ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΙΒΙΩΜΑΤΑ ΣΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Παρουσίαση

Το ότι πολλά από τα νεοελληνικά δημοτικά τραγούδια, ιδίως τα αφηγηματικά, αντλούν τα θέματά τους από τους αρχαίους μύθους δεν είναι ασφαλώς κάτι καινούριο. Η ιστορική συνέχεια όλων των λαών και του δικού μας πιο συγκεκριμένα (εφόσον μιλάμε για ενότητα τόπου και κοινά εθνολογικά χαρακτηριστικά) συνεχώς επιβεβαιώνεται. Ο λαός ζώντας σε αυτόν τον γεωγραφικό χώρο επί αιώνες, κουβάλησε στη συλλογική μνήμη όλα τούτα τα χρόνια όλα όσα αγάπησε κάθε γενιά και ρυθμικά και ζωντανά, με σεβασμό και μεράκι τα μετέδωσε - ίδια ή παραλλαγμένα, χρησιμοποιώντας κάθε φορά τη γλώσσα του τόπου και της εποχής του (. . .). Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί να συμβάλει στην έρευνα εμβαθύνοντας περαιτέρω, αναζητώντας την ακρίβεια της παραπομπής, προκειμένου να την ταξιδέψει όσο μακρύτερα είναι δυνατόν, στον τόπο και το χρόνο, επιδιώκοντας να ανιχνεύσει όλους τους δρόμους από όπου οι ίδιοι μύθοι πέρασαν έως ότου καταλήξουν στη μορφή που τους βλέπουμε εμείς σήμερα... (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)

Υπάρχουν πολλές κοινές συνιστώσες που συναπαρτίζουν τα δημοτικά τραγούδια. Τις συναντάμε με μικρές διαφοροποιήσεις στα περισσότερα απ' αυτά. Στα δημοτικά τραγούδια της Καρπάθου, η συγγραφέας ασχολείται με τη σημαντικότητα των παρομοιώσεων και των μεταφορών ως σχημάτων λόγου που απαντούν σ' αυτά. Τα δύο γλωσσικά σχήματα υπάρχουν εξίσου στα ομηρικά έπη. Απ' τις πιο γνωστές εικόνες στα τραγούδια της Ολύμπου είναι οι περιγραφές του Κάτω Κόσμου. Διανθισμένες με πλήθος παρομοιώσεων, δημιουργούν υποβλητικούς στίχους ικανούς μ' έναν παράταιρο τρόπο να δώσουν στον Αδη μία θελκτική μορφή. Οι μαγικοί αριθμοί τρία, και τα πολλαπλάσιά του, εφτά και σαράντα μπαίνουν στη θεματολογία της συγγραφέως και αναλύονται γοητευτικά. Ο αριθμός εφτά είναι αριθμός που χρησιμοποιείται πολύ συχνά απ' τον Όμηρο. Ο αριθμός σαράντα έχει περάσει ακόμη πιο βαθιά στη λαϊκή συνείδηση των περισσότερων λαών. Είναι ο αριθμός των ημερών που απαιτούνται για τον εξαγνισμό της λεχώνας. Τόσες μέρες πρέπει να παραμείνει μες στο σπίτι. Η έξοδός της, πριν από τη συμφωνημένη περίοδο περιορισμού της, μπορούσε να "προξενήσει" μεγάλο κακό. Μία παράδοση που είναι βαθιά ριζωμένη στο ελληνικό συλλογικό υποσυνείδητο και σε ορισμένους τόπους συνεχίζει να ισχύει ως πεποίθηση. Η Χαρά Κοσεγιάν εντοπίζει την απαρχή τις παράδοσης στις ακρώρειες της νησιωτικής και μεσογειακής ιστορίας. Σαράντα μέρες απαιτούνταν για την κάθαρση της λεχώνας στην Ερεσό της Λέσβου του 2ου π.Χ αιώνα, σύμφωνα με τα γραφόμενα σε σωζόμενη επιγραφή. Σαράντα μέρες ήταν επίσης ο αριθμός που επιβαλλόταν από το μωσαϊκό νόμο για τη λεχώνα να βρίσκεται στο σπίτι στην περίπτωση της γέννησης αγοριού. Αν το παιδί ήταν κορίτσι, ο αριθμός των ημερών διπλασιαζόταν. Μετά την πάροδο αυτού του χρόνου η γυναίκα μπορούσε με το παιδί στην αγκαλιά της να παρουσιαστεί στο ιερό προσφέροντας για θυσία στον Θεό δύο τρυγόνια ή δύο περιστέρια. Το αίμα των πουλιών ήταν το τίμημα του εξιλασμού τής λεχώνας. Στην Κάρπαθο υπάρχει το έθιμο της "γιορτής των εφτά". Με βάση την κατάθεση της συγγραφέως, "ονοματίζονται εφτά κεριά τα οποία αντιπροσωπεύουν τους εφτά αγίους του χωριού. Όποιο σβήσει πρώτο, αυτός ο άγιος θα είναι ο προστάτης του παιδιού και σ' αυτόν υπόσχονται οι γονείς ότι θα λειτουργήσουν μετά το σαράντισμα". (ΦΩΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 19-11-2011)