ΟΜΗΡΟΣ: ΟΔΥΣΣΕΙΑ (ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)

Παρουσίαση

Γιατί καταπιάστηκα με τη μετάφραση της Οδύσσειας;
Για την ομηρική Οδύσσεια διάβασα για πρώτη φορά στο προπολεμικό αναγνωστικό του δημοτικού σχολείου κι ο δάσκαλος Δήμος μας διηγούνταν τις περιπέτειες του Δυσσέα με πολύ φανταχτερά χρώματα.
Από τότε ο ήρωας Οδυσσέας πάντα γυρόφερνε μες το νου μου, δεν μ' άφηνε σε ησυχία!
Αργότερα, διάβασα διάφορες μεταφράσεις (Εφταλιώτη, Σιδέρη, Καζαντζάκη-Κακριδή, Δούκα, Μαρωνίτη, ακόμα και την αιγαιοπελαγίτικη διάλεκτο του Πουλιανού).
Επίσης, όταν μπόρεσα να διαβάζω σε ξένες γλώσσες, τη διάβασα στα γαλλικά, γερμανικά, σε ελβετική διάλεκτο, και αγγλικά.
Σε όλες αυτές τις μεταγλωττίσεις βρίσκουμε πάντα κάτι το ξεχωριστό, το ενδιαφέρον, που έχει σχέση με την προσωπική εμπειρία, τη σχέση με τον αρχαιοελληνικό χώρο, αλλά περισσότερο απ' όλα, σημασία έχει ο χρόνος/εποχή του πονήματος, καθότι η νεοελληνική γλώσσα άλλαξε πολύ τους τελευταίους αιώνες και μετά (ας μην ξεχνάμε και ποια διάλεκτος κυριαρχεί λόγω καταγωγής του μεταφραστή).
Εκτός από τις φιλότιμες προσπάθειες των λογοτεχνών, και άλλες τέχνες ασχολήθηκαν μ' αυτό το θέμα, όπως η ζωγραφική/γλυπτική, το θέατρο και τελευταία ο κινηματογράφος.
Ο κινηματογράφος, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, "σκύλεψε" κυριολεκτικά την Οδύσσεια και ιδιαίτερα ο αμερικανικός! Βλέποντας μια τέτοια ταινία μου έρχεται να κλάψω.
Κάποτε, διαβάζοντας κάποια στροφή από τις μεταφράσεις, κάτι δεν με ικανοποιούσε σαν έκφραση. Τότε κοιτάζω καλά το αρχαίο κείμενο και λέω μέσα μου "θα μπορούσα να το πω κάπως αλλιώς". Έτσι άρχισα να γράφω στην "γλώσσα μου" μερικές περικοπές, οι μερικές έγιναν περισσότερες... ώσπου άρχισα μια ραψωδία απ' την αρχή κι έτσι έγιναν εικοσιτέσσερις στο τέλος!
Βέβαια, ο ομηρικός ρυθμός μας είναι τόσο γνώριμος και δεν είναι μακριά από το δημοτικό τραγούδι. Όσο για τον δεκαπεντασύλλαβο στίχο, τον έχουμε στο αίμα μας κι όταν διαβάζουμε Ερωτόκριτο ή Διγενή Ακρίτη, δεν σκεπτόμαστε την καθαρεύουσα, την δημοτική ή κάποια διάλεκτο από τις διάφορες της χώρας μας. Ωστόσο οι ομηρικοί στίχοι είναι δύσκολο να "χυθούν" στα νεοελληνικά αν θέλουμε να κρατήσουμε το "δημώδες" και χρειάζεται επίπονη προσπάθεια για να βρεθούν οι κατάλληλες λέξεις και ευτυχώς, μπορούμε να βρούμε πολλά ομηρικά λήμματα που χρησιμοποιούμε κάλλιστα στον καιρό μας. Έτσι μπορούμε να δώσουμε σ' ένα ομηρικό κείμενο κάποια, θα έλεγα "νεοελληνική" χροιά, χωρίς να πέσουμε σε γλωσσικό πόλεμο, αφού πολλές τέτοιες λέξεις χρησιμοποιούμε σήμερα καθημερινά στον προφορικό και γραπτό λόγο.
Θέλω να διευκρινίσω ότι τούτο το πόνημα δεν φιλοδοξεί να αντικαταστήσει, να διορθώσει ή να συμπληρώσει τις μέχρι τώρα εργασίες πάνω στην Οδύσσεια. Απλώς βγήκε από μια εσωτερική παρόρμηση να γραφεί/ειπωθεί σε μια "άλλη" γλώσσα που ίσως ενδιαφέρει κάποιους αναγνώστες. (Από τον πρόλογο του μεταφραστή)