«ΤΑ ΕΓΓΟΝΙΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ»

Παρουσίαση

Περιφρονημένη για χρόνια από την ηγεμονική κουλτούρα, άγνωστη ακόμη και στον κοντινό περίγυρο, σήμερα η ελληνική γλώσσα της Καλαβρίας, γκρέκο/γκρεκάνικα, ανεξαρτήτως του εάν ομιλείται και σε ποιο βαθμό, με ανακτημένο το γλωσσικό κύρος και το κοινωνικό της γόητρο, έχει επανέλθει δυναμικά στο προσκήνιο της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής της Καλαβρίας. Ακόμη και οι εξαίσιοι Πολεμιστές του Ριάτσε σε αυτήν τη γλώσσα μας προσκαλούσαν την προηγούμενη χρονιά (2022) να γιορτάσουμε την 50ή επέτειο από την ανακάλυψή τους.
Από γλώσσα των "τελευταίων", των paddeki και tamari (άξεστοι, απολίτιστοι), όπως ο αστικός κόσμος του Ρηγίου της Καλαβρίας (Reggio di Calabria) χαρακτήριζε τους ορεσίβιους πληθυσμούς από τα ελληνόφωνα χωριά του Ασπρομόντε κάθε φορά που κατέβαιναν στην πόλη, τώρα έχει αναχθεί σε σύμβολο μιας ευγενούς παράδοσης κι ενός ένδοξου παρελθόντος με αναγωγές στη Μεγάλη Ελλάδα και στο Βυζάντιο· σύμβολο, το οποίο όλοι προσπαθούν να οικειοποιηθούν: Δήμοι, Σύλλογοι, πολιτικά σχήματα, εταιρείες επιζητούν τον προσδιορισμό γκρεκάνικο/α. Οι χθεσινοί paddeki τώρα είναι "τα εγγόνια του Ομήρου" και η γλώσσα τους σύμβολο υπερηφάνειας για όλη την Επαρχία του Ρηγίου -αν όχι για όλη την Καλαβρία.
Η χρήση του παρελθόντος και πώς αυτό επιστρατεύεται για να καλύπτει ανάγκες του παρόντος δεν είναι πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία. Το ερώτημα είναι πώς φθάσαμε ως εδώ, στη σημερινή "αναγέννηση"του γκρέκο και στα ποικίλα τεκταινόμενα γύρω από αυτό. Απάντηση σε αυτό -και σε άλλα συναφή- έρχεται να δώσει το βιβλίο αυτό. Αφηγούμενο τις περιπέτειες της γλώσσας και του κόσμου της -μέσα από μία πολυετή επιτόπια έρευνα- έρχεται να προσθέσει μια μικρή ψηφίδα στο εξαιρετικά ενδιαφέρον ανθρωπολογικό μωσαϊκό του Νότου της γειτονικής μας χώρας, καθώς και στην Ανθρωπολογία της Μεσογείου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
ΚΕΦ.1 Η ΕΠΙΤΟΠΙΑ ΕΡΕΥΝΑ
1. Η έρευνα ως προσωπική εμπειρία
2. Η γλώσσα ως μυστικός κώδικας επικοινωνίας
3. Η μεθοδολογία της επιτόπιας έρευνας
Συμπεράσματα
ΚΕΦ.2 Ο ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ
1. Γενικά για την Καλαβρία
2. Το Γκαλλιτσιανό
2.1 Η κοινωνική και οικονομική δομή της κοινότητας έως τις δεκαετίες '50-'60
2.2 Αγροτο-κτηνοτροφικές συμφωνίες
2.3 Η οικονομική και κοινωνική δομή του χωριού σήμερα
ΚΕΦ.3 Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΙΤΑΛΙΑΣ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ
1. Μια σύντομη αναδρομή
2. Ελληνόρρυθμες μονές και Βασιλιανοί μοναχοί
