χάους, Αλλοδαπή, Μία blue jean πασχαλιά (διήγημα).

Υπάρχουν κάποια “Μου άρεσε” ή “Δεν μου άρεσε” από ανθρώπους που έχουν διαβάσει το βιβλίο σου που είναι διαφορετικά από τα άλλα, με ξεχωριστό ειδικό βάρος. Ξέρεις καλά ότι μέσα σ΄ αυτές τις δύο ή τις τρεις λέξεις κρύβεται η ειλικρίνεια και μαζί το ισοζυγιασμένο απόσταγμα γούστου και εμπειρίας. Ο Γιώργος και ο Στέφανος, της Πολιτείας και οι δυο, ανήκουν για μένα σ΄ αυτήν την ομάδα αναγνωστών-κριτών. Όταν το 1999 μισοεγκαταστάθηκα στην Αθήνα, άρχισα να ανεβοκατεβαίνω πιο συχνά στο υπόγειο της Ασκληπιού γιατί εκεί έβρισκα όποιο βιβλίο χρειαζόμουν, συναντούσα γνωστούς και ομότεχνους και βέβαια μιλούσα για ώρα πολλή με τον Στέφανο και τον Γιώργο για βιβλία και συγγραφείς. Τα χρόνια πέρασαν, η καλή συνήθεια παραμένει, όπως παραμένουν και τα ζεστά χαμόγελα και τα λόγια. Και, φυσικά, το “Μου άρεσε” ή “Δεν μου άρεσε” που περιμένεις να ακούσεις με αγωνία από τα χείλη τους.

Κώστας Ακρίβος

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Χαρίλαος Νικολαΐδης: Φως στο Υπόγειο - Κωνσταντίνα Κορρυβάντη: Μια Πολιτεία Ανοιχτή

Ο Χαρίλαος Νικολαΐδης έχει γράψει την ποιητική συλλογή Αλεπού στον Αυτοκινητόδρομο (Μελάνι, 2015).

Μια σκιά το έσκασε από το σπήλαιο, βγήκε έξω κι έφτιαξε τη ζωή της. Οι υπόλοιπες την ακολούθησαν μέχρι που γέμισε ο τόπος σκιές. Τώρα την πιάνει νοσταλγία. Κατηφορίζει στη σύγχρονη Πολιτεία της Ασκληπιού και ξαποσταίνει μαζί με τους ανθρώπους. Τους καμαρώνει ν' ανταλλάζουν σκέψεις, αναγνώσματα, προτάσεις, να φυλλομετρούν, να συναντιούνται. «Αυτοί τουλάχιστον κάτι κατάφεραν», συλλογίζεται. Δεν μπορεί να συγκρατηθεί. Συγκινείται.

Χαρίλαος Νικολαΐδης

Η Κωνσταντίνα Κορρυβάντη έχει γράψει την ποιητική συλλογή Μυθογονία (Μανδραγόρας, 2015).

Σ’ αυτή την Πολιτεία οι ποιητές δεν είναι εξόριστοι. Για την ακρίβεια αισθάνονται βασιλείς του συμμετοχικού αυτού κόσμου του βιβλίου, καθώς ξεφυλλίζουν στο υπόγειο της Ασκληπιού σελίδες επί σελίδων. Εδώ η ποίηση καλοδέχεται τον αναγνώστη και τον μυεί. Εδώ ενηλικιώθηκα ως αναγνώστρια, φυλλομέτρησα λογοτεχνικά περιοδικά, περίμενα το πρωί να ανέβουν τα ρολά αγωνιώντας πολλά βράδια να την προλάβω πριν κλείσει. Εδώ ήρθα να δω το πρώτο μου βιβλίο, για να πω με βεβαιότητα πως ναι, πράγματι υπάρχει. Άλλωστε αν κάτι δίνει υπόσταση στην λογοτεχνία, δεν είναι παρά ένα συντακτικό των στιγμών καθαρά βιωματικό, μια γραμματική ανάμεσα σε γραμμές, σελιδοδείκτες και βιβλιοπώλες παλαιάς κοπής.

