Ελευθέριος Βενιζέλος, ο «Αρχηγός της Φυλής», ο «Λυτρωτής των Αλύτρωτων»

Παρουσίαση

Σκοπός του βιβλίου είναι να παρακολουθήσει, μέσα από τα Αρχεία Πρακτικών της Επιτροπής Εθνικής Αμύνης Κωνσταντινουπόλεως (ΕΕΑ) των ετών 1920-1922, τη δράση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η έρευνα που είχε διενεργηθεί έως τώρα είχε οδηγήσει σε επισφαλείς προσεγγίσεις, εξαιτίας της αποσπασματικής χρήσης των πηγών αναφορικά με το θέμα αυτό. Ειδικότερα, είχε διερευνηθεί στα χειρόγραφα Αρχεία Στρέιτ (Φάκελος 19) του ΕΛΙΑ η «Έκθεσις διά την ΕΕΑ», η οποία είχε αποδώσει τη δράση της ΕΕΑ στο Πολιτικό Γραφείο της, του οποίου την ηγεσία είχε ο στρατηγός Γεώργιος Κονδύλης, ο οποίος προβαλλόταν και ως ο ιδρυτής της. Η παράλληλη, όμως, ανάγνωση των χειρόγραφων Πρακτικών της ΕΕΑ των ΓΑΚ, η οποία επιχειρήθηκε πρώτη φορά στο συγκεκριμένο πόνημα, αποδεικνύει ότι η ΕΕΑ ιδρύθηκε από τη βενιζελικών φρονημάτων μεσαία και μεγαλοαστική τάξη της Κωνσταντινούπολης, η οποία είχε ενστερνιστεί την ιδεολογία του «αλύτρωτου», διέθετε τη στήριξη του Πατριαρχείου, ως εθνικού πια παράγοντα, και λάμβανε οδηγίες από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο, στα σχέδια του οποίου συμπεριλαμβανόταν, ως ύστατη μορφή σωτηρίας της Μικράς Ασίας, η ίδρυση ενός αυτόνομου Μικρασιατικού Κράτους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η προσεκτική μελέτη των χειρόγραφων πρακτικών των συνεδριάσεων της ΕΕΑ, που υπάρχουν σε τρία βιβλία, οδηγούν την έμπειρη ερευνήτρια στην παρακάτω υπόθεση, που στη συνέχεια διερευνά με εξαντλητική αρχειακή έρευνα και επαληθεύει:
«Κύριο σημείο της υπόθεσής μας είναι η διερεύνηση τού κατά πόσον η συγκρότηση της ΕΕΑ και ο έλεγχος των λειτουργιών της θα μπορούσε να θεωρηθεί, τουλάχιστον ως ένα χρονικό σημείο, ως αποτέλεσμα, όχι της δράσης ενός προσώπου, π.χ., του Περικλή Αργυρόπουλου ή του Γεωργίου Κονδύλη , αλλά της εθνικοποιημένης μεσαίας και μεγαλοαστικής τάξης της Κωνσταντινούπολης, η οποία διέθετε τη στήριξη του Πατριαρχείου ως επίσημου θεσμικού ?εθνικού πια παράγοντα, όσο και του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, αφού σημαντικό μέρος των εκπροσώπων της είχε συναλλαγές με τους ευρωπαϊκούς χρηματιστηριακούς παράγοντες» [Σήφης Μπουζάκης, bookpress.gr, 18 Ιουνίου]

