ΕΘΝΟΧΟΡΟΓΡΑΦΙΕΣ

Παρουσίαση

Ο ανά χείρας συλλογικός τόμος περιέχει εθνογραφικές μελέτες, οι οποίες εστιάζουν στη σχέση του χορού με την ταυτότητα, τη μουσική, τον τόπο, το φύλο, τα λαϊκά δρώμενα, τις σκηνικές και άλλες αναπαραστάσεις του, τις επιτελέσεις του στο σύγχρονο πλαίσίο. Τα κεφάλαια περιγράφουν και αναλύουν μελέτες περίπτωσης από την Αττική, τα Γιάννενα, τη Δράμα, τον Έβρο, τη Θεσσαλονίκη, την Καρδίτσα, την Κοζάνη, την Κεφαλλονιά, τη Νάουσα, τις Σέρρες, τα Τρίκαλα και τη Φλώρινα, καθώς και συγκεκριμένων χορευτικών μορφών (πέραν των «παραδοσιακών»), όπως «ο χορός με τα πέπλα» και το industrial goth. Με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, όλα τα κεφάλαια κινούνται πάνω στη συλλογιστική του Geertz, ο οποίος θέλοντας να προσομοιάσει την εθνογραφία με τη χορογραφία βασίζεται σε μια θεμελιώδη έννοια / χορευτικό σχήμα για τον ελληνικό παραδοσιακό χορό: τον κύκλο. Εισάγει και προτείνει τη χρήση της τεχνικής του «ερμηνευτικού κύκλου» (hermeneutic circle), ο οποίος συνιστά μια μέθοδο ανάλυσης, που έχει την τάση να οδηγεί τον εθνογράφο σε μια σπειροειδή κίνηση μεταξύ γενικεύσεων και ειδικών παρατηρήσεων «εξωτερικής» θεώρησης σε συνδυασμό με τις «εκ των έσω» οπτικές. Μια ποιητική-χορευτική αναπαράσταση της στοχοθεσίας αυτών των μελετών θα μπορούσε να είναι ο χορός Καρσιλαμάς. Ένας χορευτικός διάλογος μεταξύ θεωρίας και πράξης, ενσώματης και άλλων μορφών γνώσης, μορφής/περιεχομένου και συμφραζομένων. Δηλαδή, μια διαλεκτική εθνογραφία-χορογραφία, η οποία δεν θα μιλάει «εκ μέρους των άλλων, αλλά για τους άλλους», ούτε θα μελετά, θα χορεύει ή θα αναπαριστά τον πολιτισμό των άλλων, αλλά με τους άλλους. Εντός αυτής της εθνογραφικής-χορογραφικής συνθήκης, ο ερευνητής-χορογράφος έχει τη δυνατότητα να είναι και ο πρωταγωνιστής της εθνογραφίας-χορογραφίας, πάντοτε σε διάλογο με τα υποκείμενα της έρευνάς του. Μεταφορικά, τα δύο αυτά συμβαλλόμενα μέρη και με όρους μιας πλήρους και «ορθής» επιτέλεσης του Καρσιλαμά, δεν θα πρέπει να «χορεύουν» απλά «ο ένας με τον άλλο», αλλά «ο ένας για τον άλλο». (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ ΚΑΙ ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΚΗΣ
Χορός και εθνογραφία
Εθνογραφία όπως χορογραφία;
Τα κεφάλαια του τόμου
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
Ελληνική βιβιλιογραφία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΖΩΗ ΜΑΡΓΑΡΗ
«Κίνησαν οι Λαζαρίνες...». Χορός, χώρος, σώμα: Η εθνογραφία των μετασχηματισμών
Εισαγωγή: Εθνογραφία, εθνογραφείν, εθνογράφοι
Σώμα, ενσυναίσθηση, ενσωμάτιση
Σώμα, χοροί, μετασχηματισμοί: Εγώ, «Εμείς» κι οι «Λαζαρίνες»
Εθνογραφία κι εθνογραφείν: Οι «Λαζαρίνες» άλλοτε και τώρα
Εθνογραφία κι εθνογραφείν: Δρώμενα, χοροί, μετασχηματισμοί
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
Ελληνική βιβλιογραφία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΡΕΝΑ ΛΟΥΤΖΑΚΗ
Όταν ο χορός συναντά τη μουσική και το τραγούδισμα: Μια αμφίδρομη σχέση εξουσίας
Εισαγωγή: Θεωρητικές αφετηρίες
