ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΟΙΧΕΙΩΣΕΙΣ (ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΞΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΜΑΣ)

Παρουσίαση

Αν η συμβολή της ελληνικής ποίησης στο υπερρεαλιστικό κίνημα διεθνώς όχι μόνο δεν είναι αμελητέα, αλλά απεναντίας οι ποιητές μας -που είτε ξεκίνησαν από τον υπερρεαλισμό, είτε επηρεάστηκαν από αυτόν- όπως ο Εμπειρίκος, ο Εγγονόπουλος, ο Ελύτης, ο Γκάτσος, ο Σαχτούρης, ο Βαλαωρίτης, ο Παπαδίτσας κ.α., όχι απλά δεν υστερούν έναντι των Γάλλων π.χ. υπερρεαλιστών, αλλά μάλιστα τους ξεπερνούν συχνά, τότε οφείλουμε να θέσουμε ένα πλαίσιο και να καταδείξουμε αντίστοιχα πως η ελληνική εκδοχή του εξπρεσιονισμού όχι μόνο δεν υπολείπεται του ελληνικού υπερρεαλιστικού παραδείγματος αλλά ξεχωρίζει, φωτίζοντας επιπρόσθετα τα στυλ και τη διεθνή τους σημασία.
Στο παρόν τόμο υποστηρίζουμε λοιπόν πως όχι μόνο διαθέτουμε εξπρεσιονιστικά έργα που είναι σημαντικά, αλλά στέκονται διεθνώς με χαρακτηριστική άνεση. Όχι μονό στη ζωγραφική (βλ. π.χ. τον Γ. Μπουζιάνη και τον Χ. Μπότσογλου) και στη μουσική (τον Ν. Σκαλκώτα και τον Γ. Χρήστου) αλλά και στην ποίηση, με γενάρχη τον Μίλτο Σαχτούρη. Κι από εκεί προσθέτουμε τον μετα-σαχτουρικό αλλά αυτόνομο στη λειτουργία και στην ποιητική εκτέλεσή του Χρήστο Μπράβο που συνδυάζει τα δημοτικά μοτίβα με τον εξπρεσιονισμό, την εκστατική-παραμυθητική λυρικότητα της Τζένης Μαστοράκη, σε ένα νέο- ή μετα-εξπρεσιονιστικό άνοιγμα, και των άλλων, που δείχνουν πως όχι μόνο «ένας εξπρεσιονιστής επιθυμεί πάνω από όλα να εκφράσει τον εαυτό του», αλλά ανοίγεται στο εδραίο και ριζικό αυτό ρεύμα «επιστρέφοντας» στην ποιητική του Σολωμού, στη χωμάτινη και εκρηκτική της διάσταση. Σε μια διαρκή καταβύθιση στο συλλογικό μας ασυνείδητο, παραμένοντας και σε επαφή με τρόπο οντο-βιολογικό με την τρέχουσα ιστορική πραγματικότητα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Προοίμιο
ΑΝΤΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ
Από τον εξπρεσιονισμό στον νεο-εξπρεσιονισμό στην ποίησή μας
i) Από την "Κραυγή" στα μπλε ποτάμια που φλογίζονται και προμηνύουν
ii) Από το φως του ήλιου στην ανθρώπινη νύχτα
iii) Προς την ελληνική εκδοχή του εξπρεσιονισμού
iv) Αντί εξόδου
Ι. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ
Ο Μίλτος Σαχτούρης (1919-2005) ή ο εξπρεσιονισμός στην ποίησή μας
i) Πρώτη -διακριτική- είσοδος στο Σαχτουρικό πεδίο
ii) Ένας προλογικός κόσμος που συμβαίνει
iii) Μια ώριμη εξπρεσιονιστική συνείδηση. "Βόγγαε μαύρο έντομο, θάνατος στο στόμα"
iv) Από την ποίηση προς μια ποιητική. "Ν' ανάψει ο ουρανός γαλάζιος" (αντί εξόδου)
II. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΡΑΒΟΣ
Το φαινόμενο Χρήστος Μπράβος (1948-1987)
Κυνηγώντας θανάτους από το παρελθόν