2.1 Από το ορθόδοξο τυπικό στο λατινικό
3. Η γλώσσα τους δύο τελευταίους αιώνες
4. Το ζήτημα καταγωγής της γλώσσας
5. Γκρέκο - γκρίκο - γκρεκάνικα
6. Κατωϊταλικά - Κάτω Ιταλία
ΚΕΦ.4 Η ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΜΝΗΜΗ
1. Ιστορία-Ανθρωπολογία: ένας συνεχής διάλογος
2. Η Ιστορία ως εμπειρία ζωής
Α. Ο χρόνος ίδρυσης του χωριού
1. Έλληνες / Σαρακηνοί
Β. Πριν από το 1900
1. Ιστορίες ληστών και κρυμμένων θησαυρών
1.2 Giuseppe Mussollino: Ο Βασιλιάς του Ασπρομόντε
2. Οι ιστορίες του Μικρού Βασιλιά και του Γιατρού
2.1 Ο Don Leo
2.2 Ο Γιατρός
3. Ο Πρέβυτε Ασπρέα
Γ. Από το 1900 έως το 1920
1. Ο σεισμός του 1908
2. Η μετανάστευση στην Αργεντινή
3. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος
Δ. Φασισμός - Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
1. Ο Mussollini στη συλλογική μνήμη
1.1 Ο πόλεμος στην Αιθιοπία
1.2 Επίθεση κατά της Ελλάδας (1940)
1.3 Η μνήμη των γυναικών
2. Η κατολίσθηση του 1943
Ε. Η μεταπολεμική περίοδος
1. Η μεταφορά και επιστροφή από τη Gaeta
2. Η μετανάστευση στην Ελβετία και στο Piemonte
Συμπεράσματα
ΚΕΦ.5 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ, ΓΑΜΟΣ
1. Η δομή της οικογένειας
2. Η ράτσα (γενιά}
2.1 Το παράνομα (παρωνύμιο)
2.2 Ράτσες καλές - ράτσες φτωχές
2.3 Τα νόθα
3. Η συγγένεια: στενοί συγγενείς, συγγενείς εκ σεβασμού
4. Η επιλογή του συζύγου
4.1 Εγκατάσταση-προίκα
4.2 Γάμοι μεταξύ συγγενών - γαμήλιες στρατηγικές
4.3 Γάμοι ανάμεσα σε πρώτα ξαδέρφια
4.4 Ο διπλός γάμος
4.5 Ο πλάγιος γάμος
4.6 Οι γάμοι των χήρων
Συμπεράσματα
ΚΕΦ.6 ΓΚΡΕΚΑΝΟΙ, "ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΚΑΛΑΒΡΙΑΣ" Ή ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΟΙ;
Προβλήματα προσδιορισμού μιας ταυτότητας
1. Ο λόγος περί ταυτότητας
2. Ο ιταλικός Νότος ως "πρόβλημα" - Το Νότιο Ζήτημα
2.1 Umberto Zanotti-Bianco
"Ο Γιώργος από το Ηράκλειο" - Giorgio da Candia
2.2 Το Ταμείο για τον Νότο - La Cassa per il Mezzogiorno
2.3 Το "αρχέτυπο" του Νότιου: στερεότυπα και προκαταλήψεις
2.4 Οι Ελληνόφωνοι με τη ματιά των περιηγητών και των κοντινών "άλλων"
3. Προς αναζήτηση μιας ξεχασμένης ταυτότητας
3.1 1968: η "ανακάλυψη" - Ο πρώτος ελληνόφωνος Σύλλογος
3.2 Προς την επαναφορά ενός ξεχασμένου τυπικού
3.3 Το αρχέτυπο των Ελληνοφώνων
3.4 Από τη μυθοπλασία στην πραγματικότητα
4. Δεκαετία του 1970: η "αφύπνιση" [...]
5. Δεκαετία 1980: Προς την τουριστική αξιοποίηση μιας ξεχασμένης πολιτισμικής κληρονομιάς
6. Δεκαετία 1990: η επίσημη αναγνώριση των γλωσσικών μειονοτήτων
7. Δεκαετία 2000 έως σήμερα
Συμπεράσματα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Φωτογραφίες
Ντοκουμέντα