ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ: ΕΝΑ ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ

Παρουσίαση

Ο σύγχρονος επικοινωνιακός πολιτισμός παρουσιάζει πτυχές συνάντησης τεχνολογίας και ανθρωπολογίας. Τα διάφορα "επικοινωνιακά μέσα" (από τον κινηματογράφο και την τηλεόραση έως τον Η/Υ και τα κινητά τηλέφωνα), έχουν ως κυρίαρχο σημείο την οθόνη ταυτόχρονα (κι ίσως λόγω της "επιρροής" των τεχνολογιών που σχετίζονται με την οθόνη και άρα με το "βλέμμα"), κυριαρχούν στα διάφορα επικοινωνιακά μέσα κάποια φαινόμενα "βαρβαρότητας" (όπως είναι ο "οπτικός κανιβαλισμός" ή τα διάφορα φαινόμενα αναπαράστασης "πρωτόγονων" συμπλεγμάτων και ορμών).
Η έννοια των σχέσεων φαίνεται ότι αλλάζει. Στους συνηθισμένους τόπους της καθημερινής "μαζικής συνεύρεσης" (όπως είναι τα μέσα μεταφοράς, τα εμπορικά κέντρα ή οι χώροι διασκέδασης), οι "εφήμερες" συναντήσεις (γύρω από κάποιο υλικό ή πολιτιστικό "προϊόν"), χαρακτηρίζουν το "μοναχικό πλήθος". Η "κοινωνικότητα" μετατίθεται στη σφαίρα της εικονικότητας και μ' αυτήν την έννοια, ο κοινωνικός δεσμός (η κοινωνική αλληλεγγύη) γίνεται όλο και πιο εικονικός.
Η τηλεόραση, ως "εικονικό καφενείο" του "πλανητικού χωριού" αποτυπώνει τόσο "πρωτόγονες" συμπεριφορές (παρόλο που πιστεύεται ότι οι συμπεριφορές αυτές είναι χαρακτηριστικό μόνο των παραδοσιακών αγροτικών κοινωνιών), όσο και "μετατόπιση της κοινωνικότητας στο εικονικό επίπεδο". Πρόκειται για δυο βασικά χαρακτηριστικά του κυρίαρχου ("μεταμοντέρνου") επικοινωνιακού πολιτισμού που η παρούσα μελέτη προσπαθεί να προσεγγίσει. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
Α. Η τηλεόραση ως σύγχρονο εικονικό καφενείο
Ι) Τηλεοπτική αφήγηση και σύγχρονο φαντασιακό
II) Η μαζική κουλτούρα
III) Η πολιτιστική βιομηχανία
Β. Τα επικοινωνιακά χαρακτηριστικά της σύγχρονης κοινωνίας
Ι) Η κατάσταση της γνώσης
Το κυρίαρχο φιλοσοφικό πλαίσιο
Το πλαίσιο της αγοράς και η συγκεκριμένη αποδοτικότητα
II) Σύγχρονες δομές μαζικής επικοινωνίας
Η επίσημη πληροφόρηση
Λαϊκή γνώση και τηλεοπτική καθημερινότητα
Παράρτημα Ι. Μοντέλα Επικοινωνίας "Ημερήσιας Διάταξης" και "Πλαισίωσης"
Παράρτημα II. Η θεματολογία των βραδινών ειδήσεων
Α. ΗΠΑ
Β. Ελλάδα
Γ. Σύγχρονη ενημέρωση: πλαίσιο και ημερήσια διάταξη
Ι) Ειδήσεις
Υποθέσεις για τα κριτήρια επιλογής των ειδήσεων
Μορφές τηλεοπτικής σκηνοθεσίας
Η "οπτικοποίηση" των γεγονότων
Σκηνοθεσία "πλαισίου"
Παραπλάνηση μέσω της εικόνας
Παντελώς ψευδής "κατασκευή"
II) Το παγκόσμιο προφίλ των ειδήσεων
Λειτουργίες των ειδήσεων
Άρση της αβεβαιότητας
Η "θρησκεία" των μέσων
Τηλεοπτικές τελετουργίες
Πρόσκληση στη συγκινησιακή εμπλοκή
Ικανοποίηση της "ανάγκης" δραματοποίησης
III) Η τηλεοπτική βία
Οπτική βία και οπτικός κανιβαλισμός
Ο "αποδιοπομπαίος τράγος" στη σύγχρονη επικοινωνία
IV) Τηλεοπτικά περιοδικά
Πρωινή ενημέρωση
Το προφίλ των συγκεκριμένων εκπομπών στην Ελλάδα
Δημόσιος λόγος και καθημερινότητα
Κοινωνική κριτική
Κοινωνική αλληλεγγύη
Τηλεοπτικοί "καφέδες" και life style περιοδικά
Θεματολογία
Χαρακτηριστικά
Δ. Από τα παραμύθια στις σαπουνόπερες: φαντασιώσεις και αρχέτυπα
Ε. Η σκηνοθεσία του εαυτού: τα reality shows
Ι) Προβλήματα προσωπικότητας
Εντάσεις και προβλήματα
"Αφήγηση" και "δραματοποίηση"
Λειτουργίες της "τηλεόρασης-πραγματικότητας"
II) Ανάλυση των επικοινωνιακών δομών επιλεγμένων "reality"
Το κυνήγι του "φυγά"
Αναπαράσταση προβλημάτων και στιγματισμός της αποκλίνουσας συμπεριφοράς
Η ικανοποίηση βασικών συμπλεγμάτων
Ο στιγματισμός της "αποκλίνουσας συμπεριφοράς"
Παιχνίδια σχέσεων με σκοπό το κέρδος
Σύγχρονες πολιτιστικές ανακατατάξεις
Οι λειτουργίες της τηλεοπτικής "έκθεσης-εξομολόγησης"
Διαμορφούμενη νεανική ταυτότητα
Επιστροφή στη "βαρβαρότητα";
Βιβλιογραφία
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία