ΙΣΤΟΡΙΑ - ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ - ΕΘΝΟΛΟΓΙΑ > ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΟΙ ΧΑΖΑΡΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Οι Χάζαροι, ένας τουρκικός λαός, αυτονομούνται και αναπτύσσονται μετά το 650 μ.Χ. στα βόρεια και ανατολικά του Καυκάσου, μεταξύ της Κασπίας θάλασσας, της οροσειράς των Ουραλίων και του ποταμού Δον. Στα επόμενα εκατόν πενήντα έτη κατόρθωσαν να γίνουν η κυρίαρχη δύναμη βορείως του Ευξείνου Πόντου, φθάνοντας μέχρι το Κίεβο και υποτάσσοντας πολλούς μικρότερους νομαδικούς λαούς. Η αυτοκρατορία τους επί εκατό και πλέον έτη αντιστάθηκε στις σφοδρές επιδρομές των Αράβων από το νότιο Καύκασο. Οι σχέσεις που ανέπτυξαν οι Χάζαροι με το Βυζάντιο πέρασ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΑΤΑΤΖΗΣ, Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Η μακαρία μανία του να φέρει πίσω την Κωνσταντινούπολη στην αγκαλιά του Ελληνισμού μετά την άλωση του 1204 έγινε άμεσα αντιληπτή από τους απλούς ανθρώπους. Τους έπειθε αυτός και όχι οι άλλοι ότι είναι ο συνεχιστής της ιερής αλυσίδας των αθανάτων βυζαντινών Αυτοκρατόρων γιατί εκείνος απέπνεε την ανιδιοτέλεια του σκοπού και το χάρισμα ενός κορυφαίου ηγέτη. Τόσο πολύ τους ενέπνευσε που τον είπαν «Ο Πατέρας των Ελλήνων». Τόσο πολύ συνεπαίρνει έως σήμερα που τον λένε «Μαρμαρωμένο Βασιλιά». Η ανά χείρας γραφή αποτελεί μία ελεύθερη απόδοση του βί...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΔΙΚΕΦΑΛΟΣ ΑΕΤΟΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
Των εμβλημάτων, σημείων, επισήμων ή συμβόλων, ων εποιήσατο χρήσιν ο άνθρωπος προς δήλωσιν διαφόρων υψηλών εννοιών, ουδέν αρχαιότερον και κοινότερον του αετού, προσφιλεστάτου, απ' αυτών ήδη των πανάρχαιων χρόνων, εις πάντας σχεδόν τους λαούς. Θαυμάζοντες ούτοι ευλόγως το απαράμιλλον αρρενωπόν κάλλος του αετού, το απιστεύτως ταχύ, ισχυρόν, οξυδερκές και υψιπετές αυτού - ων ένεκεν ελογίσθη ανώτερος και αυτού του μόνον επί της γης δυναμένου να δράση βασιλέως των ζώων λέοντος - ελογίσαντο αυτόν ως βασιλέα των πτηνών και καθιέρωσαν ως συμπάρεδρο...
Διαβάστε περισσότερα...

(P/B) Justinian : Emperor, Soldier, Saint
In this groundbreaking new biography of Justinian, Peter Sarris gives us an intimate insight into both the Emperor and his times. We meet a man who from the humblest beginnings, rose to become ruler of much of the known world achieving an almost god-like status. An emperor who infused even the most mundane tasks with spiritual and religious significance. A gifted administrator obsessed with detail. A middle aged lover who fell for a dancing girl and changed the law so he could marry her, ruling with Empress Theodora by his side for over t...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο μέλλων να πραγματευθή περί των ιπποδρόμων και των ιπποδρομικών αγώνων κατά τους Βυζαντινούς χρόνους διττάς οφείλει να λάβη υπ' όψιν πηγάς πρώτον φιλολογικάς και δεύτερον μνημειακάς. Εις την πρώτην κατηγορίαν υπάγονται αι μαρτυρίαι τας οποίας παρέχουσιν οι πατέρες της εκκλησίας και ιδία ο Χρυσόστομος, εις τους επανειλημμένους από του άμβωνος λόγους του "προς τους εις τας Ιπποδρομίας απελθόντας", "περί του μη δείν εις ιπποδρομίας μηδέ εις θέατρα αναβαίνειν", "εις το ιπποδρόμιον λόγος", "προς τους τας συνάξεις καταλιμπάνοντας και εις τα θέ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ
Το χρονικό του Μορέως είναι σημάδι πάνω στην πρώτη αρχή του νεοελληνικού και μ' όλη του την ανθελληνικότητα, τη φραγκοδουλία, τη μισελληνικότητα ασφαλώς ακόμα, είναι μεστό και γενναία νεοελληνικό σημάδι. Παράδοξα έτσι, -μα καθώς πολύ συχνά συμβαίνει το διαλεκτικώτατο τούτο στην Ιστορία- το τόσο αντιφερόμενο κατά της ριζικής υπόστασής μας μαρτυράει μολαταύτα την ισχύ της πρώτης ορμής αυτού του αναγεννώμενου γένους, τις δυνατές εσωτερικές ροπές που το ιθύνουν, το στυλώνουν, το στήνουν εντέλει μες το ζοφερό μεσαίωνα σαν "πραγματικότητα" θεν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ
Η συναρπαστική περίοδος που αρχίζει με την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως στους Δυτικούς Σταυροφόρους το 1204 και ολοκληρώνεται με την ανάκτηση της από τους Βυζαντινούς το 1261 είναι το θέμα που πραγματεύεται η «Χρονική Συγγραφή» του Γ. Ακροπολίτη. Τα ιστορικά γεγονότα της εποχής και σημαντικές πληροφορίες για τις εθνότητες που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στον βυζαντινό χώρο τον 13ο αιώνα δένονται με απλό και γλαφυρό τρόπο από έναν λόγιο, ο οποίος είχε αναλάβει ανώτατα αξιώματα στην Αυλή των αυτοκρατόρων του 13ου αιώνα. (Από την παρουσίαση ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Η αυτοκρατορία των αρχών του 8ου αιώνα αναζητά την πολιτισμική ταυτότητά της. Αυτοχαρακτηρίζεται ως το χριστιανών γένος, δηλαδή θρησκευτικά. Όμως, η θρησκευτική ταυτότητα δεν οδήγησε σε πολιτισμική εξομοίωση, ούτε στην απόκτηση κοινής συνείδησης· το αντίθετο, υπό τη μορφή της αίρεσης αποτέλεσε το εφαλτήριο για την πολιτισμική διαφοροποίηση. Η εύκολη αραβική εξάπλωση επιβεβαιώνει αυτή τη θεώρηση. Η αραβική εξάπλωση θέτει υπό αμφισβήτηση τη σημιτική πλευρά του χριστιανισμού. Η αυτοκρατορία θα βρει την έκφρασή της στην ορθοδοξία, όχι ως θρησκ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΚΑΙ Η ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους πολεμιστές της Δ' σταυροφορίας και τους Βενετούς, το 1204, και την εγκατάσταση δυτικού αυτοκράτορα και πατριάρχη, δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι εξέλιπε η ελληνική αυτοκρατορία του Βυζαντίου. Όμως ο Θεόδωρος Κομνηνός Λάσκαρις μετέφερε τους θεσμούς του κράτους στη Νίκαια και εξασφάλισε τη συνέχειά του. Επιδεικνύοντας σημαντικές ικανότητες δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ανάκτηση της Βασιλεύουσας μετά από σχεδόν έξι δεκαετίες. Ο κ. Ηλίας Γιαρένης αφιερώνει την παρούσα μελέτη στον Θεόδωρο Α' κα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ
