ΜΕΡΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Παρουσίαση

Η μελέτη και έκδοση των απομνημονευμάτων του Απόστολου Παπακώστα, που ήταν πατέρας μου, αποτέλεσε για μένα ένα όνειρο ζωής, που κάποια στιγμή κατόρθωσα να υλοποιήσω.
Η ενασχόληση με το κείμενο αυτό, μετά από δέκα έξι χρόνια από τον θάνατό του και σαράντα περίπου από τη χρονολογία της συγγραφής του, δεν ήταν τυχαία. Έπρεπε να αποστασιοποιηθώ από τη συναισθηματική φόρτιση, που δημιούργησε ο θάνατός του, ώστε να μπορέσω να αξιολογήσω, ως ιστορικός, καθεαυτό το έργο και να το παρουσιάσω με το μέγιστο βαθμό αντικειμενικότητας, ώστε να αποτελέσει ουσιαστική πηγή ιστορικής έρευνας της εποχής, που περιγράφει, δηλαδή από την αρχή της κατάρρευσης του μετώπου, κατά τον πόλεμο 1940-1941 μέχρι την απελευθέρωση της χώρας από τη γερμανο-ιταλική κατοχή και τα γεγονότα, που ακολούθησαν την απελευθέρωση αυτή.
Το εγχείρημα αυτό ήταν από τη φύση του ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Όχι μόνο λόγω του δεσμού, που με συνδέει με τον δημιουργό του έργου, που θέτει ευθύς εξ αρχής πρόβλημα αντικειμενικής αξιολόγησης του κειμένου, αλλά και λόγω του τρόπου με τον οποίο εκθέτει τα γεγονότα, τις κρίσεις επ' αυτών, τις προσωπικές αναλύσεις και τις σχέσεις, που αναπτύσσει, σχέσεις αγάπης και μίσους με τον ίδιο τον αρχηγό του ΕΔΕΣ στρατηγό Ζέρβα.
Μια εύκολη λύση θα ήταν να αντιγράψω το κείμενο χωρίς καμία επεξεργασία και να αφήσω τον αναγνώστη να αναλάβει το βάρος της εκτίμησης, αλλά και της αξιολόγησης του "ιστορικού" αυτού "ενθυμήματος".
Πάνω σ' αυτό μάλιστα εκφράστηκαν αντικρουόμενες απόψεις, ακόμη και από δικούς μου ανθρώπους, οι οποίοι θεωρούσαν και θεωρούν ακόμη και σήμερα ότι "κανένας δεν έχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει σε ένα τέτοιας μορφής κείμενο κριτικά", με το σκεπτικό ότι κάτι τέτοιο συνιστά μια κάποια μορφή αυθαίρετης λογοκρισίας και αλλοίωσης του κειμένου.
Μία άλλη όμως οπτική γωνιά απαιτεί τον αυστηρό έλεγχο του κειμένου, ώστε να το απαλλάξει από τις αντιφάσεις, τις υπέρμετρες παρενθέσεις, τις ετεροχρονισμένες αναφορές, που κουράζουν τον αναγνώστη και προκαλούν σύγχυση στην κατανόηση της ιστορικής περιόδου, αλλά και του ρόλου, που διαδραμάτισε το συγκεκριμένο πρόσωπο σ' αυτό το μεγάλο ξεσηκωμό του έθνους.
Με την άποψη αυτή συμφωνούσαν τόσο οι επιστημονικοί συνεργάτες μου, όσο και ο ίδιος ο συγγραφέας των απομνημονευμάτων, ο οποίος στην εισαγωγή του αναφέρει:
"Βέβαια το γραπτό μου δεν είναι ορθογραφημένο και ταξινομημένο όπως θα έπρεπε, μα δε γίνεται αλλιώς. Θέλω μόνος μου να το γράψω, όπως τα είδα και τα έζησα, χωρίς την παραμικρή γνώμη ή παραλλαγή.
Γι' αυτό το έργο της ταξινομήσεως και της καθαρογράφησης το αφήνω σ' εσάς, που τυχόν θα κρίνετε σκόπιμο να φέρετε το γραπτό τούτο στην πλατιά δημοσιότητα του ελληνικού κοινού, όταν εγώ δε θα υπάρχω στη ζωή...".
Θεώρησα ως εκ τούτου ότι ο ίδιος, με τη συγκεκριμένη αναφορά του, παρέχει τη συγκατάθεση να προβώ, χωρίς να παραλείψω ούτε μία λέξη από το κείμενό του, στις αναγκαίες διευθετήσεις, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος, που είχε θέσει από την πρώτη στιγμή της συγγραφής του. Να διαφωτίσει δηλαδή το κοινό, προς το οποίο απευθυνόταν, για μια εξαιρετικά κρίσιμη εποχή, αυτής της Εθνικής Αντίστασης, για τον ρόλο των δρώντων προσώπων, διδάσκοντας παράλληλα τους νέους, που, όπως πιστεύει, αποτελούν πάντα το μέλλον και την ελπίδα αυτού του τόπου. [...] (Λευτέρης Παπακώστας, από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΜΕΡΟΣ Α'
Το υπέρτατο καθήκον
Από τα πλούτη στην απόλυτη φτώχεια
Το κλεμμένο αναγνωστικό
Ήρωες και καιροσκόποι
Ραδοβίζια, τόπος ηρώων!
