ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΜΙΑ ΣΤΟ ΖΗΤΟΥΝΙ

Παρουσίαση

Σχεδόν όλες οι πόλεις της Ελλάδας κρύβουν ένα βυζαντινό παρελθόν, το οποίο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της οργάνωσης και της εικόνας τους έως τις μέρες μας. Εντούτοις, στις περισσότερες το παρελθόν αυτό έχει αφήσει πολύ λίγα υλικά ίχνη -συνήθως ένα κάστρο- και έχει καταστεί εξαιρετικά δυσανάγνωστο. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η Λαμία, το μεσαιωνικό Ζητούνι, μία μικρή βυζαντινή πόλη που υπήρξε για περισσότερο από μία χιλιετία στρατηγικός κόμβος στον δρόμο από και προς τη νότια Ελλάδα. Συνδυάζοντας τις πενιχρές αναφορές των γραπτών πηγών και τις αποσπασματικές αρχαιολογικές μαρτυρίες, στο παρόν βιβλίο επιχειρείται η ανασύνθεση της μορφής και της εξέλιξης της Λαμίας από τον 4ο ως τον 15ο αιώνα, και η αποτίμηση της σημασίας της ως τοπικού διοικητικού, στρατιωτικού και εκκλησιαστικού κέντρου. Παράλληλα, αναδεικνύονται οι δυνατότητες που προσφέρουν τα αποσπασματικά ιστορικά και αρχαιολογικά δεδομένα για την αποκατάσταση του βυζαντινού κρίκου της εξέλιξης των ελληνικών πόλεων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά
Η θέση του οικισμού στο οδικό δίκτυο
Το ιστορικό υπόβαθρο
1. Η ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΛΑΜΙΑ ΚΑΙ Η ΥΠΑΙΘΡΟΣ ΤΗΣ
Η θέση του οικισμού στη διοίκηση
Η επισκοπή Λαμίας
Ιστορικές ειδήσεις
Η παλαιοχριστιανική πόλη
Η βασιλική της πλατείας Διάκου («των Αγίων Αποστόλων»)
Τα αρχιτεκτονικά γλυπτά
Τα νεκροταφεία και οι ταφικές πρακτικές
Η Ακρολαμία
Τα περίχωρα της παλαιοχριστιανικής Λαμίας
2. ΟΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΑΙΩΝΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΡΗΜΩΣΗΣ
Το ερώτημα της ερήμωσης της Λαμίας
Η αλλαγή του ονόματος και η σλαβική παρουσία
Οι αλλαγές στις διοικητικές και εκκλησιαστικές δομές
3. ΤΟ ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΖΗΤΟΥΝΙ
Η θέση του οικισμού στη διοίκηση
Η επισκοπή Ζητουνίου και ο μοναχισμός
Η επιστολή του πατριάρχη Νικολάου Γ' του Γραμματικού
Στοιχεία πληθυσμού και οικονομίας
Ο δημόσιος δρόμος
Τα κύρια γεγονότα της περιόδου
Η θέση του μεσοβυζαντινού οικισμού
Τα αρχαιολογικά δεδομένα
Τα μεσοβυζαντινά γλυπτά
Το Κάστρο
Δύο περιφερειακά νεκροταφεία
Ο χαμένος οικισμός της Ραβένικας
4. ΕΝΑ "ΠΟΛΙΧΝΙΟΝ" ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΤΗ ΔΥΣΗ
Το Ζητούνι υπό τους Φράγκους
Οι Σύνοδοι της Ραβένικας
Στην επικράτεια των δεσποτών της Ηπείρου
Η ανασύσταση της επισκοπής Ζητουνίου
Από τη Μεγάλη Βλαχία στο δουκάτο των Αθηνών
Η εμφάνιση των Καταλανών
Το Ζητούνι υπό καταλανική κυριαρχία
Η πρώτη κατάκτηση από τους Οθωμανούς
Οι τελευταίες αναλαμπές βυζαντινής κυριαρχίας
Ο οικισμός της υστεροβυζαντινής περιόδου
Το Κάστρο
Το ανάγλυφο του Κάστρου
Το Αυλάκι και η Στυλίδα
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Α. Χρονολόγιο
Β. Κατάλογος των επισκόπων Λαμίας και Ζητουνίου
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ

Επιμέλεια: Γ. Μαμάης
Διορθώσεις: Μ. Κλαυδιανού