ΑΞΕΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Προς την πλανητική σκέψη: είναι το τρίτο μέρος ενός τριπτύχου, με πρώτο το "Ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία" και δεύτερο το "Ο Μαρξ στοχαστής της τεχνικής". Το βιβλίο αυτό προσπαθεί, ιστορικά, συστηματικά και προοπτικά μαζί, να ανιχνεύσει το νόημα της πορείας της παγκόσμιας ιστορίας, να θέσει ερωτήματα στις μεγάλες διαστάσεις της σκέψης και του κόσμου, ν' ανοίξει την προβληματική ενός καινούριου δρόμου. Σύμφωνα με τον ρυθμό που, από την πρωταρχή της ελληνικής αρχαιότητας, μέσω του χριστιανισμού και της κρίσης του, πηγαίνει προς την ευρωπαϊκή ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΟΙΡΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
"Το γεγονός ότι η τραγική επικαιρότητα των παρατηρήσεων και των διαπιστώσεων που περιλαμβάνονται στις σελίδες δεν οφείλεται μόνο στην ενορατική ματιά του στοχαστή, αποτελεί ασφαλώς και το μέγα ερώτημα των καιρών", παρατηρεί σε εισαγωγικό, διευκρινιστικό της σημείωμα η μεταφράστρια - επιμελήτρια του βιβλίου Κατερίνα Δασκαλάκη, σύντροφος ζωής του Κώστα Αξελού. "Ακριβώς αυτή η επικαιρότητα οδήγησε στη νέα μετάφραση και δημοσίευση του κειμένου, όχι χωρίς αγωνία και δισταγμούς, αλλά και με τη βαθιά πεποίθηση ότι, έστω και μετά από τόσα χρόνια, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Το παιχνίδι του κόσμου παίζεται διαμέσου των μεγάλων εξουσιών που συνδέουν τον άνθρωπο με τον κόσμο -μύθοι και θρησκεία, ποίηση και τέχνη, πολιτική, φιλοσοφία, επιστήμες και τεχνικές-, οι οποίες κινητοποιούνται από τις στοιχειώδεις δυνάμεις: τη γλώσσα και τη σκέψη, την εργασία και την πάλη, τον έρωτα και τον θάνατο, καθώς και από το παιχνίδι του ανθρώπου που είναι παίκτης, παίγνιο και εμπαιγμένος. Το παιχνίδι «είναι» το παιχνίδι του είναι εν τω γίγνεσθαι της αποσπασματικής και διασπασμένης ολότητας του πολυδιάστατου και ανοιχτού κόσμου. Ξε...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Για να κατανοήσουμε τη διαλεκτική, είτε πλατωνική, θεολογική και χριστιανική, είτε εγελιανή και μαρξιστική, πρέπει να ανατρέξουμε στον Ηράκλειτο. Στον «σκοτεινό» στοχαστή της Εφέσου συναντάμε μια σκέψη πρωταρχική, προτού εγκαθιδρυθούν συστηματικά η φιλοσοφία και η μεταφυσική, προτού η διδασκαλία διασπαστεί σε λογική, θεολογία, μεταφυσική, φυσική, βιολογία, ανθρωπολογία, ηθική, πολιτική και αισθητική. Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να παρουσιάσει τη σκέψη του Ηράκλειτου στο συνεπές σύνολό της, στην αποσπασματική και διασπασμένη ολότητά της. Επειδ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ
«Είναι μέσα στη συζήτηση, φαίνεται, που η εργασία της σκέψης φωτίζεται και προσδιορίζεται, βρίσκει διατυπώσεις και επιτρέπει να ξεχωρίζουμε καλύτερα τους δεσμούς ανάμεσα στα διάφορα επιχειρήματα και, κυρίως, τις προοπτικές μιας ενιαίας έρευνας. Η συζήτηση μπορεί ακόμα να βοηθήσει στο να γίνει ορατή η μέθοδος της εν δράσει (επί το έργον) σκέψης, που είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη - ως διάβημα - με τη συστηματική επεξεργασία. Μέσα στη σύγχρονη συζήτηση, ο αρχαίος λόγος-και-διάλογος μιλούν ακόμα; Και ποιές συζητήσεις έχουν περισσότερο βάρος: ο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΥΤΗ Η ΔΙΕΡΩΤΗΣΗ
Η διερώτηση αντιστοιχεί με την καθαυτό ερωτηματική σκέψη. Μας προσεγγίζει και απομακρύνεται, την προσεγγίζουμε και απομακρυνόμαστε από αυτήν. Ανιχνεύει το αίνιγμα της πλανητικής τεχνικής που κυριαρχεί στην υπό ερώτηση εποχή, προσπαθώντας να φωτίσει αυτό που είναι πιο δυνατό από τον άνθρωπο και που εμψυχώνει, διαπερνά και υπερβαίνει την εποχή. Η ανθρώπινη κοινωνία δεν αποτελεί ύπατη αναφορά, πρέπει να τεθούν αμείλικτα ερωτήματα στο προβληματικό είναι - μαζί των ανθρώπων. "Ον" της εγγύτητας και της απόστασης, ο άνθρωπος δεν είναι ούτε κύριος...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Μια ριζική διερώτηση δεν μπορεί παρά να οδηγεί σε ερωτηματικές απαντήσεις. Οι απαντήσεις αυτές τείνουν να διαλευκάνουν τόσο το αίνιγμα της ερώτησης όσο και εκείνο της απάντησης - τα οποία συνδέονται στενά - πατώντας επίσης στη μοίρα της φιλοσοφίας. Έχουμε να αντιμετωπίσουμε με φιλικότητα την καταστροφή, που δεν πλανάται μόνον, αλλά μας αφορά αποφασιστικά, ενώ συγχρόνως πρέπει να ανιχνεύσουμε τη δηκτική πανουργία, που παίζει μαζί μας και εμποδίζει τα σχέδιά μας. Ευαίσθητοι στις ρωγμές που είναι παντού παρούσες, έχουμε καθήκον να πραγματοποι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΠΕΡΧΕΤΑΙ
Εδώ εξετάζεται "αυτό που επέρχεται" κι όχι τούτο ή το άλλο επερχόμενο, εκείνο ή το άλλο γίγνεσθαι ή το γίγνεσθαι εν γένει. Το "ίδιο" επερχόμενο περιλαμβάνει και τις δυνατότητες διαφοροποίησης αυτού που γίνεται. Ό,τι έχει επέλθει, αυτό που επέρχεται κι εκείνο που είναι να έλθει, σε καθέναν από τους τόπους του, σε καθεμιά από τις στιγμές του, παραμένει ανείπωτο. Εμπλέκεται με το κενό και συνεπάγεται το κενό, ζωντανεύει τα λόγια και τις δράσεις που, επίσης, το διαπλάθουν. Αυτό που επέρχεται συνδέεται με όλες τις καθημερινές και υπερκαθημερινέ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ
Είμαστε - αλλά ποιοι ή, καλύτερα, τι είμαστε - σε αναζήτηση μιας ηθικής; Μιας ηθικής - ας πούμε, καινούργιας; Αλλά τι σημαίνει εφεξής καινούργιο; Ενώ κυριαρχεί μια σύνθετη ηθική παράδοση, όλες οι αρχαίες ηθικές, προορισμένες να επιβιώνουν με συνδυασμούς πολύτροπους κι αναγεννήσεις επιμέρους, δεν έχουν γίνει άραγε ανεφάρμοστες σαν τέτοιες με συνέπεια, αφού κάθε ιδέα για το υπέρτατο αγαθό εξακολουθεί να παραμένει α-διανόητη και ανέφικτη; Το ίδιο και μια «καινούργια» ηθική, δεν θ' αποδείχνονταν κι αυτή σχεδόν αδύνατη κι άπειρα προβληματική, σ...
Διαβάστε περισσότερα...

«ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ» ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Αυτό το σύντομο βιβλίο περιλαμβάνει κείμενα που μπορούν να ονομασθούν αφορισμοί. Εξαρχής έχει συλληφθεί ως ένα όλον συνεπές και αποσπασματικό μαζί. Σημειώνει τους σταθμούς μιας πορείας. Η πορεία αυτή πηγαίνει από το αινιγματικό παιχνίδι που εμψυχώνει τον άνθρωπο, όπως και τον έρωτα, την πάλη, τη φιλία, τη γλώσσα και τη σκέψη, την ιστορία και την κοινωνία -μέσα από τη δοκιμασία του κόσμου περισσότερο παρά του είναι-, μέχρι τη σχέση μας με τον θάνατο και με τις απατηλές ελπίδες για μια επίγεια σωτηρία ή μια ουράνια επιβίωση. (Από την παρουσ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟ ΥΠΑΤΟ ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ
Οι δύο αυτές ομιλίες που σκιαγραφημένες προλογίζονται εδώ δεν αποτελούν πανεπιστημιακά μαθήματα ή ακαδημαϊκές διαλέξεις, ούτε όμως λόγιους αυτοσχεδιασμούς ή συνειρμικές κατασκευές. Είναι δύο όσο γίνεται πιο ελεύθερες ομιλίες που είχαν επίσης στόχο να προετοιμάσουν τις συζητήσεις που ακολούθησαν, αλλά και άλλες μελλοντικές συζητήσεις. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΟΙΧΤΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ
Το εγχειρίδιο αυτό ανάγει στην κεντρική και διασπασμένη τους ενότητα -και ακολουθεί την εξέλιξή τους- τις μεγαλύτερες διαστάσεις της γλώσσας και της σκέψης, καθώς και το παιχνίδι των κυριότερων οριζόντων του κόσμου: του θείου όντος, της κοσμικής φύσης, του ανθρώπου, ατομικού-και-κοινωνικού, της ιστορίας, της ποίησης και της τέχνης, της πλανητικής τεχνικής. Αρθρώνει τις μεγάλες προοπτικές, ανιχνεύοντας τις εκδηλώσεις τους, τις αποκρύψεις τους και τις προσεγγίσεις μας, κάτω από τον ενωμένο και φευγαλέο ορίζοντα του ανοίγματος του Κόσμου, που...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
Η ομιλία αυτή εκφωνήθηκε την Πέμπτη 5 Μαρτίου 1992, στην Αίθουσα Τελετών του Παντείου Πανεπιστημίου Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών. Αποτελεί απάντηση στην προσφώνηση του Πρύτανη Δ. Κώνστα και στον έπαινο του αναπληρωτή καθηγητή Γιάγκου Ανδρεάδη, Προέδρου του Τμήματος Επικοινωνίας, κατά την τελετή για την ανάδειξη του Κώστα Αξελού σε επίτιμο διδάκτορα. (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ Α-ΔΙΑΝΟΗΤΟΥ
Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει τις τελευταίες λέξεις ενός στοχαστή που ουδέποτε σταμάτησε να αντιμετωπίζει τα ερωτήματα του κόσμου, του χρόνου, της περιπλάνησης, του παιχνιδιού, της τεχνικής. Μέσα από αυτή την αναζήτηση του α-διανόητου, ο Κώστας Αξελός ανιχνεύει, στο κατώφλι του θανάτου, το μυστικό των μυστικών και αφουγκράζεται την ανησυχία του σύγχρονου ανθρώπου σε μιαν εποχή κατά την οποία δεσπόζει η τεχνική ορθολογικότητα. Εδώ το κυρίαρχο ερώτημα είναι το ερώτημα του α-διανόητου "που είναι κάτι περισσότερο και άλλο πράγμα από αυτό που δεν...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΜΑΡΞ ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ
Ένας ζωντανός διάλογος με τον ιδρυτή του μαρξισμού, διάλογος που προπορεύεται και προβλέπει, είναι το περιεχόμενο και η πρωτοτυπία αυτής της διδακτορικής διατριβής, που έδωσε λαβή σε ζωηρότατες συζητήσεις όταν υποστηρίχθηκε το 1959 στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (μαζί με την παράλληλη διατριβή «Ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία»). Στοχεύει να φθάσει στο κέντρο της σκέψης του Μαρξ, να ανακαλύψει τον μίτο της Αριάδνης που διαπερνά όλο του το έργο -από τα γραπτά του πολύ νέου Μαρξ, μέσω των θεμελιακών φιλοσοφικών εργασιών του νέου Μαρξ, ώς τις τελ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ
Τα διάφορα κείμενα που συνθέτουν αυτό το βιβλίο, που είναι μαζί και πολλαπλό και ενιαίο, θέτουν ερωτήματα στις μεγάλες «μεταμορφώσεις» του κόσμου. Εν πρώτοις υπάρχει το ερώτημα για τον μακρύ δρόμο που οδήγησε την αρχαϊκή μυθολογία -διαμέσου της ελληνορωμαϊκής και ιουδαιοχριστιανικής παράδοσης- στη μοντέρνα και υπερμοντέρνα τεχνολογία. Το παρελθόν του ανθρώπου, το παρόν του και κυρίως το μέλλον του συνιστούν πρόβλημα: το ανθρώπινο όν προορίζεται να γνωρίσει μια αλλαγή. Κατόπι είναι η περιπέτεια της επιστημονικής τεχνικής που έχει γίνει π...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ: ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ 1. ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ 2. Ο ΛΟΓΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΜΗΜΑ 1. Ο ΚΟΣΜΟΣ, Η ΦΩΤΙΑ 2. Η ΘΕΟΤΗΤΑ ΤΡΙΤΟ ΤΜΗΜΑ 1. ΟΙ ΑΠΟΚΡΥΦΕΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΑΙ ΜΑΓΕΙΕΣ 2. Η ΠΟΛΗ ΚΙ Ο ΝΟΜΟΣ 3. Η ΣΟΦΙΑ, ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΜΗΜΑ 1. Η ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ, Η ΨΥΧΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΩΜΑ 2. Η ΖΩΗ, Η ΜΟΙΡΑ ΚΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΠΕΜΠΤΟ ΤΜΗΜΑ 1. ΕΧΕΙ Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΕΝΑ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ; ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ 1. Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΡΑΜΜΑΤΑ Σ' ΕΝΑ ΝΕΟ ΣΤΟΧΑΣΤΗ
Ξεκινώντας από το κέντρο της ολόκληρης σχέσης «άνθρωπος-κόσμος» ξετυλίγονται διάφορα ερωτήματα, αδιάρρηκτα συνδεδεμένα. Είμαστε στον κόσμο; Πού έγκειται το αίνιγμα αυτού που συνήθως θεωρείται η πιο στέρεη βάση, του αισθητού και του συγκεκριμένου; Πώς ενώνονται και διαφοροποιούνται το αδιαφανές και το διαφανές; Η φιλία που δεν είναι μόνο μια ατομική υπόθεση και η πολιτική που δεν είναι ποτέ ολικά παραδεκτή μένουν πάντα μετέωρες. Η μελέτη αυτών των προβλημάτων - η επεξεργασία τους και η διευκρίνισή τους - είναι ταυτόχρονα ενιαία και πολλαπλή...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ ΣΤΟ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Η πρώτη ομιλία εκφωνήθηκε στις 5 Μαρτίου 2009 στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Αποτελεί απάντηση στην προσφώνηση και στον έπαινο κατά την αναγόρευσή μου σε επίτιμο διδάκτορα φιλοσοφίας. Η δεύτερη ομιλία, της οποίας ορισμένα από τα εδώ δημοσιευόμενα σημεία δεν εκφωνήθηκαν, πραγματοποιήθηκε στις 19 Απριλίου 2007 στο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Λαμίας και στις 6 Μαρτίου 2009 στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης. Έμεναν και οι δυο ανέκδοτες. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑΤΙ ΣΚΕΦΤΟΜΑΣΤΕ; ΤΙ ΝΑ ΠΡΑΞΟΥΜΕ;
«Τα γραπτά του Κώστα Αξελού έχουν την ανησυχητική γοητεία του μινωικού ανακτόρου. Αν διεισδύσεις, είναι αδύνατο να ξεφύγεις από το λαβύρινθο της λογικής του. Η φιλοσοφική και πολιτική του διαδρομή, όσο αντιφατική κι αν μπορεί να τη βρίσκει κανείς, είναι κατ' εικόνα της ίδιας αυτής λογικής. Προκαλεί κάθε προσδιορισμό στον οποίο θα ήθελες να τον προσκολλήσεις. [...] Αρνούμενος κάθε μερική και επιμέρους ερμηνεία του έργου του, καταξιωνόμενος ως ο μοναδικός φιλοσοφικός μάρτυς στο ύψος του παρόντος χρόνου και των ερωτημάτων που θέτει, θέλει να ...
Διαβάστε περισσότερα...