Δράξασθε παιδείας και ελευθερίας

Παρουσίαση

«Δράξασθε παιδείας», προέτρεπε στις αρχές του 19ου αιώνα μια πεφωτισμένη ομάδα ανθρώπων. Τα μέλη της, που πολιτισμικά διέφεραν κατά πολύ από τους ελληνορθόδοξους οθωμανούς υπηκόους και διαβιούσαν έξω από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, επεδίωξαν να διαποτίσουν τις παραδοσιακές κοινωνίες των «ομογενών» τους με το πνεύμα της δυτικής νεωτερικότητας. Οι λόγιοι, των οποίων τα κείμενα πληθαίνουν πενήντα χρόνια πριν από την Επανάσταση, στόχο είχαν τον «φωτισμό του γένους», ώστε να αποκτήσουν σταδιακά οι ρωμιοί ραγιάδες εθνική αυτοσυνειδησία.Ο ανά χείρας τόμος αποτελεί μια συλλογή άρθρων για το 1821 που εμπνέεται από την παραπάνω προτροπή, αλλά εκτείνεται σε πολύ περισσότερες θεματικές. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται ιστοριογραφικές προσεγγίσεις του λόγου που έχει συγκροτηθεί για το 1821, όχι μόνον από την ελληνική εθνορομαντική ή από τη μαρξιστική οπτική, αλλά και από τους «άλλους», φίλους, εχθρούς, συνεργούντες, συνοδοιπόρους, ανθρώπους της διανόησης και της δράσης, από φορείς της προφορικής παράδοσης και του επίσημου λόγου της γραφειοκρατίας. Στη δεύτερη ενότητα αναδεικνύονται κάποια «ήσσονα» επεισόδια της καθημερινότητας της Επανάστασης. Επεισόδια συνταρακτικά αλλά και συνηθισμένα, ως επί το πλείστον τραγικά, ενίοτε όμως και γελοία, από πρόσωπα που σπάνια απασχολούν μια συμβατική ιστοριογραφική συγγραφή, ανιχνεύονται στο αρχειακό υλικό: νοοτροπίες και αξίες, επιταγές και απαγορεύσεις, αδράνειες, συναισθήματα, σπαράγματα προσωπικών διαδρομών, σκηνές οικογενειακών δραμάτων, η πεζή καθημερινότητα της επιβίωσης, οι έμφυλες σχέσεις, οι ανθρώπινες και οι υλικές απώλειες, τα άγχη και οι φόβοι του πολέμου. Τέλος, οι συμβολές της τρίτης θεματικής κατηγορίας μας συνδέουν με την εκπαίδευση στο ελληνικό σχολείο, καθώς και με τη Δημόσια Ιστορία, ενώ στο Παράρτημα περιλαμβάνονται τρεις παρεμβάσεις που έχουν δοκιμαστεί είτε στη σχολική τάξη, στο πλαίσιο του μαθήματος της ιστορίας, είτε σε σχολικές επετειακές εκδηλώσεις. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΘΩΜΑΣ ΜΠΑΜΠΑΛΗΣ, Πρόλογος
ΦΩΤΕΙΝΗ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Εισαγωγή
Ι. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821: ΕΛΛΗΝΕΣ, ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ, ΤΟΥΡΚΟΙ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΟΙ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΜΠΟΥΡΛΗΣ, Ελληνικές μαρξιστικές προσεγγίσεις για την Επανάσταση του 1821: τα κύρια ερμηνευτικά σχήματα κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα
ΒΙΚΥ ΚΑΡΑΦΟΥΛΙΔΟΥ, Παράλληλα πορτραίτα του γαλλικού φιλελληνισμού: Sismonde de Seismondi, Francois Rene de Chateaubriand και Benjamin Constant
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΜΟΙΡΑΣ, Η ιστορία στην υπηρεσία του κράτους: η προσέγγιση της Ελληνικής Επανάστασης στην οθωμανική και τουρκική ιστοριογραφία
ΗΛΙΑΣ Γ. ΣΚΟΥΛΙΔΑΣ, Το 1821 στην αλβανική ιστοριογραφία: συνέχειες και ασυνέχειες. Μερικές σκέψεις
ΠΕΤΡΟΣ Θ. ΠΙΖΑΝΙΑΣ, Κράτος και επανάσταση το 1821. Μια σύνοψη
II. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
DILEK OZKAN PANTAZIS, Ο μουσουλμανικός πληθυσμός και τα φρούρια της Πελοποννήσου (Μοριά) κατά την Ελληνική Επανάσταση
ΕΛΙΣΣΑΒΕΤ ΤΣΑΚΑΝΙΚΑ, Η ανθρωπογεωγραφία του '21 μέσα από πορτραίτα Αγωνιστών
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΖΕΗ, Η Ελληνική Επανάσταση στη σχολική τάξη: οι αθέατες όψεις
III. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΦΑΙΡΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΛΗΚΙΔΗΣ, Γυναίκα, οριενταλισμός και επανάσταση στη ζωγραφική του Εικοσιένα
ΑΘΗΝΑ ΣΥΡΙΑΤΟΥ, « Παρατηρητήριο για την Ελληνική Επανάσταση του 1821»: ένα μεγάλο εγχείρημα Δημόσιας Ιστορίας
ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΑΦΟΣ, Η Επανάσταση του '21 στα αποσυρθέντα Προγράμματα Σπουδών. Ένα ματαιωμένο εγχείρημα
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Γ. ΠΕΤΡΙΔΗΣ, Για τη διδασκαλία της Ελληνικής Επανάστασης (1821-1830) στην ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση
IV. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΝΕΛΛΟΥ, ΒΑΛΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Η διδασκαλία της ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: μια διδακτική προσέγγιση της Ελληνικής Επανάστασης
ΠΕΤΡΟΣ ΧΑΡΑΒΙΤΣΙΔΗΣ, Η διδασκαλία της Ελληνικής Επανάστασης με αφορμή τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου: ένα παράδειγμα
ΜΑΡΙΑ ΜΠΟΥΤΣΗ, Οι εθνικές γιορτές στο Νηπιαγωγείο
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ & ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Φιλολογική επιμέλεια: Σωκράτης Πουλής