Περιεχόμενα

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Οι αντιφάσεις των πηγών για την ΕΕΑ
Η επιστημονική υπόθεσή μας
Χρονικά όρια της μελέτης
Ερευνητικά ερωτήματα
ΜΕΡΟΣ 1ο: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΙΔΡΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΗΣ
1. Το Ανατολικό Ζήτημα στον αστερισμό του Βενιζέλου και των Φιλελευθέρων (1918-Νοέμ.1920)
2. Το Ανατολικό Ζήτημα την περίοδο του αντιβενιζελισμού (Νοέμ.1920-Σεπτ.1922)
2.1 Η κυβέρνηση Δ. Ράλλη (4 Νοεμ.1920-24 Ιαν.1921) - Η Αγγλογαλλική Διάσκεψη και η απαρχή της αμφισβήτησης της Συνθήκης των Σεβρών (28 Νοεμ.1920)
2.2 Η κυβέρνηση Ν. Καλογερόπουλου (24 Ιαν.1921-26 Μαρτ.1921) και η Διάσκεψη του Λονδίνου
(21 Φεβρ./18 Μαρτ.1921)
2.3 Η κυβέρνηση Δ. Γούναρη (26 Μαρτ.1921-2 Μαρτ.1922) - Η Συνδιάσκεψη των Καννών (22 Δεκ.1921- 13 Ιαν.1922)
2.4 Η νέα κυβέρνηση Δ. Γούναρη (2 Μαρτ.1922-3 Μαΐου 1922) και η διασυμμαχική Διάσκεψη των Παρισίων (9/22 Μαρτ.1922) - Η Διάσκεψη της Γένουας (29 Μαρτ.1922)
2.5 Οι κυβερνήσεις Ν. Στράτου (29 Απρ./12 Μαΐου 1922-9 Μαΐου 1922) και Π. Πρωτοπαπαδάκη (9 Μαΐου 1922-28 Αυγ.1922)
ΜΕΡΟΣ 2ο: Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
3. Η συγκρότηση του θεσμικού πλαισίου της ΕΕΑ από τις Συνελεύσεις και Συνεδρίες της
3.1 Η συγκρότηση του Προεδρείου και των Επιτροπών της ΕΕΑ
3.2 Οι γενικοί σκοποί κατά το Καταστατικό της ΕΕΑ
3.3 Το θεσμικό πλαίσιο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων
3.4 Οι πόροι της ΕΕΑ
3.5 Το σχέδιο λειτουργίας της ΕΕΑ (13 Ιαν.1921)
3.6 Η διττή διοργάνωση της ΕΕΑ: Η Εσωτερική και η Στρατιωτική (25 Δεκ.1920)
3.7 Το νέο Καταστατικό της ΕΕΑ (13 Ιαν.1921)
3.8 Το ζήτημα της ασυμβατότητας του μέλους της ΕΕΑ και του Σώματος του Πατριαρχείου (ΔΜΕΣ)
3.9 Η ανασυγκρότηση των Επιτροπών (28 Ιαν.1921)
3.10 Οι παραιτήσεις των προέδρων των Επιτροπών της ΕΕΑ (2 Απρ.1921)
3.11 Η εκλογή νέου Προεδρείου της ΕΕΑ (27 Απρ.1921)
3.12 Η δημιουργία των υποεπιτροπών Κων/πόλεως
3.13 Η οργάνωση των Συνεδριάσεων των υποεπιτροπών
3.14 Οι υποεπιτροπές στο εσωτερικό της Ελλάδας
3.15 Η υποεπιτροπή του Εξωτερικού
3.16 Η συγκρότηση των υποεπιτροπών της ΕΕΑ στο Παρίσι, το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη
3.17 Οι Γενικές Συνελεύσεις των Εφοροεπιτροπών, Σωματείων, Συλλόγων, Συντεχνιών κ.λπ. Κων/πόλεως κ' Προαστείων
- 2η Γ.Σ. Σωματείων Κων/πόλεως, 25 Μαρτ.1921
- 3η Γ.Σ. των Εφοροεπιτροπών, Σωματείων, Συλλόγων, Συντεχνιών κ.λπ. Κων/πόλεως κ' Προαστείων, Δευτέρα 9 Αυγ.1921
- 4η Γ.Σ. των Εφοροεπιτροπών, Σωματείων κ.λπ. Κων/πόλεως, Πέμπτη 23 Σεπτ.1921
- 5η Γ.Σ. των Εφοροεπιτροπών, Σωματείων κ.λπ. Κων/πόλεως, Τετάρτη 13 Οκτ.1921
- 6η Γ.Σ. προς Εφόρους Τροφίμων, Σωματείων κ.λπ. Κων/πόλεως κ' Προαστείων, Πέμπτη 23 Δεκ.1921
- 7η Γ.Σ. των Εφοροεπιτροπών, Σωματείων, Συντεχνιών κ.λπ. Κων/πόλεως κ' Προαστείων, Πέμπτη 20 Ιαν.1922
- 8η Γ.Σ. των Εφοροεπιτροπών, Σωματείων, Συντεχνιών κ.λπ. Κων/πόλεως κ' Προαστείων, Παρασκευή 25 Φεβρ.1922
4. Το Πατριαρχείο και η Εθνική Άμυνα: Από το Rum Millet στο «Εθνικό Κέντρο» (1920-1922)
4.1 Το ιστορικό πλαίσιο
Ο Προύσης Δωρόθεος Μαμμέλης, ο «Άγιος Τοποτηρητής» (28 Οκτ.1918-18 Μαρτ.1921)
Ο Πατριάρχης Μελέτιος Μεταξάκης (6 Δεκεμβρίου 1921-1923) κ' η Διάσκεψη των Καννών (Δεκ.1921-Ιαν.1922)
4.2 Η Εθνική Άμυνα και το Οικουμενικό Πατριαρχείο: Η ιστορία μιας σχέσης (1920-1922)
Περίοδος 1η: Η πολιτική συνεργασίας ΕΕΑ και Εθνικού Κέντρου (Νοέμ.1920-Μάρτ. 1921)
Περίοδος 2η: Οι πολιτικές συγκλίσεις Πατριαρχείου-κυβέρνησης Αθηνών και η πολιτική της ΕΕΑ - Τα διλήμματα και η διάσπαση (Μάρτ.-Δεκ.1921)
Περίοδος 3η: Η περίοδος της επικυριαρχίας της ΕΕΑ
5. Το ζήτημα των αξιωματικών της Αμύνης στην Κων/πολη [...]
6. Τα γραφεία της ΕΕΑ
7. Οι δράσεις της Επιτροπής Εθνικής Αμύνης
8. Η απογοήτευση βαδίζοντας προς τη Διάσκεψη του Λονδίνου
9. Η «επαναστατική» ή «εκτελεστική» περ της ΕΕΑ (Απρ.1921-Αύγ.1922)
Αξιολόγηση - Συμπεράσματα
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Αρχεία
Ξενόγλωσσες αναφορές
Ελληνόγλωσσες αναφορές
Εφημερίδες