Η γένεση της νέας Δράμας

Παρουσίαση

Η εγκατάσταση των προσφύγων του 1922 στον νομό Δράμας καθώς και οι αλλαγές που συντελέστηκαν σε τοπικό επίπεδο είναι το θέμα αυτού του βιβλίου. Σκοπός του είναι να αφηγηθεί την εποποιία της αποκατάστασης και της γόνιμης ένταξης των χιλιάδων ξεριζωμένων από τις πατρογονικές εστίες των προγόνων μας. Αναφέρεται επομένως στα δύσκολα χρόνια της ανέχειας, της προσπάθειας για ρίζωμα αλλά και της ελπίδας. Η επιστροφή στο παρελθόν εκείνο φορτίζεται από τη μνήμη των ανθρώπων που βίωσαν τη σκληρή εμπειρία της προσφυγιάς, κατάφεραν όμως να μπολιάσουν ευεργετικά την τοπική κοινωνία, σφραγίζοντας ανεξίτηλα τη μετέπειτα πορεία της.
Στην ιστορική συγκυρία που διαμορφώθηκε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη μαζική εισροή προσφύγων, η περιοχή τέθηκε στο επίκεντρο εθνικών προτεραιοτήτων ως βορειοελλαδική, αγροτική και παραμεθόρια επαρχία. Συγκέντρωνε μια σειρά από πλεονεκτήματα που ευνοούσαν την απορρόφηση του υψηλότερου ποσοστού προσφύγων. Ο εποικισμός της Δράμας αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση μελέτης όσον αφορά την οργάνωση της προσφυγικής αποκατάστασης, την ενσωμάτωση των νέων πληθυσμών στην τοπική κοινωνία και τις παρεμβάσεις για την ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής και οικονομίας. Η Ανταλλαγή των πληθυσμών στην περιοχή σήμαινε την αποδόμηση ενός κόσμου και την ανάδυση ενός νέου. Η οθωμανική κληρονομιά, υλική (τεμένη, σχολεία, πτωχοκομεία, λουτρά, χάνια, κρήνες, υδρόμυλοι κ.ά) ή άυλη (ήθη, κοινωνικές και εθιμικές πρακτικές) απαλείφεται, στο πλαίσιο της εφαρμογής πολιτικών εξελληνισμού και παγίωσης της εθνικής ταυτότητας. Οι ανακατατάξεις που σημειώθηκαν, πληθυσμιακές, χωροταξικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές, δημιούργησαν νέες πραγματικότητες. Οι αλλαγές ήταν βαθιές και τεκτονικές. Αλλαγές που έχουν αφήσει ανεξίτηλα αποτυπώματα στον χώρο και τη μνήμη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος (Ευάνθης Χατζηβασιλείου, ιστορικός καθηγητής ΕΚΠΑ)
Εισαγωγικό σημείωμα (Νίκος Ανδριώτης, ιστορικός)
Διευκρινίσεις - Ευχαριστίες
Ακρώνυμα - Βραχυγραφίες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Εποικισμός και εξελληνισμός
Δράμα: τόπος πολλαπλών αφίξεων...
...και χωνευτήρι εποίκων
Η προσφυγιά των μουσουλμάνων. Η νοσταλγία για τη γενέθλια γη
Μετονομασίες: η κατίσχυση του εξελληνισμού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η στεγαστική αποκατάσταση και η νέα πόλη
Το πρόβλημα της στέγης και οι πρώτες στεγαστικές λύσεις
Μια περιήγηση στην εξαθλίωση
Ανταλλάξιμα αστικά ακίνητα: καταπατήσεις, διεκδικήσεις και αντιπαραθέσεις
Στεγαστική πολιτική: υπερβάσεις και ανισότητες
Η Δράμα του Δράμαλη γκρεμίζεται
Η νέα Δράμα γεννιέται
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Πρόσφυγες στην πόλη σε συνθήκες έσχατης στέρησης
Στέγαση, βιοπάλη και σεξουαλική εκμετάλλευση
Από την αστική φιλανθρωπία στην κρατική πρόνοια
Η λαϊκή εκπαίδευση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Οι πρόσφυγες στο λεκανοπέδιο της Δράμας
Από τις αρχαϊκές δομές στις εκσυγχρονιστικές παρεμβάσεις
Ο εποικισμός του πεδινού τομέα (1923-1926)
Το ζήτημα της διανομής των γαιών
Η εξάρθρωση της νομαδικής κτηνοτροφίας
Η συνεταιριστική οργάνωση των προσφύγων
Η εποποιία των κοινοτικών έργων
Αγρότης στη Δράμα του Μεσοπολέμου
Τοπική παραγωγή και οικονομική ανάπτυξη
Η αναπτυξιακή πολιτική για την Ανατολική Μακεδονία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Οι έποικοι των παραμεθορίων: οι απόκληροι της αποκατάστασης
Ο τομέας του Κάτω Νευροκοπίου και η μετανάστευση των σλαβόφωνων
Οι τομείς του Σιδηρόνερου και του Παρανεστίου
Ο «εγκαταλελειμμένος παράδεισος»
Παραμεθόριοι πρόσφυγες σε απόγνωση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Η ΕΑΠ στον νομό Δράμας
Ο μετασχηματισμός του αγροτικού χώρου
Για μια εποπτικότερη θεώρηση του έργου της ΕΑΠ στη Δράμα
Πηγές - Βιβλιογραφία
Ευρετήριο κύριων ονομάτων
Ευρετήριο τοπωνυμίων