ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Παρουσίαση

Η Πραγματολογία είναι ο κλάδος της Γλωσσολογίας που ασχολείται με τη χρήση της γλώσσας σε πραγματικές συνθήκες επικοινωνίας. Συγκεκριμένα, μελετά τον τρόπο με τον οποίο το γλωσσικό και εξω-γλωσσικό περιβάλλον, οι σχέσεις και οι κοινωνικοί ρόλοι των συμμετεχόντων σε κάθε επικοινωνιακή περίσταση επηρεάζουν την παραγωγή και την κατανόηση της σημασίας, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούνται περισσότερα από όσα λέγονται ρητά. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια εισαγωγή στους επιστημονικούς προβληματισμούς του κλάδου αυτού. Καθώς, ωστόσο, κατά τις τελευταίες δεκαετίες μεγάλο μέρος του ενδιαφέροντος έχει επικεντρωθεί στη διαπολιτισμική επικοινωνία και στις δυσκολίες που συναντούν οι μαθητές μιας γλώσσας ως δεύτερης/ξένης κατά την πρόσληψη και την παραγωγή πραγματολογικής σημασίας, ένα σημαντικό μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο σε ζητήματα κατάκτησης και διδασκαλίας των πραγματολογικών φαινομένων. Πέρα από μια κριτική επισκόπηση των φαινομένων, περιλαμβάνονται δραστηριότητες που αποσκοπούν στην καλύτερη κατανόηση και εμπέδωσή τους, καθώς και μια σειρά από προτάσεις και δραστηριότητες για τη γλωσσική διδασκαλία. Συνεπώς, το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, σε ερευνητές, σε όσους διδάσκουν μια γλώσσα ως δεύτερη/ξένη και σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για τον τρόπο με τον οποίο επιτελείται η γλωσσική επικοινωνία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Πραγματολογία: η σημασία στην επικοινωνία
Εισαγωγή: η μελέτη της γλωσσικής επικοινωνίας
Τα προβλήματα του επικοινωνιακού μοντέλου
Περικείμενο
Ένας λειτουργικός ορισμός
Δραστηριότητες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Δείξη: η κωδικοποίηση της φυσικής και της σχετικής απόστασης
Εισαγωγή
Η έννοια του δεικτικού κέντρου
Δεικτικές και μη δεικτικές χρήσεις
Δεικτικές κατηγορίες
Προσωπική δείξη
Τοπική δείξη
Χρονική δείξη
Άλλες δεικτικές κατηγορίες: κοινωνική και κειμενική δείξη
Δείξη και υποκειμενικότητα
Το ψευδοπεριεκτικό α' πληθυντικό
Τοπικά δεικτικά και επισημότητα
Ιστορικός/αφηγηματικός ενεστώτας
Δείξη, επικοινωνιακή περίσταση και στάσεις των ομιλητών
Δραστηριότητες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Γλωσσικές πράξεις
Εισαγωγή
Τα τρία σκέλη των γλωσσικών πράξεων και το επικοινωνιακό δυναμικό των εκφωνημάτων
Συνθήκες ικανοποιητικής επιτέλεσης των γλωσσικών πράξεων
Η ταξινόμηση των γλωσσικών πράξεων
Άμεσες και έμμεσες γλωσσικές πράξεις
Τα προβλήματα της συστηματοποίησης του Searle
Γλωσσικές πράξεις και διαπολιτισμικότητα
Διαπολιτισμική ποικιλία
Το Cross-Cultural Speech Act Realization Project (CCSARP)
Γλωσσικές πράξεις και Ανάλυση Συνομιλίας
Αρχές και στόχοι της Ανάλυσης Συνομιλίας
Βασικές έννοιες
Η μελέτη των γλωσσικών πράξεων στο πλαίσιο
της Ανάλυσης Συνομιλίας
Δραστηριότητες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Συνομιλιακά υπονοήματα
Εισαγωγή
Η Αρχή της Συνεργασίας και τα αξιώματα
Η σχέση των ομιλητών με τα αξιώματα
Τήρηση των αξιωμάτων και υπονοήματα
Παραβίαση των αξιωμάτων και υπονοήματα
Κατάφωρη παραβίαση
Δόλια παραβίαση
Ακούσια παραβίαση
Αποδέσμευση από ένα αξίωμα
Οι ιδιότητες των υπονοημάτων
Τα προβλήματα της προσέγγισης του Grice
Η Θεωρία της Συνάφειας
Δραστηριότητες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Γλωσσική ευγένεια
Εισαγωγή
Στρατηγικές ευγένειας: η θεωρία των Brown και Levinson [(1978) 1987]
Η έννοια του προσώπου
Η έννοια των απειλητικών (γλωσσικών) πράξεων
Αρνητική και θετική ευγένεια
Πολιτισμικό ήθος και ευγένεια στα ελληνικά
Κριτική της θεωρίας των Brown και Levinson
Η Αρχή της Ευγένειας και τα αξιώματα: η προσέγγιση του Leech (1983)
Μεταμοντέρνες προσεγγίσεις στην ευγένεια
Δραστηριότητες
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Πραγματολογία της Διαγλώσσας
Εισαγωγή
Αποκλίσεις ανάμεσα στα πραγματολογικά συστήματα των φυσικών ομιλητών και των μαθητών της Γ2
Έλλειψη επαρκούς γραμματικής ικανότητας
Έλλειψη επαρκούς κοινωνιοπραγματολογικής γνώσης
Αρνητική πραγματολογική παρεμβολή
Υπεργενίκευση
Διδακτική καθοδήγηση και διδακτικά εγχειρίδια
Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της πραγματολογικής ικανότητας
Δραστηριότητες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ Η διδασκαλία της Πραγματολογίας στη Γ2
Η σημασία της διδασκαλίας των πραγματολογικών στοιχείων στη Γ2
Στόχοι και χαρακτηριστικά της διδασκαλίας
Προτάσεις για τη διδασκαλία των γλωσσικών πράξεων
Προτεινόμενες δραστηριότητες για τη διδασκαλία των γλωσσικών πράξεων στα ελληνικά
Δραστηριότητες για τη διδασκαλία των αιτημάτων
Επίπεδα Α2-Β1
Επίπεδα Β1-Β2
Δραστηριότητες για τη διδασκαλία των αρνήσεων/απορρίψεων
Δραστηριότητες για τη διδασκαλία των υποκοριστικών
ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Πραγματολογία, διδασκαλία και η έννοια της επιλογής
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο Όρων
Ευρετήριο Ονομάτων