ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ ΚΩΣΤΗΣ

Ο ΧΕΓΚΕΛ ΚΑΙ Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Με την επανάστασή του, το γαλλικό έθνος έπλασε έναν από τους πιο ανθεκτικούς πολιτικούς και πνευματικούς μύθους στην ιστορία της Ευρώπης. Αντίθετα, το γερμανικό έθνος, παρ' ότι κι αυτό εκπήγασε από μια πνευματική και θρησκευτική επανάσταση, τον προτεσταντισμό, δεν κατάφερε να προσδώσει στη δική του επανάσταση ένα ανάλογο κύρος. Κηδεμόνας του γερμανισμού και προάγγελος της γερμανικής ενοποιήσεως, ο Χέγκελ κατέβαλε θεαματικές προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Σε ευάριθμα νεανικά του κείμενα, μη εξαιρουμένης της ''Φαινομενολογίας του Πνεύ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Για τον Κωστή Παπαγιώργη τα βιβλία υπήρξαν ο πιο ζωτικός κι ακατάλυτος δεσμός του με τον κόσμο. Η ανακάλυψή τους, στην όψιμη εφηβεία του, έλαβε διαστάσεις αποκάλυψης. Ο έφηβος που βασανιζόταν απ' το αίσθημα ότι είναι "υπεράριθμος", "καρέκλα με τρία πόδια", "ελαττωματικό ανταλλακτικό" ή "παιδί του Καιάδα" συνειδητοποίησε ότι δεν είναι μόνος, ότι μπορούσε να περιέχεται ολόκληρος στη γραφή ενός άλλου. Παράλληλα με τα καθαυτό δοκίμιά του, και με το στοχαστικό, βιωματικό και παιγνιώδες ύφος του, ο Κωστής Παπαγιώργης επισκόπησε για τέσσερις σχε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ
Σε ηλικία των 74 ετών, το 1854 δηλαδή, ο κοτζαμπάσης της Γορτυνίας Κανέλλος Δεληγιάννης συγγράφει για το '21 μια τρίτομη Ιστορία του απελευθερωτικού πολέμου με έναν και μόνο σκοπό: να αποκαταστήσει την τιμή της οικογένειάς του. Στα 13 τετράδια του χειρογράφου ο πάλαι ποτέ προύχων των Λαγκαδίων υπερασπίζεται λυσσωδώς την οικογένειά του και την τάξη του. Το μένος, η οργή, τα κακοφορμισμένα αισθήματα δεν αφορούν βέβαια την Τουρκιά. Όλο το πάθος στρέφεται κατά ομοφύλων και ομοθρήσκων - κυρίως δε κατά του Κολοκοτρώνη. Ανιστορεί, συχνά με ζηλευ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΞΑΝΘΟΣ - Ο ΦΙΛΙΚΟΣ
Σε αντίθεση με την Επανάσταση που εξ υπαρχής βρήκε πρόθυμους ιστορικούς και απομνημονευματογράφους -ντόπιους και ξένους-, η Φιλική στερήθηκε αυτή την έννοια. Αλλά το ζεύγος Ξάνθου - Αναγνωστοπούλου, με την απερίγραπτη εχθρότητά τους, αποτέλεσε την αφορμή για να γραφτεί -μέσες άκρες έστω- η ιστορία του συνωμοτικού «σωματείου» και να καταγραφεί ο βίος και η πολιτεία των Φιλικών. Αν δεν είχε τραυματιστεί το γόητρό του, πιθανότατα ο Ξάνθος θα παρέμενε άφωνος όπως και τόσοι άλλοι και η Φιλική θα είχε στερηθεί τον ιστορικό της. (Από την παρουσί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ
Εκείνοι οι θλιβεροί μήνες των λογοτεχνικών σαλονιών, όπου ο νεαρός Θεόδωρος έγινε βορά των συναδέλφων του, όχι μόνο έμειναν μόνιμη εστία μόλυνσης για τη ζωή του -γιατί στην ουσία ποτέ δεν τους ξεπέρασε- αλλά και επηρέασαν βαθύτατα το έργο του. Η μνησικακία και το σύνδρομο της «λογοτεχνικής εκδίκησης», που τον ταλάνιζαν ισοβίως, εκείνη την εποχή γεννήθηκαν. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ
«Ο Παπαδιαμάντης δεν έγραψε για ν' αποδείξει κάτι, αλλά για να υπηρετήσει το κοινό ελληνικό αίσθημα, τον παράξενο τρόπο των Ελλήνων, αυτόν τον τρόπο που σήμερα πολεμάμε με όλες μας τις δυνάμεις, μπλεγμένοι στην άρνηση της ζωής και στην αισθητικοποίηση του θανάτου. Ο άνθρωπος αυτός δέχτηκε να σηκώσει ένα βάρος χωρίς να κερδίσει τίποτα, και η φήμη που του παραχωρούμε σήμερα περισσότερο δείχνει τι προσπαθούμε να κερδίσουμε εμείς χωρίς κανέναν απολύτως κόπο, όλοι εμείς που δεν δεχόμαστε ότι υπάρχει κάποιο σημάδι ή κάποιο νήμα που μας οδηγεί σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΓΕΛΑΣΤΑ ΖΩΑ
«Χαμογελάστε παρακαλώ!» συνιστούσε ο παλιός φωτογράφος με τα μαύρα επιμανίκια σε οικογένειες, φαντάρους, νιόπαντρους και τυχάρπαστους μορφονιούς που ήθελαν να δουν τη φάτσα τους απέναντι, τυπωμένη στο χαρτί. Το γέλιο είναι τζάμπα, δεν στοιχίζει τίποτα, όταν μάλιστα παραμένει άφωνο, είναι απλό τρυκ των χειλιών. Τόσο εύκολα χαρίζεται, όπως τα μάτια που σκαρδαμύσσουν ή το βηχάκι που έρχεται και φεύγει ασυνόδευτο. Ουδείς φωτογράφος βέβαια ή πορτραιτίστας θα είχε την ιδέα να παραλλάξει την παράκλησή του επί τα χείρω δεν θα μπορούσε να πει «Βάλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙ ΜΝΗΜΗΣ
Καθένας μας έχει την υποψία: μήπως μέσα μας υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούμε να ανακαλέσουμε; Μήπως ο ίδιος ο εαυτός μας κρύβεται στα βιώματά του και αδυνατεί να αναδυθεί ατόφιος και ακέραιος; Το παρόν δεν είναι αθώο. Ενίοτε αφήνει την εντύπωση πολύπειρου νοσοκόμου ο οποίος μας απομονώνει από καθετί επικίνδυνο, μας παρέχει κατευναστικά, ορθώνει προστατευτικά χωρίσματα. Αρκεί όμως μια αιφνίδια συγκίνηση για να παραδοθούμε στο βάθος του χρόνου μας, δραπετεύοντας από την περιφρουρημένη παροντικότητα. Η θυμική μνήμη είναι κάτι βαθύτερο από ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΙΑΜΑΙΑ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ
Πάρε την ολόσωμη φωτογραφία ενός ανθρώπου και με τον αντίχειρα - αν έχεις - άρχιζε να καλύπτεις κάποια τμήματα του κορμιού σου. Τα πόδια; Ο άνθρωπος εξακολουθεί να σου μιλάει. Τα χέρια; Τίποτα δεν αλλάζει. Την κοιλιά, το στέρνο, όλο το κορμί κάτω από το πηγούνι; Ό,τι κρύβεις μολονότι συμπληρώνει αυτό που απομένει, δεν έχει καμιά ισοδυναμία μαζί του. Μόνο αν με μια κίνηση ανεξήγητης βίας καλύψεις το πρόσωπο, ο άνθρωπος αφανίζεται. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΑΛΕΠΟΥ - ΟΙ ΞΥΛΟΔΑΡΜΟΙ
Στους ξυλοδαρμούς ο αντίπαλος είναι πριν απ' όλα ένας παλιός γνώριμος. Όλα πάνω του θυμίζουν κάτι από το παρελθόν. Οι σπασμωδικές κινήσεις, ο θυμός που συνδαυλίζεται και κορώνει, το στόμα που χαλάει και ασχημονεί, η μανία της επίθεσης που καμιά φορά ολοκληρώνεται σε ανθρωποκτονία είναι πράγματα που ο καθένας, ακόμα κι αν έχει αγιάσει, τα βρίσκει καταχωνιασμένα στην καρδιά του. Συνεπώς ένα γραφτό αφιερωμένο στους "Ξυλοδαρμούς" το μόνο που φιλοδοξεί είναι να συνεχίσει κάποιες σκέψεις για τις ανθρώπινες σχέσεις. Τίποτα περισσότερο. (Από την ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΚΑΠΑΚΙΑ
Τα καπάκια, οι μυστικές συμφωνίες των οπλαρχηγών της Ρούμελης με τους Τούρκους, θεωρούνταν γενικά εθνοφελή στρατηγήματα. Όποιος έβαζε καπάκι ή ψευτο-κάπακο επέβαλε ανακωχή, έσωζε πληθυσμούς από τη σφαγή και τη λεηλασία και συνάμα κέρδιζε πολύτιμο χρόνο. Σε παρόμοιες συμφωνίες κατέφυγαν ο Βαρνακιώτης, ο Ίσκος, ο Γώγος Μπακόλας, ο Ράγκος, ο Βαλτινός, ο Στορνάρης, ο Σαφάκας, ο Καραϊσκάκης και βέβαια ο Ανδρούτσος. Ήταν δηλαδή μια χερσοελλαδίτικη τακτική - γνωστή σε όλους και αποδεκτή. Ωστόσο, η έλευση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και η δυναμικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΖΩΝΤΕΣ ΚΑΙ ΤΕΘΝΕΩΤΕΣ
Παντού νεκροί και πτώματα. Όλες τις ώρες και όλες τις μέρες. Βρέφη και διαλυμένα γερόντια, έφηβοι και ανέγγιχτες θυγατέρες πέφτουν ξέπνοοι σαν να κατρακυλούν από τον ουρανό. Τους σηκώνουν άρον άρον και τους τραβούν στα νεκροτομεία, τους βάζουν στα άθλια συρτάρια του ψυκτικού νεκροθαλάμου, για να τους φυτέψουν την άλλη μέρα στη νεκρούπολη της ενορίας τους. Μελλοντικός νεκρός ο καθένας μας, κυκλοφορεί ανάμεσα σε τωρινούς και αβοήθητους νεκρούς. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

Έλληνες στοχαστές
"Ο τρόπος με τον οποίο κάποιος γραφιάς, κατά τεκμήριο προικισμένος, αφήνει "έργο" στον τόπο μας παραμένει δυσεπίλυτο αίνιγμα και συνεπάγεται σχεδόν πάντα εξωτισμούς και δραματικές ποινές σε βάρος του εγώ του. Δεν διαθέτουμε ισχυρό θεσμικό πλαίσιο που να επικουρεί τα άτομα, κατά συνέπεια ο καθένας γίνεται εφευρέτης του εαυτού του με διαμφισβητούμενη πάντα την πατέντα". Ο δεύτερος τόμος της σειράς Τα βιβλία των άλλων συγκεντρώνει πρώιμα και ύστερα δοκίμια ή κριτικά σημειώματα του Κωστή Παπαγιώργη για σημαντικούς Έλληνες στοχαστές που "εφηύρα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙ ΜΕΘΗΣ
Αυτό είναι το σκάνδαλο για το οποίο ο πολιτισμός δεν μπορεί να κάνει καμιά σωτήρια σκέψη. Το μόνο που γνωρίζει είναι να μη δείχνει το δρόμο, αλλά την απατηλή παράκαμψη, να μην προσφέρει τον ύπνο, αλλά το κρεβάτι, να δίνει βιβλία, όχι την αλήθεια. Ολόκληρος συγκροτεί ένα ζωτικό και μείζον ψεύδος. Και ο ανά τους αιώνας ταξιδιώτης δε βρίσκει πού να ξεκουράσει τον ίσκιο του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΕΙΑ ΣΟΥ, ΑΣΗΜΑΚΗ
Ο Βακαλόπουλος έπαιζε πολύ με τη βαθύτητα της παιδικής ηλικίας, το πλέον άφθαρτο μέρος του εαυτού του. Φυσικά δεν είχε πάνω του τίποτα το παιδικό, απεναντίας μάλιστα συχνά όμως έδινε την εντύπωση ότι δε ζούσε στην επιφάνεια του εαυτού του - ήταν βυθισμένος. Το «καλύτερο» από το οποίο διαρκών προερχόταν ήταν αυτή η ιδιωτική κρύπτη του οικογενειακού χρόνου, που απαιτούσε παρατεταμένες ακινησίες, «βαριά» τσιγάρα σαν διαβατήρια άδεια προς το μύχιο, απόλυτη αυτοσυγκέντρωση σε ένα φίλτρο ζωής όπου αφουγκραζόταν τους ψίθυρους του αίματος. Εκεί π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΜΕΡΟΣ ΚΑΙ ΚΛΙΝΟΠΑΛΗ
