Η ΑΝΑΔΥΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ MAX WEBER

Παρουσίαση

Η παρούσα μελέτη αποτελείται από τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος εξετάζονται ορισμένα κρίσιμα επιστημολογικά και μεθοδολογικά ζητήματα της βεμπεριανής κοινωνιολογίας. Συγκεκριμένα θίγεται το ζήτημα της σύζευξης των αξιών με την πολιτική, ενώ επίσης αναλύεται η ιδεοτυπική κατασκευή των κοινωνιολογικών εννοιών ως μέσο έκφρασης του μεθοδολογικού ατομικισμού στο έργο του Weber. Στο δεύτερο μέρος αναλύονται διεξοδικά βασικές έννοιες της βεμπεριανής πολιτικής κοινωνιολογίας, όπως το κράτος, η εξουσία, η κυριαρχία, καθώς και οι απόψεις του ίδιου του Weber για τη δημοκρατία και τον κοινοβουλευτισμό της εποχής του. Η μελέτη ολοκληρώνεται με ένα τρίτο μέρος, όπου περιγράφεται η έννοια της νομιμότητας ως εργαλείο ερμηνείας της πολιτικής κυριαρχίας και οι περίφημοι τρεις ιδεότυποι της κυριαρχίας, δηλαδή ο νομικός-ορθολογικός, ο παραδοσιακός και ο χαρισματικός ιδεότυπος.
Η μελέτη αποτελεί μεταδιδακτορική έρευνα του συγγραφέα της, η οποία διεξήχθη στο πλαίσιο υποτροφίας που χορηγήθηκε τα έτη 1997-1998 από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών. Ο Έλληνας αναγνώστης μπορεί πλέον να αποκτήσει μια επαρκή και κυρίως πρωτογενή ενημέρωση για ορισμένες από τις ουσιωδέστερες έννοιες της πολιτικής κοινωνιολογίας του Max Weber. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να καταστεί τελικά εφικτή η εξοικείωση με το συνολικό έργο ενός από τους κορυφαίους κοινωνιολόγους του προηγούμενου αιώνα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΕΜΠΕΡΙΑΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ
1: Θεμελιώδεις επιστημολογικές ορίζουσες του βεμπεριανού έργου και η σπουδαιότητά τους για την ερμηνευτική κατανόηση του κοινωνικού πράττειν
-Η εμπειρική ένταξη της "αξίας-ιδέας" στο περιβάλλον της "κατανοούσας" κοινωνιολογίας
-Η πραγμάτευση της ηθικής αρχής και η ειδική σχέση της με το πολιτικό πράττειν
-Η διάκριση μεταξύ ορθολογικού ως προς την απόλυτη αξία και ορθολογικού ως προς τον σκοπό του κοινωνικού πράττειν. Τα ερμηνευτικά ζητήματα που αναφύονται από την εν λόγω διάκριση
-Η έννοια της πιθανότητας ως κρίσιμο τυπολογικό χαρακτηριστικό της βεμπεριανής μεθόδου
-Η επιλογή της υποκειμενικής - ατομικιστικής προσεγγίσεως για την ανάλυση των ευρύτερων συλλογικών μορφών του κοινωνικού πράττειν
2: Η ιδεοτυπική κατασκευή των εννοιών ως μεθοδολογικό εργαλείο για τη σύλληψη της εμπειρικής ισχύος
-Ο ιδεατός τύπος ως μέσο εκφράσεως του μεθοδολογικού ατομικισμού της βεμπεριανής κοινωνιολογίας
-Η γνωσιολογική συνάρτηση του ιδεατού τύπου με την υποκειμενική θέαση του ερευνητή και την αξία ως όλο
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΤΗΣ ΒΕΜΠΕΡΙΑΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ
3: Η κοινωνιολογική ερμηνεία του κράτους και το πρόβλημα του μονοπωλίου στη νόμιμη χρήση βίας
-Εισαγωγικές παρατηρήσεις
-Ανάλυση των ειδοποιών γνωρισμάτων του βεμπεριανού ορισμού για το κράτος
-Δύο ερμηνευτικοί στόχοι που κατορθώνονται με την ιδεοτυπική σύλληψη του κράτους
-Η απόπειρα του πιο πρόσφατου ανθρωπολογικού θεωρήματος να διαγράψει τη χρήση της νόμιμης βίας ως συμφυούς γνωρίσματος του κρατικού φαινομένου
-Τα πλεονεκτήματα του βεμπεριανού ορισμού σε σύγκριση με την επιχειρηματολογία του ανθρωπολογικού θεωρήματος
4: Η βεμπεριανή πραγμάτευση της εξουσίας (Macht) και της κυριαρχίας (Herrschaft) και η εξέταση των τυπολογικών στοιχείων που ξεχωρίζουν τις δύο έννοιες μεταξύ τους
-Εισαγωγικές παρατηρήσεις
-Η "ορθόδοξη" πρόσληψη των δύο εννοιών από την παρσονιανή θεωρία των συστημάτων
-Οι λόγοι για τους οποίους η κυριαρχία δεν υπερέχει αξιακά της εξουσίας
-Η νομιμότητα ως παράγοντας σταθερότητας της κυριαρχίας αλλά όχι και ως αναγκαία προϋπόθεση για την καθεαυτήν ύπαρξή της
5: Οι απόψεις του Weber για τη δημοκρατία και τον κοινοβουλευτισμό
-Επισκόπηση του κοινοβουλευτικού συστήματος οργανώσεως και της δημοκρατικής αρχής στο πολίτευμα των ευρωπαϊκών μοναρχιών της εποχής του Weber
-Το σύνταγμα της Βαϊμάρης και η στάση του Weber για τον θεσμό του δημοψηφισματικού ηγέτη
-Οι απόψεις του Weber για το κοινοβουλευτικό σύστημα οργανώσεως και τη φιλελεύθερη δημοκρατική αρχή
-Οι κριτικές για τη βεμπεριανή αντίληψη της δημοκρατίας
-Οι αιτίες που ο Weber δυσπιστούσε απέναντι στην αρχή της λαϊκής κυριαρχίας
-Η πολύπλευρη συνεισφορά του Weber για τη θεμελίωση ενός σύγχρονου δημοκρατικού συστήματος στη χώρα του
-Η προτίμηση του Weber στην έμμεση μορφή δημοκρατίας και οι συνέπειες της πρώιμης εισαγωγής άμεσων θεσμών στο σύνταγμα της Βαϊμάρης
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Η ΒΕΜΠΕΡΙΑΝΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΔΕΟΤΥΠΟΙ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ
6: Η νομιμότητα ως βασική κοινωνιολογική κατηγορία στο έργο Weber
-Η νομιμότητα και η εμπειρική θεμελίωση μίας κοινωνικής τάξεως
-Τρία συμπεράσματα για τη νομιμότητα ως μεθοδολογικό εργαλείο ερμηνείας
-Η νομιμότητα - Wertrationalitat και η επιστημολογική δυνατότητα της συνδέσεώς τους ως αξιακά προσανατολισμένων εννοιών
-Οι τρεις τύποι της νόμιμης κυριαρχίας και οι αντίστοιχες τρεις αιτίες νομιμοποιήσεως της κυριαρχίας
-Προκαταρκτικές παρατηρήσεις για την ιδιαίτερη ενσωμάτωση της νομιμότητας σε μία οποιαδήποτε σχέση κυριαρχίας
7: Ο ιδεότυπος της νομικής-ορθολογικής κυριαρχίας
-Τα εννοιολογικά προαπαιτούμενα της νομικής-ορθολογικής κυριαρχίας
-Ο τρόπος δράσεως της νομικής-ορθολογικής κυριαρχίας
-Η γραφειοκρατία ως οργανωτική βάση της νομικής-ορθολογικής κυριαρχίας [...]
8: Ο ιδεότυπος της παραδοσιακής κυριαρχίας
9: Ο ιδεότυπος της χαρισματικής κυριαρχίας
Επίλογος
Βιβλιογραφία