ΤΕΧΝΗΣ ΑΚΡΟΤΗΤΑ

Παρουσίαση

Θα τον παρομοίαζα σαν τον άνθρωπο των Ψαλμών ή σαν κάποιον Προφήτη. Ναι, ο άνθρωπος που προβάλλει μέσα από τους ψαλμούς στέκεται απέναντι στον Θεό του με παλληκαριά. Παλεύει με το Θεό, του παραπονιέται, του φωνάζει, αλλά και πέφτει στα γόνατά του και μετανοεί και κλαίει, επειδή αγαπάει τον Θεό βαθιά μέσα από την ψυχή του και ξέρει πως κι ο Θεός τον αγαπάει και τον παίρνει στα σοβαρά και τον ακούει. Παρόμοια κι ο Προφήτης μπορεί και να αντιστέκεται στο θέλημα του Θεού και να αρνείται να πάει στην αποστολή που του αναθέτει ο Θεός, αλλά νικάει στο τέλος η βαθιά αγάπη του προς τον Θεό του, τον οποίο το ξέρει πως τον έπλασε ελεύθερο και με αξιοπρέπεια. Αυτή τη ρωμαλέα αγάπη για το Θεό έκρυβε μέσα στα στήθια του και ο γενναίος αγιογράφος του Χριστού, ο Αϊβαλιώτης Φώτης Κόντογλου.
Η αντρειωσύνη της λαϊκής ψυχής τον άρπαξε από την Ανατολή αρματωμένον με πίστη και φόβο Θεού που βίωσε στ' Αϊβαλί και στο Μοναστήρι του Θείου του, τον οδήγησε στη Δύση να σπουδάσει κοσμική ζωγραφική στο Παρίσι και τον ξαναγύρισε στην Ελλάδα, όπου σπούδασε την Ορθοδοξία, το εικόνισμα, το θυμίαμα και το καντήλι, τα συναξάρια και τις λειτουργίες στα μοναστήρια των Μετεώρων. Εμβίωσε αυτό τον κόσμο της αγιωσύνης κι άρχισε να ζωγραφίζει Αγίους.
Τους Αγίους τούς είδε με τα μάτια της ανατολίτικης ψυχής του σαν ιερά θεριά, σαν γίγαντες της πίστης, σαν πολέμαρχους που κατατρόπωσαν το κακό, σαν ανυποχώρητους υπερασπιστές της Ορθοδοξίας. Ενστάλαξε μέσα στα εκφραστικά τους μάτια την άσβεστη φλόγα της λατρείας του Θεού. Πιο κατανυκτικά μάτια δεν ζωγράφισε αγιογράφος. Πιο ανάγλυφες προσωπικότητες Αγίων δύσκολο να βρει κανείς αποδοσμένους με τον χρωστήρα. Έμεινε στην ιστορία ως ο χαρισματικός εξπρεσιονιστής εικονογράφος με τις δυναμικές εκφράσεις των προσώπων.
Το χρώμα στα έργα του Κόντογλου έχει κι αυτό κάτι το ιδιαίτερο, το οποίο προσδίδει χαρακτηριστική ταυτότητα στην εικονογραφία του. Αναμιγνύοντας δυο συμπληρωματικά χρώματα, π.χ. προσθέτοντας πορτοκαλί (δηλαδή θερμό) σε λαδί (δηλαδή ψυχρό) πετυχαίνει χρώματα σεμνά, όχι αστραφτερά, αλλά απαλά και κατανυκτικά, τα οποία δίνουν στην όλη σύνθεση ατμόσφαιρα εσωτερικότητας και περισυλλογής. Είναι εικονίσματα που προκαλούν στον προσκυνητή προσευχητική διάθεση.
Η κατάνυξη και η εκφραστική δύναμη της ζωγραφικής του, αναδεικνύει τον Φώτη Κόντογλου μοναδικό εικονογράφο, ο οποίος και με την γραφίδα του άφησε πολύ δυνατό λογοτεχνικό έργο και έμεινε βασικός πυλώνας της ορθόδοξης τέχνης του 20ού αιώνα. (π. Σταμάτιος Σκλήρης, από την έκδοση)

Περιεχόμενα

- Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου
Πρόλογος
- Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ
Ο τεχνίτης του λόγου και του χρωστήρος
- Αιδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου π. Σταματίου Σκλήρη
Ο ρωμαλέος ζωγράφος Φώτης Κόντογλου
- Αιδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Αντζουλάτου
Ένας αριστουργηματικός πυρπολητής θείου ζήλου
- Η υπόσταση της Ενορίας: Η ανοικοδόμηση του Ναού και η πρόσκληση στον Κόντογλου
- Οι φορητές εικόνες: Τέμπλο, Άμβωνας, Προσκυνητάρια (1947 -1960 )
- Το τεταρτοσφαίριο της κόγχης: Η Πλατυτέρα και οι Προφήτες (1957)
- Η μεγαλοπρέπεια του Τρούλλου: Παντοκράτορας, Ουράνιες δυνάμεις, Προφήτες, Ευαγγελιστές (1957-1959)
- Υπέρθυρα και ανατολική καμάρα: Δυτικές θύρες, Ανάληψη, τόξο (1958-1960)
- Η νότια κεραία: Τύμπανο Μεταμορφώσεως, καμάρα, τόξο (1961-1962)
- Η βόρεια κεραία: Τύμπανο Αναστάσεως, καμάρα, τόξο (1962-1963)
- Τελευταίες εργασίες: Πλάγια κλίτη και Ιερό Βήμα (1964-1965)
- Ταξίδι στο χρόνο: Εκδόσεις, εκδηλώσεις, προστασία των έργων (1974-2015)
- Αναλυτική εργογραφία των δημιουργιών του Φώτη Κόντογλου στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Κάτω Πατησίων
Βιβλιογραφία: Πηγές και βοηθήματα
English Summary