Περιγράφοντας τη βαθύτερη «υγεία» του ερωτικού συναισθήματος, δηλαδή τη θορυβώδη παθολογία του, αυτό το βιβλίο προσηλώνεται στα συμπτώματα της ζηλοτυπίας, θέλοντας να είναι εύληπτο εγκόλπιο ερωτικών τραυμάτων και μυκτηρισμών. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΤΟΥ '21
Τις ιστορικές απόψεις στα κείμενα του τόμου θα τις συναντήσουμε να κυκλοφορούν ευρύτερα στην εποχή του Κωστή Παπαγιώργη. Κάποιες εξ αυτών εντάσσονται σε μια μακρά ιστορική γενεαλογία που εξυφαίνεται διαχρονικά από τον Μακρυγιάννη μέχρι τον Ζήσιμο Λορεντζάτο. Ένας τρόπος, συνεπώς, είναι να εξετάσουμε τα κείμενα αυτά στο πλαίσιο των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων της μεταπολίτευσης για το 1821 και την εν γένει διαδρομή του ελληνικού κράτους. Παρά τις διαφορές τους, οι επιμέρους θεάσεις μοιράζονταν μια κοινή παραδοχή: θεωρούσαν αμφότερες ότι η λα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Αφιερωμένο στην ηθικο-πολιτική συγκρότηση του πλατωνικού έργου, αυτό το πρωτόλειο κείμενο του Κωστή Παπαγιώργη δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε δύο συνέχειες στο περιοδικό "Χώρα" (1978-79) και κυκλοφόρησε σε βιβλίο από τις εκδόσεις Νεφέλη (1980). Το 1988 επανεκδόθηκε από τον Εξάντα και τώρα κυκλοφορεί σε αυτούσια και οριστική μορφή με μόνη προσθήκη στον τίτλο: ΣΩΚΡΑΤΗΣ - Ο νομοθέτης που αυτοκτονεί. Με τον ΣΩΚΡΑΤΗ -τελευταίο και ουσιαστικά πρώτο βιβλίο της σειράς- κλείνει ένας κύκλος ηθικών ζητημάτων (μέθη, βιβλιοκλοπές, ζηλοτυπία, μισανθρωπί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ
Κανείς δεν μπορεί να ζει υπό το κράτος του «ανιχνευτού αληθείας» ή μιας χρόνιας -ανά επταήμερο- ανάκρισης για τα κοινά. Εντούτοις η βιοποριστική συνεργασία με τη εφημερίδα είναι αμείλικτη. Η κοπάνα δεν συγχωρείται οι λόγοι «πνευματικής υγείας» δεν γίνονται δεκτοί ούτε γι’ αστείο. Η κρίση είναι βέβαια κατά κανόνα τεμπέλικη, βραδύνους, απρόθυμη - πλην όμως η αντεπιστέλλουσα υποχρέωση να φθέγγεσαι για τα κοινά αποβαίνει με τα χρόνια ρητορικό κουσούρι. Σκοπίμως επιχειρήσαμε μια εκλογή από τα άρθρα που γράψαμε την τελευταία δεκαετία - του ποδ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΑΥΤΟΣ
"Ουσιαστικά δεν έχουμε καμιά δυνατότητα να αλλάξουμε στο παραμικρό το σώμα μας. Το αποδεχόμαστε όπως είναι, όσο κι αν οι εγχειρήσεις, οι παρεμβάσεις των αισθητικών, οι ατυχίες της ζωής ενδέχεται να αφήσουν ανεξάλειπτα ίχνη. Ισχύει, με άλλα λόγια, ένα αόρατο συμβόλαιο ανάμεσα στη συνείδησή μας και τη σαρκική ύπαρξη που αποδεικνύεται μοίρα, ιδιωτικό πεπρωμένο και γρίφος αμετάθετος. Άλλωστε πρόκειται για ένα περικαλλές συγκρότημα που ταχέως μπολιάζει τον ψυχισμό, συνταυτίζεται μαζί του καταλήγοντας άθροισμα άνευ προσθέσεως. Πάσα ψυχική κατάστ...
Διαβάστε περισσότερα...