Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΗΜΑ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ- ΔΙΓΛΩΣΣΗ ΕΚΔΟΣΗ, ΕΛΛΗΝΙΚΑ-ΑΓΓΛΙΚΑ)

Παρουσίαση

Εντοπίζοντας την ιδιαιτερότητα του Παραδοσιακού Λευκαδίτικου Κοσμήματος και ερχόμενη σ' επαφή με τα κειμήλια που φωτογράφιζα για το βιβλίο μου "Το Παραδοσιακό Κόσμημα στη Λευκάδα", με έκπληξη παρατήρησα ότι η ιδιαιτερότητα των κοσμημάτων της πατρίδας μου, διαμορφώνει, εξίσου σημαντικά και ιδιαίτερα, το σχεδιασμό των κοσμημάτων Σταυρών. Ο Επτανησιακός Σταυρός κόσμημα είναι μοναδικός στη σύνθεση και την αποτύπωση των συμβόλων που ξεκίνησαν ως χρήση από το Βυζάντιο και έφτασαν μέχρι τη σημερινή εποχή. Διακριτική πολυτέλεια, τα γνωστά μικροσκοπικά μαργαριτάρια, σχεδόν επίπεδος, με πολλές παραλλαγές στο στολισμό του. Το βλέμμα μου στράφηκε και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Οι κατηγορίες των Σταυρών πολλές, τα σχέδια και οι παραλλαγές τους αμέτρητα. Ξεχώρισε αμέσως ο Κρητικός Αμπράκαμος, επίσης μοναδικός στην σύνθεσή του και στον υπέροχο στολισμό του, μέρος του οποίου, αντίθετα με τους Επτανησιακούς, είναι και η αλυσίδα του.
Ο δρόμος της σχεδιαστικής οργάνωσης του βιβλίου είχε χαραχτεί. Προσπάθησα να συμπεριλάβω αντιπροσωπευτικά δείγματα από σχεδόν όλες τις κατηγορίες ώστε να αποδοθεί το εικαστικό εύρος, μέσα στο οποίο κινείται ο Σταυρός, στον παραδοσιακό σχεδιασμό του. Αναπόφευκτη η αναφορά στο Βυζάντιο, τόπο καθιέρωσης του Σταυρού ως σύμβολο πίστης.
Οι εντυπωσιακοί Σταυροί που βρέθηκαν στο δρόμο μου, πολλοί. Όμως ιδιαίτερα ξεχωριστοί ήταν αυτοί που κατάφεραν αμέσως να εγείρουν συναισθήματα συγκίνησης, όπως ο Σταυρός του Αγώνος και ο Σταυρός του Μετώπου από Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Σταυρός των Ιωαννιτών Ιπποτών από τη Ρόδο, ο Σταυρός της Μαντώς Μαυρογένους και ο Σταυρός του Χρυσοστόμου Σμύρνης.
Οι πληροφορίες που έχουμε για πολλούς από τους Σταυρούς ελάχιστες. Οι Σταυροί, όπως γενικότερα το κόσμημα, είναι ανυπόγραφο έργο τέχνης και χωρίς χρονολογία κατασκευής.
Η προσπάθεια επικεντρώθηκε σε αντιπροσωπευτικά δείγματα της Βυζαντινής περιόδου και των μετέπειτα χρόνων της έως τις αρχές του αιώνα. Τα περισσότερα διασωθέντα κοσμήματα κειμήλια αναφέρονται από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα και είμαι ευγνώμων γιατί μου δόθηκε η δυνατότητα της φωτογραφικής τους αποτύπωσης.
Ξεκινώ όμως, καθώς έτσι θεώρησα σωστό, από την ιστορία, από την εποχή που ο Σταυρός άρχισε να αποτελεί σύμβολο πίστης. Με την έρευνα συνειδητοποίησα ότι το κομβικό σημείο ήταν οι Εικονομαχίες, όταν με την απαγόρευση λατρείας των εικόνων ο Σταυρός επανεκτιμήθηκε και άρχισε η σταδιακή κυριαρχική καθιέρωσή του.
Η εικαστική απεικόνιση του Σταυρού στο Παραδοσιακό Ελληνικό Κόσμημα, οι τεχνικές και τα υλικά είναι παραλλήλως και άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορία της Ελληνικής Αργυροχρυσοχοΐας ως εξέλιξη από την Αρχαιοελληνική και τη Βυζαντινή.
Στο ιερατικό κόσμημα ο Σταυρός ως εγκόλπιο, σχεδιαστικά και εικαστικά, ακολουθεί την ίδια πορεία με κάποια ίσως υπερβολή στις ήδη υπάρχουσες πρακτικές, παρουσιάζοντας όμως υπέροχα δημιουργήματα, αποτέλεσμα της δεξιοτεχνίας των χρυσικών της εκάστοτε εποχής. Σημαντική αναφορά γίνεται στους ξυλόγλυπτους Σταυρούς, συνήθως έργα άσκησης ίων μοναχών, που απεικονίζουν την αυταπόδεικτη πίστη τους και την προσήλωση σε αυτήν. Μοναδικά έργα τέχνης μεγάλης αξίας, τόσο της καλλιτεχνικής όσο και της ανθρώπινης αφοσίωσής τους. (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
Ο Σταυρός Ιστορικά
Βυζάντιο, τέχνη και Εκκλησία
Ο Μέγας Κωνσταντίνος και ο Σταυρός ως σύμβολο της Χριστιανικής πίστης
Οι Εικονομαχίες και ο Σταυρός
Ο Σταυρός και οι Σταυροφορίες
Κατηγορίες Σταυρών
Ο Ελληνικός και ο Λατινικός Σταυρός
Σταυρός και Στέμμα
Σταυρός και Μετάλλια
Ο Ιερατικός Σταυρός
Οι συμβολισμοί και ο διάκοσμος στο Σταυρό Κόσμημα
Η τεχνική Opus interrasile
Η ναΐφ εικαστική προσέγγιση
Ο Σταυρός Κόσμημα κατά τη Βυζαντινή Περίοδο
Ο Ελληνοχριστιανικός ρόδακας
Ο Σταυρός στο Παραδοσιακό Κόσμημα στην Ελλάδα
Ο Κρητικός Αμπράκαμος
Τα κιουστέκια
Τα γιορντάνια
Κείμενο στα αγγλικά
Φωτογραφικό λεύκωμα
Πηγές

Introduction
The Cross in history
Byzantium, art and church
Constantine the Great and the Cross as a symbol of the Christian faith
Iconoclasms and the Cross
The Cross and the Crusades
Categories of Crosses
Cross and Crown
Cross and Medals
The Pectoral Cross
Symbolisms and decoration in the Jewellery Cross
The Greek Christian rose
The Cross Jewel during the Byzantine Period
The Opus interrasile technique
The naive art approach
The Cross in Traditional Jewellery in Greece
The Cretan Abrakamos
The Kiustekia
The Jordania
Photo album
Sources