ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΟΥΝΑΡΗΣ

Παρουσίαση

Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία παρουσιάζει τον πέμπτο τόμο της σειράς Βιογραφίες Πολιτικών, που αναφέρεται στην πολιτική δράση του Δημητρίου Γούναρη.
Όταν ασχολείται κανείς με τις προσωπικότητες που σημάδεψαν την ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα δεν μπορεί να μην σταθεί στον Δημήτριο Γούναρη. Το όνομά του συνδέθηκε στην ιστορική μνήμη με στιγμές και γεγονότα τραγικά: με έναν από τους βαθύτερους διχασμούς του έθνους, τον Εθνικό Διχασμό, με την ήττα στη Μικρά Ασία και την κατάρρευση του μεγαλοϊδεατικού ονείρου, με μια από τις σημαντικότερες πολιτικές δίκες της νεότερης ελληνικής ιστορίας και την πρώτη εκτέλεση πολιτικών ηγετών. Πέρα ωστόσο από τα προφανή, η ανασύνθεση και ερμηνεία της πολιτικής διαδρομής και δράσης του Αχαιού πολιτικού μπορούν να φωτίσουν όψεις της πολιτικής και κομματικής ιστορίας του τόπου, όπως και να εμπλουτίσουν τη γνώση μας για τις ιδεολογικές ανησυχίες του Ελληνισμού στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Ο Δ. Γούναρης γεννήθηκε στην Πάτρα το 1867 και σπούδασε Νομική στην Αθήνα και έπειτα στη Δυτική Ευρώπη. Υπήρξε γόνος εμπορικής οικογένειας. Αν και έξω από τα πολιτικά τζάκια της Πάτρας, η μόρφωση, τα χαρίσματα, οι απόψεις και η κοινωνική του δικτύωση τον έφεραν το 1902 για πρώτη φορά στα βουλευτικά έδρανα. Ακολούθησε μια πορεία αξιόλογη με σημαντική στιγμή τη συμμετοχή του στην "ομάδα των Ιαπώνων", ομάδα πολιτικών που ευαγγελιζόταν την ανανέωση μετά την κατάρρευση του δικομματισμού στα τέλη της δεκαετίας του 1890 και τον "ατυχή" πόλεμο του 1897. Η ομάδα δεν μακροημέρευσε, ο Δ. Γούναρης ενσωματώθηκε στο κόμμα του Γ. Θεοτόκη και το 1908 ανέλαβε το Υπουργείο Οικονομικών με την πρόθεση να εφαρμόσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων.
Το κίνημα στο Γουδί το 1909 τον βρήκε απροετοίμαστο για την επόμενη κίνησή του και η κυριαρχική παρουσία του Ελ. Βενιζέλου του αποστέρησε τη δυνατότητα να ηγηθεί αυτός του χώρου των μεταρρυθμιστών. Συντάχθηκε με τον παλαιοκομματικό κόσμο, αναιρώντας την έως τότε πορεία του. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος σφράγισε αυτήν την επιλογή του. Ανέλαβε τον πρωθυπουργικό θώκο το 1915 και έκτοτε υπήρξε ένας εκ των πρωτοκορυφαίων αρχηγών του αντιβενιζελικού χώρου. Οπαδός της ουδετερότητας, γερμανόφιλος και υποστηρικτής της πολιτικής του Παλατιού, αποτέλεσε ένα από τα σύμβολα του Εθνικού Διχασμού.
Η δράση και οι απόψεις του, του "κόστισαν" τρία χρόνια εξορίας στην Κορσική και την Ιταλία για να γυρίσει πίσω τον Οκτώβριο του 1920, ως ο ηγέτης του ισχυρότερου αντιβενιζελικού κόμματος, του Λαϊκού, στην εκλογική νίκη του οποίου συνέβαλε αποφασιστικά. Ανέλαβε την πρωθυπουργία για το μεγαλύτερο διάστημα έως το 1922, όμως απέτυχε να αντιμετωπίσει το Μικρασιατικό ζήτημα. Χρεώθηκε την ήττα στο μικρασιατικό μέτωπο, δικάστηκε για εσχάτη προδοσία και εκτελέστηκε τον Νοέμβριο του 1922.
