ΑΠΟ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ

Παρουσίαση

Η παρούσα μελέτη διερευνά την αφήγηση του κινηματογράφου ως σκηνοθετική γραφή, ιδιαίτερα μέσα από τη σχέση του με τη λογοτεχνία, έτσι όπως αποτυπώνεται στις περιπτώσεις των φιλμικών διασκευών. Ως πρότυπο παράδειγμα αξιοποιείται η μεταφορά της «Φόνισσας» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη από τον Κώστα Φέρρη.
Η έρευνα στοχεύει πρωτίστως στο ν' αναδείξει την άρρηκτη συντακτική σχέση μεταξύ κινηματογράφου και λογοτεχνίας και το πώς οι αφηγηματικοί τρόποι της λογοτεχνίας εγγράφονται στη φιλμική μυθοπλασία.
Για τη διερεύνηση των κοινών τόπων που συνδέουν το φιλμικό με τον πεζογραφικό λόγο, κρίθηκε καταλληλότερη η Θεωρία της Αφήγησης, κυρίως μέσα από την παρακαταθήκη του Γαλλικού Δομισμού στο έργο των Roland Barthes, Claude Bremond, Gerard Genette, Algirdas Greimas, Paul Ricoeur, Tzvetan Todorov. Οι εν λόγω διανοητές δίνουν νέες διαστάσεις στη γραφή σε όλες τις εκφάνσεις και εκφράσεις της, υπό το φως του νοήματος και της σημασίας, πέρα από τη δομή αυτήν καθ' εαυτή. Διανοίγουν ευρείες και πολύπλευρες προοπτικές, όχι μόνο για τη μελέτη και κριτική αποτίμηση των κειμένων, αλλά και για τη συγγραφή ή τη σκηνοθεσία.
Ιχνηλατώντας αφηγηματικά το δίπτυχο ταινία-πεζογράφημα «Φόνισσα», αποκαλύπτεται η σχέση μεταξύ μύθου και πλοκής σε οποιοδήποτε κείμενο, λογοτεχνικό ή φιλμικό, καθώς επίσης η διαμόρφωση του χρόνου, της οπτικής γωνίας και της αφηγηματικής φωνής, και το πώς ο λειτουργικός συνδυασμός τους συγκροτεί το μύθο/ιστορία σε μια ενιαία και σηματοδοτούσα πλοκή.
Εντέλει, η παρούσα μελέτη μπορεί να ειδωθεί και ως πρισματική σύνθεση για μια θεωρία της διασκευής, μέσα από τα ερευνητικά εργαλεία της Θεωρίας της Αφήγησης, ενώ παράλληλα, μπορεί να λειτουργήσει ως ένα κομβικό μοντέλο τόσο για την ανάπτυξης της σεναριακής γραφής, όσο και για τη συγκρότηση της σκηνοθετικής σύνταξης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ
Από τις απαρχές στον Γαλλικό Δομισμό
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
Α. Από το Ρώσικο Φορμαλισμό στο Γαλλικό Δομισμό
I. Mikhail Bakhtin: Διαλογικότητα και πολυφωνία
Ο ρόλος του Bakhtin στη θεωρία της αφήγησης [...]
II. Ο Vladimir Propp
Προπομπός της Αφηγηματολογίας
Β. Στρουκτουραλισμός (Δομισμός) και Αφήγηση
I. Από τον Ferdinand de Saussure στον Claude Levi Straus
II. Ο γαλλικός Δομισμός εξελίσσει τη θεωρία της Αφήγησης
Η μελέτη του μύθου / γενική θεώρηση
Η μελέτη του μύθου / προσεγγίσεις των θεωρητικών
Η μελέτη της πλοκής / γενική θεώρηση
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΩΝ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ
-Η κινηματογραφική μεταφορά της «Φόνισσας» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (1903)
-Μύθος και πλοκή στο φιλμ «Φόνισσα» του Κώστα Φέρρη (1974)
-«Η ΦΟΝΙΣΣΑ» ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
ΟΙ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑ GENETTE ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟΥ
Α. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΝΗΤΙΚΟΥ ΗΡΩΑ - ΘΥΤΗ
Β. ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
Γ. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΝΗΤΙΚΟΥ ΗΡΩΑ
-«Η ΦΟΝΙΣΣΑ» ΚΩΣΤΑΣ ΦΕΡΡΗΣ
ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
-«Η ΦΟΝΙΣΣΑ» ΚΩΣΤΑΣ ΦΕΡΡΗΣ - Αφηγηματική προσέγγιση στο πρωτοπόρο φιλμ
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΦΙΛΜ
-ΠΝΙΓΜΟΣ ΤΗΣ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΗΣ ΕΓΓΟΝΗΣ
1η ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Α. ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Β. ΧΡΟΝΟΣ, ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ
Ο καθοριστικός ρόλος των αναδρομών στην 1η αφηγηματική ενότητα
-ΠΝΙΓΜΟΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΞΕΝΟΥΛΑΣ ΣΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
2η ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Α. ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Β. ΟΤΑΝ Η ΜΝΗΜΗ ΕΠΑΝΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΙ ΕΓΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΟΔΥΝΗ
Ο ρόλος των επαναληπτικών αναδρομών στη 2η αφηγηματική ενότητα
-ΠΝΙΓΜΟΣ ΤΗΣ ΜΥΡΣΟΥΛΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΥΛΑΣ ΣΤΗ ΣΤΕΡΝΑ
3η ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Α. ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Β. ΟΤΑΝ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΥΡΙΑΡΧΕΙ
Ο ρόλος της πλήρους ανάπτυξης μιας σκηνής, χωρίς παρεκβάσεις από τη χρονική τάξη
-ΠΝΙΓΜΟΣ ΤΗΣ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΗΣ ΚΟΡΗΣ ΤΟΥ ΒΟΣΚΟΥ
-ΠΝΙΓΜΟΣ ΤΗΣ ΦΟΝΙΣΣΑΣ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
4η ΣΥΝΘΕΤΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Α. ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΦΙΛΜ
Η ΜΝΗΜΗ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΕΞΙΛΕΩΣΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
-ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ
ΦΙΛΜ ΚΑΙ ΠΕΖΟΓΡΑΦΗΜΑ
«Η ΦΟΝΙΣΣΑ», ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ (1903 σε τεύχη/1912 αυτόνομη έκδοση)
ΚΩΣΤΑΣ ΦΕΡΡΗΣ (1974)
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ - ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