Το έργο του Ευσταθίου μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ενός από τους σημαντικότερους λογίους του Βυζαντίου, έχει γίνει επανειλημμένως αντικείμενο της έρευνας. Μία πλευρά του, η οποία δεν είχε μελετηθεί και ίσως δεν ήταν αναμενόμενο ότι θα γίνει αντικείμενο εξειδικευμένης εξέτασης, είναι οι οικονομικές ιδέες που αυτό περιλαμβάνει. Ο κ. Γεράσιμος Μέριανος επιχειρεί στη μονογραφία του την ανάδειξη των ιδεολογικών θέσεων του Ευσταθίου ως προς συγκεκριμένα οικονομικά ζητήματα. Αντιμετωπίζοντας τον Ευστάθιο ως αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, προβάλλει τη ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, 324-610 (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Σχεδιασμένο ως εγχειρίδιο το βιβλίο μου «Βυζαντινή Ιστορία», κυκλοφόρησε ως πρώτος τόμος το 1975, αφιερωμένος στην περίοδο από τη μονοκρατορία του Κωνσταντίνου (324) ως την ανάρρηση στο θρόνο του Ηρακλείου (610), έχοντας στόχο μεταξύ άλλων την παροχή στο νέο επιστήμονα και των στοιχείων που θα τον κατατοπίσουν στην αναζήτηση, αξιολόγηση και χρήση των κάθε είδους ιστορικών πηγών και των συναφών μεθοδολογικών προβλημάτων, καθώς και γενική βιβλιογραφία. Σε κάθε μεγάλο κεφάλαιο που διαίρεσα την ιστορική ύλη προηγείται σύντομη επισκόπηση των κυ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ - ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ)
Εν τω κεφαλαίω τούτω θα συζητηθώσι μόνον διάφορα ζητήματα με την Βυζαντινήν ενδυμασιολογίαν σχετιζόμενα και συντελούντα εις πληρεστέραν κατανόησιν του γενικού περί Βυζαντινών φορεμάτων κεφαλαίου, ή περί του οποίου πραγματεία φρονώ ότι είναι ακόμη πρόωρος, διότι, παρά τας μέχρι τούδε δημοσιευθείσας επί μέρους σχετικάς μελετάς, επαρκές υλικόν δεν έχει ακόμη συλλεγή ουδ' εις πολλάς περιπτώσεις τα εις διαφόρους εικόνας παριστανόμενα φορέματα δύνανται να ταυτισθώσιν αναμφισβητήτως με τα υπό των κειμένων αναφερόμενα. Προ τεσσαράκοντα και τεσσάρω...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
Η ιστορία της Ύδρας, η ιστορία και η παραδόσεις της Ιεράς Μονής της Φανερωμένης και η σχολιασμένη αποτύπωση ολόκληρης της Συλλογής του Μουσείου της Ιεράς Μονής είναι το αντικείμενο του πολυτελούς λευκώματος που δείχνει τη θρησκευτική όψη, τη βαθύτερη πραγματική παράδοση του ιστορικού νησιού και των ανθρώπων του που, άλλοι περισσότερο κι άλλοι λιγότερο, σχετίστηκαν με το Μοναστήρι-σύμβολο και σημείο αναφοράς των απανταχού Υδραίων. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΝΤΖΙΚΕΡΤ
Το παρόν βιβλίο αναφέρεται στα ταραγμένα χρόνια που έζησε η Βυζαντινή αυτοκρατορία μετά τον θάνατο του Βασιλείου Β' του Βουλγαροκτόνου ως και την A' Σταυροφορία. Το κορυφαίο γεγονός για τη γηραιό αυτοκρατορία αυτή την περίοδο ήταν η μάχη του Μαντζικέρτ, καθώς η μάχη αυτή έμελλε να είναι η αρχή του τέλους της παρουσίας της στον χώρο της Μικράς Ασίας και κατ' επέκτασιν της ίδιας της αυτοκρατορίας, αφού η Μικρά Ασία ήταν η πιο πλούσια και η βασική περιοχή στρατολόγησης ανδρών για τον στρατό της αυτοκρατορίας. Η μάχη αυτή άνοιξε την πόρτα στου...
Διαβάστε περισσότερα...

