ΚΡΙΣΗ

Παρουσίαση

Η "κρίσις" στην ελληνική αρχαιότητα είχε σχετικά σαφώς διακεκριμένες σημασίες στον νομικό, θεολογικό και ιατρικό τομέα. Η έννοια απαιτούσε σαφείς αντιθετικές εναλλακτικές: δίκαιο και άδικο, σωτηρία ή καταδίκη, ζωή ή θάνατος. Η ιατρική σημασία κυριαρχούσε, σε στενή σύνδεση με τη σχετική επιστημονική ειδικότητα, σχεδόν αδιάκοπα μέχρι και τους Νεότερους Χρόνους. Από τον 17ο αιώνα έλαβε χώρα με αυτή την αφετηρία, αρχικά στη Δύση, μετά και στη Γερμανία, μια μεταφορική επέκταση στην πολιτική, την ψυχολογία, την οικονομία, τέλος δε και στην ιστορία. Κατά τα τέλη του 18ου αιώνα η έννοια έλαβε ξανά θεολογική και θρησκευτική απόχρωση υπό την έννοια της Δευτέρας Παρουσίας (Jungsten Gerichts), η οποία κατά την κοσμική της ερμηνεία εφαρμόστηκε στα επαναστατικά γεγονότα. Λόγω της μεταφορικής της πολυσημίας και επεκτασιμότητας, η έννοια αρχίζει να αποκτά βαρύτητα. Διεισδύει στην καθημερινή γλώσσα και μετατρέπεται σε σλόγκαν. Στον αιώνα μας δεν υπάρχει σχεδόν τομέας της ζωής ο οποίος να μην έλαβε με τη βοήθεια αυτής της έκφρασης αποφασιστικής σημασίας διαστάσεις.
Εφαρμοσμένη στην ιστορία, η "κρίση" είναι από το 1780 περίπου έκφραση μιας νέας εμπειρίας του χρόνου, παράγοντας και δείκτης μιας εποχικής τομής, η οποία αν μετρηθεί με το μέτρο της αυξανόμενης χρήσης της λέξης, τελικά θα έπρεπε να είναι ακόμη πιο μεγάλη. Όμως η έκφραση παραμένει τόσο πολυσχιδής και ασαφής όσο τα συναισθήματα που εξαρτώνται από αυτήν. Η "κρίση" μπορεί, αν νοηθεί ως "χρόνια", να δείχνει διάρκεια όπως μια βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη μετάβαση προς το καλύτερο ή το χειρότερο ή προς το εντελώς διαφορετικό. Η "κρίσις" μπορεί να δηλώσει την επιστροφή της, όπως στην οικονομία, ή να μετατραπεί σε ένα υπαρξιακό ερμηνευτικό πρότυπο, όπως στην ψυχολογία ή τη θεολογία. Η ιστορία συμμετέχει σε όλες τις πιθανές χρήσεις. (Από την εισαγωγή του Reinhart Koselleck)

Περιεχόμενα

Εισαγωγικό σημείωμα [της Έφης Γαζή]
- Εισαγωγή
- Για την αρχαιοελληνική χρήση της λέξης
- Η πρόσληψη στις εθνικές γλώσσες
- Το επίπεδο του λεξικού
- Από την πολιτική έννοια στην έννοια της φιλοσοφίας της ιστορίας: ο 18ος αιώνας και η Γαλλική Επανάσταση
Η πολιτική χρήση της γλώσσας
Η επέκταση στη φιλοσοφία της ιστορίας
Δυτικοί πρόδρομοι στο σχηματισμό της ιστορικής έννοιας
Οι ποικιλίες στη φιλοσοφία της ιστορίας στα γερμανικά
- "Κρίση" και κρίσεις: ο 19ος αιώνας
Η "κρίση" στην καθημερινή εμπειρία
Η "κρίση" ως έννοια της θεωρίας της ιστορίας
Η οικονομική διάσταση της έννοιας
Μαρξ και Ένγκελς
- Προοπτική
Βιβλιογραφία