Η πολιτική δράση του Δημητρίου Γούναρη εμπίπτει και ταυτόχρονα αποκαλύπτει τις μεγάλες εντάσεις που μετήλθε η ελληνική κοινωνία στην πορεία της προς τον εκσυγχρονισμό και την εθνική ολοκλήρωση στις αρχές του 20ού αιώνα. Αυτές τις πτυχές επιχειρεί με νηφαλιότητα να φωτίσει η ανά χείρας βιογραφία. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Ι. Τα πρώτα χρόνια στην Πάτρα
II. Η εμπειρία της Αθήνας (1884-1889)
III. Η εμπειρία στη Δυτική Ευρώπη (1890-1892)
IV. Η συγκρότηση του δημόσιου προσώπου (1892-1902)
V. Οι εκλογές του 1902
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Ι. Το σταφιδικό ζήτημα (1903-1904)
II. Οι εκλογικές αναμετρήσεις του 1905 και του 1906
III. Στον αστερισμό των Ιαπώνων
α) Η δημιουργία της προσδοκίας...
β) Η συγκρότηση της ομάδας των Ιαπώνων
γ) Ο "ιαπωνικός" έλεγχος του κυβερνητικού έργου
δ) Το "ιαπωνικό ναυάγιο"
IV. Ο Δ. Γούναρης ως υπουργός Οικονομικών (1908-1909)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ι. Η αλλαγή του πολιτικού τοπίου και οι επιλογές του Δ. Γούναρη (1909-1914)
α) Η επιλογή στρατοπέδου (1909-1910)
β) Με το βήμα μετέωρο: μεταξύ της θεοτοκικής παράταξης και νέου κόμματος
γ) Από τους Βαλκανικούς Πολέμους στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο
II. Στη δίνη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1915):
α) Το ελληνικό δίλημμα και η άνοδος του Δ. Γούναρη στην πρωθυπουργία
β) Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Γούναρη
δ) Η εσωτερική πολιτική της κυβέρνησης Γούναρη
ε) Οι εκλογές τις 31ης Μαΐου/13ης Ιουνίου 1915
III. Η διάσταση δύο κόσμων: δράση και απόψεις του Δ. Γούναρη κατά τη βραχύβια πρωθυπουργία του Ελ. Βενιζέλου (Αύγουστος-Οκτώβριος 1915)
IV. Η κυβέρνηση Σκουλούδη, ο Δ. Γούναρης και η ελληνική ουδετερότητα
V. Ο Δ. Γούναρης στο Υπουργείο Εσωτερικών (Οκτώβριος 1915-Ιούνιος 1916)
α) Η ανάληψη του υπουργείου και η κομματική πολιτική
β) Το Υπουργείο Εσωτερικών και οι ανάγκες ενός ακήρυχτου πολέμου
VI. Ο Δ. Γούναρης, οι Επίστρατοι και οι επικείμενες εκλογές
VII. Από τα Νοεμβριανά στην εξορία του Δ. Γούναρη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ι. Η εξορία και οι εξελίξεις στο εσωτερικό της Ελλάδας
ΙΙ. Διπλωματικές εξελίξεις
III. Στον αστερισμό των εκλογών του Νοεμβρίου του 1920
α) Η προετοιμασία για τη νικηφόρα επάνοδο
β) Το εξωτερικό ζήτημα στον προεκλογικό σχεδιασμό
γ) Οι προεκλογικές δεσμεύσεις για εσωτερική ανόρθωση και την επιστροφή του Κωνσταντίνου
IV. Η "ατυχής" εκκίνηση της αντιβενιζελικής διακυβέρνησης:
α) Ο Δ. Γούναρης και η βραχύβια κυβέρνηση Ράλλη
β) Ελληνική εξωτερική πολιτική (1921-1922): το αφετηριακό μειονέκτημα
V. Διπλωματικά αδιέξοδα και η "παράτολμη ατολμία" των αντιβενιζελικών κυβερνήσεων
α) Το ελληνικό δίλημμα και η πρώτη φάση της Συνδιάσκεψης του Λονδίνου
β) Η δεύτερη φάση της Συνδιάσκεψης του Λονδίνου και η επιλογή της στρατιωτικής λύσης
γ) Το εμπόλεμο καλοκαίρι του 1921
δ) Το εσωτερικό "μέτωπο" το 1921
ε) Η ύστατη διπλωματική προσπάθεια
VI. Η αναζήτηση της "άλλης λύσης": τα σχέδια "αυτονόμησης" της Μικράς Ασίας και το σχέδιο κατάληψης της Κωνσταντινούπολης (1922)
VII. Το εσωτερικό "μέτωπο" το 1922
VIII. Το κοινοβουλευτικό έργο μιας δύσκολης διετίας
IX. Το τέλος: δίκη και εκτέλεση
Χ. Ως εν επιλόγω
ΠΗΓΕΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