ON ISAAC DUCAS COMNENUS CYPRIOT «SEPARATIST» STATE (A.D. 1184/85-1191)
This monograph consists of a detailed examination of the career of the rebel ex-governor of Byzantine Cyprus, Isaac(ius) Ducas Comnenus, who succeeded in setting up an independent 'Territorialstaat' from the last Comnenus and the first Angelus emperors of Constantinople, between A.D. 1184/85 and 1191, ruling despotically with the title basileus, thwarting in collusion with the Normans of Sicily a menacing Constantinopolitan expedition against him (1186/87) and even minting his own coinage there. Following his defeat by a landing force of t...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΛΟΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΕΣΑΡΙΤΗΣ
Το ανά χείρας βιβλίο αποτυπώνει πτυχές του έργου του βυζαντινού συγγραφέα Νικολάου Μεσαρίτη και έχει προκύψει στο πλαίσιο μακράς ενασχόλησης μέσω μελέτης της χειρόγραφης παράδοσης, των εκδεδομένων του έργων και των σχετικών μελετημάτων. Πρόκειται για συγγραφέα που τα διάφορα έργα του παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον τόσο ως μαρτυρίες για δεδομένα της εποχή του όσο και ως προϊόντα δημιουργικής επεξεργασίας της πνευματικής ατμόσφαιρας της περιόδου δράσης του με την αξιόλογη συμβολή των σχετικών επιλογών του ιδίου. [...] (Από τον πρόλογο της έκ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΙΟΣ
(...) Κύριο μέλημα εδώ ήταν να δοθεί μια γενική εικόνα της σχέσης των θεσσαλονικέων αδερφών με τον κόσμο των Σλάβων. Γι' αυτόν το λόγο οι αναφορές στη δράση του Κυρίλλου ανάμεσα στους Άραβες ή την ιεραποστολή και των δύο μαζί στη χώρα των Χαζάρων γίνονται απλώς στη βασική ενημέρωση του αναγνώστη, έτσι ώστε να διατηρείται η συνέχεια στη σειρά των γεγονότων. Το ίδιο συμβαίνει και με το θέμα της θέσης τους μέσα στη βυζαντινή κοινωνία, πράγμα που δεν είναι στους πρωταρχικούς στόχους αυτού του έργου. Αντίθετα όμως σε ό,τι αφορά την παρουσία των...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΟΥΤΟΠΙΑ
Ο Πλήθων είναι ένας από τους μεγάλους πρωταγωνιστές της πνευματικής ζωής του 15ου αιώνα και στα κείμενά του νοηματοδοτεί και αξιοποιεί με νέους τρόπους όψεις της ελληνικής και της ρωμαϊκής αρχαιότητας. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια συμβολή στις συζητήσεις για την παλαιολόγεια αναγέννηση και τις ουτοπίες, μέσα από το έργο του βυζαντινού φιλοσόφου. Ένα κεντρικό ζήτημα που αναλύεται στην παρούσα μελέτη αφορά τις απαντήσεις του Πλήθωνα στην κρίση ταυτότητας της βυζαντινής ελίτ το 15ο αιώνα, όταν πλέον το παραδοσιακό δίπολο «Ρωμαίος-χριστιανός» δ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Το βιβλίο αυτό αντιμετωπίζει την Ιστορία σαν κοινωνική διαδικασία που μπορεί να εξηγηθεί, και όχι σαν καταγραφή ασύνδετων γεγονότων, όπως συμβαίνει συνήθως. Συνδυάζοντας τα πορίσματα της σύγχρονης έρευνας με τον κατανοητό τρόπο αφήγησης, προσπαθεί να ερμηνεύσει την εξέλιξη της Βυζαντινής Ιστορίας μέσα από διαδοχικές διαλεκτικές αντιθέσεις. Περιγράφει την αργή και επίπονη, αλλά πολύ ζωντανή, μετάβαση από τη δουλοκτητική αρχαιότητα στο φεουδαρχικό μεσαίωνα, μέσα από όλες τις εκδηλώσεις της βυζαντινής κοινωνίας. Το βιβλίο αυτό απευθύνεται τόσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΙ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Στο βιβλίο αυτό επιχειρείται μία νέα, διαφορετική προσέγγιση απ’ ό,τι στα συναφή εγχειρίδια του κλάδου. Αρχικά, εκείνο που προσπάθησα ήταν να δώσω μία συνοπτική παρουσίαση της εκκλησιαστικής και κοσμικής ιστοριογραφίας της πρώιμης βυζαντινής περιόδου σε μία σειρά εισαγωγικών κεφαλαίων. Μία τέτοια παρουσίαση υπό μορφή σύνθεσης που παρακολουθεί, αλλά και συσχετίζει την παράλληλη πορεία της θύραθεν και της εκκλησιαστικής ιστοριογραφίας έλειπε νομίζω από τη βιβλιογραφία. Προκειμένου να δώσω μία πληρέστερη εικόνα των συγγραφέων και των έργων το...
Διαβάστε περισσότερα...