i) Να ανεβαίνεις perpendicolarmente (κατακόρυφα) από μεγάλα βάθη στον λίγο χρόνο που σου δόθηκε
ii) Η ποιητική του Χρήστου Μπράβου. Συναιρώντας το δημοτικό μοτίβο με τον εξπρεσιονισμό
iii) "Επί τύμβω" Από τη συν-ήχηση στην αντι-ήχηση δύο ποιητών. (Ο Χρήστος Μπράβος και ο Γιάννης Δάλλας)
III. Η ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΤΖΕΝΗ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ
Η ποιήτρια Τζένη Μαστοράκη (1949) ή "Με πένθη αιώνων να πνέουν οι άνεμοι". Από τα "Διόδια" (1972) στο "Μ' ένα στεφάνι φως" (1989)
i) Εποπτική προσέγγιση με αξιώσεις βάθους
α) Τόπος εισόδου και τα πρώτα πολύτιμα της Μαστοράκη
β) Μια ποίηση που συναιρεί και αποκολλάται (περί τεχνικής και καλλιτεχνικής αρτιότητας και μοναδικότητας):
Η ενσυναίσθηση
Ένα ηχητικό σημειωτόν στο σκοτάδι
Χώρος-σκηνικά και όραμα-ιστορία
Σχέσεις με άλλα σημαντικά του παρελθόντος
γ) Ζητήματα ελληνικότητας στην ποίησή μας. Τα δύσκολα, τα ανεξάντλητα χωράφια
ii) "Το μέλλοντα γενάμενο παρόν". Παράλληλη πορεία δύο πλεύσεων. Η Γυναίκα της Ζάκυθος και η Τζένη Μαστοράκη
α) Αντί εισαγωγής
β) Όλα κρυμμένα σαν παγόβουνα. Να φαίνονται. Όχι ολότελα καταχωνιασμένα
iii) Τα "Διόδια" ή Πώς τετραγώνισα τους κύκλους των ονείρων μου σε σχήμα φωταγωγού συνοικιακής πολυκατοικίας
iv) Το σόι ή η πρώτη "Ιερά οδός" της Μαστοράκη
ν) Ο Κ.Π. Καβάφης και η Τζένη Μαστοράκη
Σημείο τομής και ένα πλαίσιο
IV. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΣΤΙΕΡΗΣ
Γράμμα σε έναν "νεκρό" ποιητή
Τα "Τοπία του τίποτα" του Αντώνη Φωστιέρη (1953)
i) Απεύθυνση ή το γράμμα
ii) Υστερόγραφο
iii) Ποιήματα περισυλλεγμένα
V. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΑΜΠΡΕΛΛΗΣ
Ο εξπρεσιονιστής ποιητής και φιλόσοφος Δημήτρης Λαμπρέλλης (1958). Σφάγια και κάτοπτρα
Ένας στοχαστικός εξπρεσιονιστής
i) Ένας μετα-σαχτουρικός αυτόνομος ποιητικός κόσμος (αντί εισαγωγής)
ii) Το γλωσσικό παιχνίδι στην ποίηση του Λαμπρέλλη
iii) Ο εξπρεσιονισμός στην ποίηση του Λαμπρέλλη
iv) Εξπρεσιονισμός και Βυζάντιο. Μια πιθανή παράδοξη σχέση
ν) Ο ποιητής, το ποίημα, το νόημα ή "εξέγερση-καθήλωση-διαγραφή" (αντί εξόδου)
VI. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ζωγράφος-ποιητής Γιώργος Χριστόπουλος (1969)
Ένας πηγαίος εξπρεσιονιστής
VII. Η ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΑΝΝΑ ΓΡΙΒΑ
"Μου λένε η τρέλα σου ωρίμασε". "Οι μέρες που ήμασταν άγριοι". Η δεύτερη φωνή της Άννας Γρίβα (1985)
i) Μια οδύσσεια-νέκυια δωματίου
ii) Μια ιδιότυπη Ιθάκη με τέσσερα μέρη
"Προϊστορία"
"Πειράματα"
"Φρεναπάτες"
"Όνειρα"
iii) Η μη προσαρμογή στο ανοίκειο του κόσμου (αντί εξόδου)
Επίμετρο
Ι. Με αφορμή τον Κάφκα. Λογοτεχνικός και εικαστικός εξπρεσιονισμός
II. Ένας απόγονος; "Πλέκει γύρω μας το νόημα όσο τον συζητούμε": ο λογοτέχνης Θοδ. Ρακόπουλος (1981) Ένας υπερ-μοντέρνος ιμπρεσιονιστής;
Ευρετήριο ονομάτων