Εθνογραφικά - χορευτικά παραδείγματα
Συζήτηση
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
Ελληνική βιβλιογραφία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΝΟΣ
«Να χορέψει κανείς, ή να μη χορέψει»; Επιτελέσεις και πολιτικές της ταυτότητας στην περιοχή της Φλώρινας
Αναζητώντας όρια ανάμεσα στον «Εαυτό» και τον «Άλλο»
Η ετερότητα ως ιστορικά βιωμένη εμπειρία στην περιοχή της Φλώρινας και οι πολιτικές διαχείρισής της από το ελληνικό κράτος
Εθνική διαπαιδαγώγηση και πολιτικοποίηση του πολιτισμού: χορευτικές ομάδες και ενσώματες αναπαραστάσεις του έθνους
Χορεύοντας στα σύνορα: επιτελέσεις και πολιτικές της ταυτότητας
Επιδιώκοντας την «ελευθερία των κινήσεων...»
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
Ελληνική βιβλιογραφία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΑΛΚΑΒΟΥΚΗΣ
Χορός και εθνοτικές ταυτότητες στο Ζαγόρι τον 20ό αιώνα
Εισαγωγή
Πανηγύρι και χορός στο Ζαγόρι
Συζήτηση
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
Ελληνική βιβλιογραφία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΠΟΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
Οι χοροί και οι τόποι τους: Συμβολικές εκφράσεις της τοπικής ταυτότητας στην Κρανιά Τρικάλων
Εισαγωγή
Χορός, χώρος και τοπική ταυτότητα
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
Ελληνική βιβλιογραφία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
Χορός, τοπική ταυτότητα και συμβολική συγκρότηση μιας αρβανίτικης κοινότητας (Βίλια Αττικής) [...]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΓΚΑΡΤΖΟΝΙΚΑ
Το πανηγύρι του Συρράκου: Ανασυγκροτώντας την κοινότητα μέσα από τον χορό και τη μουσική
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
ΒΑΡΒΑΡΑ ΚΟΣΜΑΤΟΥ
Χορός - Καρναβάλι - Κοινοτικές σχέσεις στο χωριό Φαρακλάτα Κεφαλονιάς τη δεκαετία 1950-1960
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ
Το πανηγύρι ως «τόπος» ανάδειξης της τοπικής και της έμφυλης ταυτότητας: Η περίπτωση των Μεγάλων Καλυβιών Τρικάλων Θεσσαλίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
ΣΟΝΙΑ ΚΟΖΙΟΥ
Από τη «σεμνή» χορεύτρια του παρελθόντος στη χορευτική επιτέλεση της «χειραφέτησης»: Χορός, μουσική και κοινωνικό φύλο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ
Ολυμπιακά χορο-τοπία - από το τοπικό στο παγκόσμιο: Ταυτότητα, τόπος και χορός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12
ΜΙΜΗΝΑ ΠΑΤΕΡΑΚΗ
Κινηματογραφικός χορός και πολιτισμική εγγύτητα: Ο χορός με τα πέπλα ως ενσαρκωμένη ιστορικότητα σε δράση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13
ΠΑΝΑΣ ΚΑΡΑΜΠΑΜΠΑΣ
Χορευτικά παράδοξα: Υβριδικές ταυτότητες και κοσμοπολιτισμός στα ελληνικά goth κλαμπ
ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ
ΡΕΝΑ ΛΟΥΤΖΑΚΗ
Χορευτικοί πολιτισμοί και εθνογραφία στην Ελλάδα, 2000-2020: κριτική ανασκόπηση της χορευτικής βιβλιογραφίας
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
Ελληνική βιβλιογραφία
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

Επιστημονική επιμέλεια: Χρήστος Παπακώστας, Ελένη Λουτζάκη