Η κατάρρευση των μετώπων το 1941
Ο λαός εξοπλίζεται
Το χθες και το σήμερα - Μια μικρή παρένθεση
Η εξοικονόμηση όπλων στα χωριά της Άρτας
Βιομηχανία πιστοποιητικών
Η συνάντηση με το στρατηγό Ναπολέοντα Ζέρβα
Από το Βάλτο στο Γάβρογο
Η σύναξη στην Κόκκινη Βρύση
Ο Ζέρβας κάνει πόλεμο
Επτά γέροι στον αγώνα
Κορώρα: Η πρώτη μάχη
Ο αινιγματικός Ζέρβας
Ο Καραμπίνας διαπραγματεύεται
Το ιταλικό δράμα στη Φλωριάδα
Ένα θλιβερό επεισόδιο
Ο αρχηγός σε παγίδα
Η σύγκρουση στα τρία Ελάτια
Οι Ιταλοί ζητούν διαπραγματεύσεις
Η σειρά του Μυριδάκη
Ένας «αγροίκος» ...γίγαντας!
Λαός και Ηγεσία
Η συνάντηση με τον Ζέρβα
Μια ενέδρα στον προδότη
Η πρώτη συγκρότηση του ανεξάρτητου τμήματος Σκουληκαριάς
Ο Ζέρβας εξαφανίζεται από την περιοχή του Γαβρόγου
Η αναζήτηση του Ζέρβα στην Ευρυτανία
Η συνάντηση με τον Περικλή Ζέρβα
Η επιστροφή του Ζέρβα από το Γοργοπόταμο
Τρεις άνθρωποι σώζονται την τελευταία στιγμή
Ένας ιερέας θανάσιμος εχθρός
Τα δυο αμαρτωλά και κολάσιμα σφάλματα του Ζέρβα
Η δημιουργία των αντιστασιακών οργανώσεων - Η δράση και το τέλος του Ψαρού
Η πρόταση του ΕΑΜ στο Ζέρβα
Ο παπά Γιάννης και πάλι στο επίκεντρο
Η μεταπήδηση στον ΕΛΑΣ
Το τέλος του δράματος παπά-Γιάννη
Υπόθεση Τσοχαντάρη
Ο Ζέρβας σε δύσκολη θέση
Η περιοδεία στα χωριά του Βάλτου
Η συνάντηση με τον καπετάν Ερμή
Επείγουσα επιστροφή στη Σκουληκαριά
Η μάχη της Σκουληκαριάς
Ένας απίστευτος παιδοκτόνος!
Οι μάχες στη Γιαννιώτη
Αποκλεισμένοι
Αναγκαία διευκρίνιση
Οι συγκρούσεις στον Άγιο Γεώργιο
Οι απώλειες της μάχης
Καπετάν Σπύρο, με βάρεσαν...!
Το ολίσθημα του Καραμπίνα
Το στυγερό έγκλημα
Η επάνοδος των Ιταλών
Η σειρά του Βάλτου
Υποθήκες...!
Η μεγάλη αντεπίθεση
Η οργάνωση της επιμελητείας
Ολοταχώς προς ...τον εμφύλιο
Δυο γεγονότα που προκαλούν την έκρηξη του εμφυλίου
Η καταστροφή της σχολής ευελπίδων ΕΔΕΣ
Τα Ραδοβίζια και πάλι στο επίκεντρο
Το ΕΛΑΣ αντεπιτίθεται
Προς ένα ολοκληρωτικό εμφύλιο
Η εξομολόγηση του Αλέξανδρου Παπαδόπουλου
Η αναβίωση του 3/40 συντάγματος Άρτης
Δυναμική αναμέτρηση και διάλυση του 3/40 συντάγματος
Το φρικτό και απάνθρωπο θέαμα στο χάνι του Βόϊδαρου
Η τύχη του Μαλτέζου
Η απελευθέρωση του υπολοχαγού Μαλτέζου
Ο Μύθος του Άρη Βελουχιώτη
Η κατάρρευση του ΕΔΕΣ και οι φρικαλεότητες
Τα απίστευτα εγκλήματα
Ο κύκλος του αίματος συνεχίζεται
Το δράμα των κατοίκων μετά την απελευθέρωση
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
ΜΕΡΟΣ Β'
Επίμετρον
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Εισαγωγή του συγγραφέα των απομνημονευμάτων
Συνάντηση με τον Ζέρβα στο... χοιροτροφείο!
Ένας παράξενος άνθρωπος
Δύο δεσποινίδες ανάμεσά μας
Σκληρή σύγκρουση με τον Ζέρβα
Ακρότητες
Ένας αρχηγός ανάλγητος
Οι μάχες του ανεξάρτητου τμήματος Σκουληκαριάς
Ολίγα τινά περί... θεμελίου λίθου
Σαν επίλογο λίγα λόγια για μένα
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΥ ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ
Ενημερωτικό σημείωμα
ΠΙΝΑΚΑΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΩΝ