ΚΟΜΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
Ο κύριος όγκος του βιβλίου, καρπός έρευνας από το 1983 ως το 1991, αποτέλεσε τη διδακτορική μου διατριβή στο πρώτο πανεπιστήμιο του Παρισιού (Σορβόννη). Η αναζήτηση κατά την έρευνα, ο τρόπος διαπραγμάτευσης του θέματος και, εν τέλει, το περιεχόμενο του παρόντος καθορίστηκαν από δύο παραμέτρους: α) από παλαιότερες αναζητήσεις και έρευνές μου στα πλαίσια των θετικών και ανθρωπιστικών επιστημών β) από τη συνάντησή μου με τον δάσκαλό μου Σπύρο Ασδραχά, ο οποίος, μέσω της ιστορικής επιστήμης, οδήγησε στη σύνθεση τα σκόρπια ερωτήματά μου, με τον...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ
Τα γραπτά τεκμήρια εξακολουθούν και είναι, ακόμη και σήμερα, παρά την πρόοδο της τεχνολογίας και τον πολλαπλασιασμό των πληροφοριών (όχι όμως, παρ' όλα αυτά, και τον στοχασμό επί τούτων), η βασική πηγή, δηλαδή το βασικό εργαλείο, για τον ιστορικό. Παράλληλα, η ίδια η ιστορία των χειρογράφων (δηλαδή οι συγκυρίες και οι όροι παραγωγής τους καθώς επίσης η διάσωση ή καταστροφή τους, στο πέρασμα του χρόνου) συνδέεται αναποφεύκτως με τη συνολική ιστορία του χώρου, είτε σε τοπικό είτε σε εθνικό επίπεδο. Αυτό το δεδομένο αποτέλεσε τη βασική παράμε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ
[...] Για τους χριστιανικούς πληθυσμούς, ανεξαρτήτως δόγματος, ο θάνατος αποτελεί την πύλη εισόδου προς την αιώνια ζωή. Από αυτή την άποψη, η διαθήκη αποτελεί, εκτός των άλλων, το διαβατήριο για τη συγκεκριμένη μετάβαση, διευθετώντας, εν όψει της αναχώρησης, ζητήματα κοσμικής αλλά και υπερκοσμικής/πνευματικής φύσεως. Έτσι, με βάση τον ελληνικό Αστικό Κώδικα, η διαθήκη "είναι η μονομερής δικαιοπραξία, με την οποία ο δικαιοπρακτών ("διαθέτης") ρυθμίζει θέματα της κληρονομικής του διαδοχής ή και ορισμένες οικογενειακές του σχέσεις" όσον αφορ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ
Η επανάσταση του 1821, εκτός της κοινωνικής, οικονομικής και βεβαίως της εθνικής προοπτικής που παρήγαγε, από μόνη της, υπήρξε, πρώτα και κύρια, μία πολεμική σύγκρουση, η οποία, από την αρχή της έκρηξης οδήγησε σε σχετικές με αυτή την παράμετρο παράλληλες εκδηλώσεις και παρεπόμενα, με θεαματικότερο όλων το φαινόμενο των πληθυσμιακών μετακινήσεων, οι οποίες, με τη σειρά τους, δημιούργησαν περαιτέρω και ευρείας εκτάσεως νέα δεδομένα και προοπτικές οικονομικής, δημογραφικής και κοινωνικής φύσεως. Ένα δε πεδίο στο οποίο, χωρίς αμφιβολία, ο ρόλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΟΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ
Στο βιβλίο αυτό περιέχονται μελέτες σχετικές με την ιστορία και την ιστορική δημογραφία περιοχών της ελληνικής χερσονήσου. Συγκεκριμένα, πρόκειται για μελέτες που αφορούν στη χερσόνησο της Μάνης και σε νησιά του Αρχιπελάγους (Σάμος, Χίος, Σίφνος). Αντικείμενο του βιβλίου είναι τόσο οι οικονομικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί όσο και το δημογραφικό καθεστώς, παράγοντες, ούτως ή άλλως, σε στενή σχέση αλληλεξάρτησης. Ειδικά ως προς το δημογραφικό, μελετώνται παράμετροι όπως: συνολικό ύψος πληθυσμού, οικιστικό δίκτυο, μέσο μέγεθος νοικοκυριών, σύ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΟΛΕΡΑ ΚΑΙ ΛΟΙΜΟΚΑΘΑΡΤΗΡΙΑ (19ος - 20ος ΑΙΩΝΑΣ)
(. . .) Στην αρχή οι άρρωστοι πάθαιναν ένα είδος παραφοράς κατά τη διάρκεια της οποίας άρχιζαν να τρέχουν προς όλες τις κατευθύνσεις τρικλίζοντας και βγάζοντας φρικτές κραυγές. Τα μάτια τους έλαμπαν, η φωνή τους ήταν βραχνή και έμοιαζαν να έχουν πάθει λύσσα. Οι φίλοι απέφευγαν τους φίλους τους (. . .), η πόλη είχε μετατραπεί πια σε πεδίο κυνηγιού, με αγέλες κυνηγετικών σκυλιών και θηράματα. Απ' ότι φαίνεται, τώρα είχαν αποφασίσει να σκοτώνουν τους άρρωστους και αντί για νοσηλευτήρια, έβλεπε κανείς ένα είδος chiapacan οπλισμένων με ρόπαλα κ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΛΕΠΡΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ
Κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα εκδηλώθηκε ένα ρεύμα εκσυγχρονισμού του οικισμένου χώρου, πρώτα και κύρια στις πόλεις, με αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις, δημόσια έργα (ύδρευσης, αποχέτευσης κ.ά.) και εντολές /οδηγίες περί εκκαθάρισης του περιβάλλοντος χώρου από κάθε λογής ρύπους, κυριολεκτικά αλλά και μεταφορικά το φαινόμενο, διαδεδομένο στον δυτικοευρωπαϊκό αλλά και στον ελλαδικό χώρο, συνδέθηκε μεν επί χρόνια με υγειονομικού ενδιαφέροντος περιβαλλοντικές βελτιώσεις, έστω προσχηματικώς, αλλά στην ουσία λειτούργησε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΗΣΙΩΤΙΚΑ - ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΣΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΤΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ: ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Ι. ΕΠΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΡΣΙΚΗ. ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΕΝΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΩΝ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ (1769) II. ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΜΕ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΤΟ 1821. ΕΝΑ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΑΠΟ ΤΗ ΜΥΚΟΝΟ (1826) III. ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ ΜΕ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΡΟΔΙΑΚΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ IV. ΙΚΑΡΙΑ: ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΙ ΔΙΑΣΠΟΡΑ (19ος ΑΙΩΝΑΣ) V. ΚΡΗΤΗ: ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ Σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΟΥ
Το μικρό αυτό βιβλίο ξεκίνησε, εν πολλοίς, ως πείραμα. Με στόχο να δώσει συγκριτικές απαντήσεις σε ερωτήματα που εντάσσονται στον χώρο της ιστορικής δημογραφίας, δεν μπορούσε παρά να περιοριστεί σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή (εν προκειμένω στην Ήπειρο). Το υλικό το οποίο χρησιμοποιήθηκε, ανομοιογενές ως συνήθως, υπέστη κατάλληλη επεξεργασία, υπακούοντας στη σκοπιμότητα της σύγκρισης. Όσον αφορά ειδικά στο τμήμα που έχει ως αντικείμενο την Πρέβεζα, προέρχεται από βιβλίο μου σχετικό με τη δημογραφία της πόλης τα στοιχεία, ωστόσο, υπέστ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΑΜΜΑ
Οι πολεμικές συγκρούσεις του 1821 ανέδειξαν ή διαμόρφωσαν πραγματικότητες και συλλογικές συμπεριφορές, όπως επίσης παράλληλες παραμέτρους αλλά και περαιτέρω νέα δεδομένα, με βαρύνουσα σημασία για τη νεοελληνική κοινωνία. Οι πλέον θεαματικές από τις συνέπειες, εάν είναι δυνατόν να χαρακτηρισθούν ως τέτοιες, αφορούν στις ανθρώπινες απώλειες και στις πληθυσμιακές μετακινήσεις. Εν τούτοις, ο ασήμαντος βαθμός αξιοπιστίας των υφισταμένων ποσοτικών στοιχείων (των αναφερομένων στο 1821 αλλά και αυτών της καποδιστριακής εποχής) δεν επιτρέπουν ακριβ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΕΝΕΤΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΙΧΑ ΜΑΝΗΣ - ΜΠΑΡΔΟΥΝΙΑΣ (ΑΡΧΕΣ 18ου ΑΙΩΝΑ)
Τα κατάστιχα προέρχονται από το αρχείο του Antonio Nani, Γενικού Προνοητή στη Βενετοκρατούμενη Πελοπόννησο (1685-1715), από το 1703 έως το 1705. Τα τεκμήρια απεικονίζουν σημαντικές περιοχές της οικονομίας: τόσο τις αγροληπτικές σχέσεις όσο και τα δημοσιονομικά. Το πρώτο ζήτημα, ως γνωστόν, συνδέθηκε με την ανάγκη πύκνωσης του πληθυσμού της Πελοποννήσου, την ανάκαμψη της οικονομίας της και, βεβαίως, την αποκατάσταση των προσφύγων. Οι τελευταίοι εξακολούθησαν να φθάνουν στο Μοριά, τυπικά τουλάχιστον, έως το 1699, ενώ παράλληλα εισέρευσαν και...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ: ΙΣΤΟΡΙΑ - ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Οι Τσιγγάνοι, επί αιώνες, κατά ομάδες διατρέχουν την Ασία αρχικά, την Ευρώπη και τη βόρεια Αφρική στη συνέχεια, την Αμερική εν τέλει. Οι μετακινήσεις τους αποτέλεσαν κατ' αρχήν παρεπόμενο του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίστηκαν από τον γηγενή πληθυσμό, δηλαδή της ξενοφοβίας και της απόρριψης. Οι διώξεις τις οποίες υπέστησαν υπήρξαν πράγματι εκτεταμένες, ώστε να εντυπωσιάζει το κάθε άλλο παρά αμελητέο δημογραφικό τους υπόλοιπο. Εξίσου εντυπωσιάζει η αντοχή που παρουσίασε στο χρόνο η πολιτισμική τους φυσιογνωμία (γλώσσα, ενδυμασία, επαγγέλμ...
Διαβάστε περισσότερα...