Κωνσταντίνα Κορρυβάντη

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Μαρία Αγγελοπούλου: Πρέπει να μπορείς να καθίσεις στο πάτωμα χωρίς να σε ρωτήσει μια όμορφη μοσχοβολιστή

Η Μαρία Αγγελοπούλου έχει γράψει την ποιητική συλλογή Η απουσιολόγος

δυο - τρεις είσοδοι τουλάχιστον τμήμα υπόγειο ένα τουλάχιστον
με μεταλλικά σκαλιά σε δύο σημεία τουλάχιστον
ένα πωλητή με όνομα "Γιώργος" που μιλάει γρήγορα το ελάχιστο
μια "Ραχήλ" να σου λέει που να βάλεις το βιβλίο που κρατάς κι άλλαξες γνώμη και δεν θες να το πάρεις
και να βρίσκεις το βιβλίο που θες το περιοδικό που θες το ποίημα πεζό δοκίμιο πάπυρο που θες και να δίνεις εκεί ραντεβού και να διαβάζεις εκεί μικρά βιβλία και μετά να μη τ' αγοράζεις
στα σκαλιά να διαβάζεις στα μεταλλικά σκαλιά ή στο πάτωμα για να να είναι ένα βιβλιοπωλείο καλό πρέπει να μπορείς να καθίσεις στο πάτωμα χωρίς να σε ρωτήσει μια όμορφη μοσχοβολιστή "μπορώ να σας εξυπηρετήσω;" "όχι ρε δεν μπορείς, θέλω απλά να κάτσω εδώ και να σπαταλήσω άπειρο χρόνο ψάχνοντας; εντάξει;" και να σου απαντήσει "ντάξει"
Μαρία Αγγελοπούλου

Aggelopoulou Maria

(Φωτογραφία: Γιώργος Θωμόπουλος)

Δημήτρης Βανέλλης: Η ζεστασιά του οικείου και το ρίγος του αγνώστου

Τα βιβλία και τα κόμικ σε σενάριο του Δημήτρη Βανέλλη: Το Γιουσούρι και άλλες φανταστικές ιστορίες, Παράρλαμα, Ο τυμπανιστής και οι φίλοι του, Το καλοκαίρι μου έξω από το θόλο, Έξω από την γκρίζα χώρα, Ασμόλ, Η μουσική στο κεφάλι μου, Νυχτερίδες και κουμπαράχνες γλυκιά μου, Μέρες ύπνου εργασίας, Μέρες τυριών και μοναστηριών, Μέρες άγριου κέτερινγκ, Μέρες εκτελωνισμού.

Τώρα λοιπόν που το κέντρο της Αθήνας δεν είναι ακριβώς αυτό που ήταν, τώρα που κάθε στοιχειωδώς σκεπασμένος χώρος γίνεται καταφύγιο για άστεγους και όλο και περισσότερες μαύρες τρύπες χάσκουν εκεί που παλιότερα χάζευες βιτρίνες, ευτυχώς υπάρχουν κάποια σημεία που αντιστέκονται. Παραμένουν αυτά που ήταν πάντοτε και μας κάνουν να ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα απολαμβάνουμε – και μόνο θα απολαμβάνουμε - και πάλι έναν περίπατο στο κέντρο.

Η Πολιτεία βέβαια παραμένει πάντοτε ένα απ’ αυτά. Κατεβαίνεις στο υπόγειο της λογοτεχνίας (συγνώμη ω Άλλα Τμήματα, αλλά εκεί κατέβαινα και κατεβαίνω συνήθως – εντάξει ανεβαίνω και στην Τέχνη, αλλά ας επιμείνουμε στις πιο παλιές μας συνήθειες), κατεβαίνεις λοιπόν στη λογοτεχνία και νοιώθεις τη ζεστασιά του οικείου και το ρίγος του άγνωστου μαζί. Η ζεστασιά προκύπτει από τις αγαπημένες συνήθειες που με τα χρόνια έγιναν μέρος μας. Το ξεφύλλισμα, οι ερωτήσεις, η συνάντηση με γνωστούς, το ψάξιμο. Το ρίγος πάλι έρχεται από όσα μυστηριώδη σε περιμένουν, που έφτασαν τώρα ή υπήρχαν πάντοτε αλλά εσύ δεν είχες ιδέα για το τι ακριβώς κρυβόταν σ’ εκείνο το ράφι που ποτέ δεν εξερεύνησες όπως του άρμοζε… Και εμπιστεύεσαι πάντα τους ανθρώπους της, που ξέρουν να σου πουν γι’ αυτό που ζητάς και να σου προτείνουν αυτό που αγνοούσες. Βλέπετε, ποτέ δεν ήμουν και πολύ φίλος των βιβλιοπωλείων blockbuster, με τα κάθε λογής ευπώλητα σε αστραφτερές βιτρίνες και όλα τα υπόλοιπα… ε, ίσως κατά λάθος να υπάρχουν κάπου κι απ’ αυτά…Θα συνεχίσω λοιπόν να κατεβαίνω στο θαυμαστό υπόγειο. Και τώρα, επειδή αποτελεί όαση στον ξερότοπο που μας περιβάλλει, και σε ένα (καλύτερο ελπίζω) μέλλον, επειδή, όπως και παλιά, έτσι θα μου αρέσει.

Δημήτρης Βανέλλης

Vanellis Dimitris1