ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΗΘΙΚΗ ΤΟΥ ΣΠΙΝΟΖΑ

Παρουσίαση

Από τη στιγμή της δημοσίευσης της "Ηθικής" το 1677, οι ιδέες του Σπινόζα προκάλεσαν, σύμφωνα με τους πιο ποικίλους προσανατολισμούς, ένα ενδιαφέρον, που έκτοτε παραμένει αμείωτο. Οι ιδέες αυτές, όμως, εξετάστηκαν τις περισσότερες φορές μεμονωμένα, ανεξάρτητα από το αποδεικτικό πλαίσιο που υποβαστάζει την έκθεσή τους, εξαιτίας του ιδιαίτερα τεχνικού χαρακτήρα και της δυσκολίας του πλαισίου αυτού. Στο παρόν βιβλίο, που στόχο έχει να χρησιμεύσει ως εργαλείο εργασίας για όσους επιδιώκουν μια πιο άμεση πρόσβαση στο κείμενο, προτείνονται οι εξηγήσεις οι οποίες θεωρούνται εντελώς απαραίτητες για μια συνεχή ανάγνωση του πρώτου μέρους της Ηθικής, όπου επιχειρείται, υπό τον τίτλο «Περί Θεού», η εμπεριστατωμένη μελέτη του συνόλου της πραγματικότητας με βάση την ορθολογική και αιτιώδη αρχή, που της προσδίδει συγχρόνως την εσωτερική ενότητά της και τον απολύτως αναγκαίο χαρακτήρα της. Αυτό το μέρος του βιβλίου του Σπινόζα, το οποίο είναι ιδιαίτερα δύσκολο και αινιγματικό λόγω της σχετικής συντομίας του, διαδραματίζει ουσιώδη ρόλο στη συνολική οικονομία του έργου: παρέχει στο σχέδιο της ηθικής απελευθέρωσης τις αντικειμενικές βάσεις του, ριζώνοντάς το βαθιά στη φύση των πραγμάτων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

- Πρόλογος στην ελληνική έκδοση
- Προλεγόμενα
- Θέμα και σύνθεση του de Deo
Η αληθινή γνώση του Θεού
Η γεωμετρική τάξη
Φύση και δύναμη
- Βασικές έννοιες και αρχές
Οι ορισμοί
Τα αξιώματα
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η ΘΕΙΑ ΦΥΣΗ (ότι ο Θεός είναι και αυτό που ο Θεός είναι)
1. Υπόσταση και κατηγορήματα (πρότ. 1 έως 10)
2. Τα γενικά χαρακτηριστικά του θείου 'Οντος (πρότ. 11 έως 15)
Αναγκαιότητα της ύπαρξης του Θεού (πρότ. 11)
Το αδιαίρετο της υπόστασης (πρότ. 12 και 13)
Μοναδικότητα του απόλυτου θείου 'Οντος (πρότ. 14)
Ολότητα του θείου Όντος, του οποίου το άπειρο εύρος περιέχει εξ ορισμού όλα τα πράγματα (πρότ. 15)
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΘΕΙΑ ΔΥΝΑΜΗ (αυτό που ο Θεός κάνει δοθέντος αυτού που ο Θεός είναι)
3. Η φύουσα φύση (προτ. 16 έως 20)
Το θείο ενεργείν ως αναγκαία συνέπεια του θείου είναι (πρότ. 16)
Ο Θεός, αίτιο όλων των πραγμάτων (πορίσματα 1, 2 και 3 της πρότ. 16, πρότ. 17 με τα όνο πορίσματά της,
πρότ. 18)
Η παντοδυναμία του Θεού (σχόλιο της πρότ. 17)
Αιωνιότητα του θείου ενεργείν σε όλα τα γένη τού είναι που συγκροτούν τη θεία φύση (προτ. 19 και 20 μαζί με τα δύο πορίσματά της)
4. Η πεφυκυία φύση (προτ. 21 έως 29)
Οι άπειροι τρόποι (προτ. 21 έως 23)
Οι πεπερασμένοι τρόποι (προτ. 24 έως 29)
5. Η τάξη των πραγμάτων (προτ. 30 έως 36)
Αυτονομία και αυθορμησία της θείας ενέργειας, η οποία δεν μπορεί να είναι προμελετημένη ή να έχει αποφασιστεί αυθαίρετα (προτ. 30 έως 32)
Τελειότητα της θείας ενέργειας που πραγματοποιείται από την ίδια την εσωτερική αναγκαιότητά της
(προτ. 33 έως 36)
6. Η τελεολογία (Παράρτημα)
- Μια έρευνα αναφορικά με τις ανθρώπινες προκαταλήψεις
- Γένεση της τελεολογικής αυταπάτης
Τα τελικά αίτια
Οι θεοί
Η δεισιδαιμονία
- Πλάνη της τελεολογίας
Οι αντιφάσεις της τελεολογίας
Φανταστικός διάλογος με έναν υποστηρικτή της τελεολογίας
Η οπτική γωνία της φαντασίας και οι αξιολογικές κρίσεις
Το πρώτο μέρος της "Ηθικής" σε επιτομή
Το αποδεικτικό δίκτυο της "Ηθικής"

Επιστημονική επιμέλεια: Δημήτρης Ι. Αθανασάκης, Κυριακή Γουδέλη
Διορθώσεις: Κ. Παντελίδου
Την έκδοση επιμελήθηκε ο Γιάννης Μαμάης