Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΜΙΧΑΗΛ Γ' ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ (842-867)

Παρουσίαση

Ενώ η εποχή του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ' αποτελεί μία λαμπρή ιστορική περίοδο με εντυπωσιακά επιτεύγματα σε όλους τους τομείς, η παρουσία του ίδιου μέσα σ' αυτήν μοιάζει ακόμη και σήμερα περισσότερο με παραφωνία. Βαθιά συκοφαντημένος από τις βυζαντινές πηγές και αρχικά παρεξηγημένος και από τη νεότερη ιστορική έρευνα, αντιμετωπίστηκε μεν στη συνέχεια με αντικειμενικότερη διάθεση, που όμως δεν κατόρθωσε ούτε την αμαυρωμένη εικόνα του να αποσείσει, αλλά ούτε και γενικότερα να συνθέσει μία ολοκληρωμένη άποψη γύρω από αυτόν. Κάτι παρόμοιο ωστόσο μπορεί να ειπωθεί και για την άλλη αινιγματική προσωπικότητα της εποχής, τον Βασίλειο Μακεδόνα, που ανέτρεψε και διαδέχτηκε στον θρόνο τον Μιχαήλ, αλλά και για όλο εκείνο το σκοτεινό πλέγμα των πολιτικών εξελίξεων μέσα στο παλάτι, ιδίως κατά την περίοδο 858-867. Ως προς τα ζητήματα αυτά η νεότερη έρευνα επίσης δεν κατόρθωσε να δώσει μέχρι σήμερα πειστικές και ολοκληρωμένες απαντήσεις, με αποτέλεσμα να παραμένουν ακόμη σε μεγάλο βαθμό σκοτεινά και δυσερμήνευτα.
Σε αυτά τα ζητήματα επικεντρώνεται κυρίως η παρούσα μελέτη, εξετάζοντας διεξοδικά τις βυζαντινές πηγές και εντοπίζοντας στοιχεία, που κατά το παρελθόν αγνοήθηκαν ή υποτιμήθηκαν, ενώ στην πραγματικότητα μπορούν να οδηγήσουν σε νέα και πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Παράλληλα όμως βέβαια παρακολουθεί κι επανεξετάζει και όλες τις ευρύτερες πολιτικές, στρατιωτικές και θρησκευτικές εξελίξεις της εποχής, ρίχνοντας συχνά νέο φως σε επιμέρους πτυχές τους. Προβαίνει συνεπώς, μαζί με την εικόνα του ίδιου του Μιχαήλ Γ', σε μια απόπειρα επαναθεώρησης και ανάπλασης ολόκληρης συνολικά της βασιλείας του, συμβάλλοντας έτσι στην πληρέστερη γνώση μιας από τις πλέον σημαντικές περιόδους της Βυζαντινής Ιστορίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ Α'. Η ΑΜΦΙΛΕΓΟΜΕΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ'
1. Ο Μιχαήλ Γ' και η αντιμετώπισή του από τις βυζαντινές πηγές
2. Το πρόβλημα των πηγών
3. Παρουσίαση και κριτική των απόψεων της παλαιότερης έρευνας για τον Μιχαήλ Γ'
4. Νεότερες διαπιστώσεις γύρω από το ζήτημα της υποτιθέμενης ασέβειας του Μιχαήλ Γ'
ΜΕΡΟΣ Β'. ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 842-867 ΣΤΟΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΜΕΑ
1. Ο αγώνας εναντίον των Αράβων
2. Ο εκχριστιανισμός των Βουλγάρων
3. Το ιεραποστολικό έργο στη Μοραβία και ο εκχριστιανισμός των Σλάβων
4. Το Βυζάντιο και οι λαοί της ΒΔ Βαλκανικής και του Καυκάσου - Οι πρώτες επαφές με τους Ρως
5. Η πνευματική αναγέννηση των μέσων του 9ου αι.
ΜΕΡΟΣ Γ'. ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ (ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ)
1. Η θρησκευτική κατάσταση στην Αυτοκρατορία
κατά το διάστημα 842-856
2. Η άνοδος του Φωτίου στον πατριαρχικό θρόνο και η ανάφλεξή της ενδοεκκλησιαστικής διαμάχης
3. Η εμπλοκή της Ρώμης
4. Νέες επιπλοκές στις σχέσεις των δύο Εκκλησιών εξαιτίας του Βουλγαρικού Ζητήματος
5. Η Σύνοδος του 867 και το Σχίσμα των Εκκλησιών
6. Η αποκατάσταση της εκκλησιαστικής ενότητας
ΜΕΡΟΣ Δ'. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 842-858
1. Το καθεστώς της αντιβασιλείας
2. Μιχαήλ Γ' και Βάρδας
ΜΕΡΟΣ Ε'. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΟΣ
1. Ο Βασίλειος Α' και οι βυζαντινές πηγές
2. Το ζήτημα της καταγωγής του Βασιλείου
3. Προβλήματα σχετικά με τον χρόνο γέννησης του Βασιλείου
4. Η πρώτη περίοδος της ζωής του Βασιλείου ως την εμφάνισή του στο πολιτικό προσκήνιο: θρυλικά στοιχεία και ιστορικά δεδομένα
ΜΕΡΟΣ ΣΤ'. ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ 858 ΩΣ ΤΗ ΔΥΝΑΣΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΟΥ 867
1. Η ανέλιξη του Βασιλείου Μακεδόνος
2. Οι σχέσεις του Μιχαήλ Γ' και του Βάρδα ως τον Απρίλιο του 866
3. Η δολοφονία του Βάρδα και το καθεστώς της συμβασιλείας
4. Οι πολιτικές εξελίξεις από τον Ιούνιο του 866 ως την ανατροπή του Μιχαήλ Γ'
5. Διαπιστώσεις γύρω από το ζήτημα της δημοτικότητας του Μιχαήλ Γ'
6. Ιδιαίτερες διαπιστώσεις γύρω από το ζήτημα της κακοδιοίκησης και των οικονομικών καταχρήσεων του Μιχαήλ Γ'
ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΠΙΝΑΚΕΣ
Πίνακας πολιτικών και εκκλησιαστικών ηγετών 9ου αιώνα
Πίνακας χρονολογικών γεγονότων
Πίνακας ονομάτων και όρων
ΕΙΚΟΝΕΣ - ΧΑΡΤΕΣ
ABSTRACT