ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ

Παρουσίαση

Η συστημική θεωρία του Niklas Luhmann εξελίχθηκε σε ένα από τα κυρίαρχα μοντέλα της προσέγγισης του σύγχρονου κοινωνικού φαινομένου. Μολοντούτο είναι ελάχιστες οι μεταφράσεις κάποιων από τα δεκάδες έργα του και τα εκατοντάδες άρθρα του που είδαν το φως της ελληνικής δημοσιότητας. Ο κύριος λόγος είναι ίσως η δυσκολία προσπέλασης στην επιστημολογία της κοινωνιολογικής συστημικής ανάλυσης. Η ιδιοδιαλεκτική χρήση των εννοιών της συστημικής θεωρίας καθιστά εξαρχής ιδιαίτερα δύσκολη και απαιτητική την πρόσβαση στο οικείο επιστημονικό πεδίο.
Η μελέτη επιχειρεί να καλύψει το υπάρχον κενό της ελληνικής βιβλιογραφίας για το έργο του γερμανού κοινωνιολόγου. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζει τα εξελικτικά στάδια της λουμανικής θεωρίας. Η τελική σύνοψη μιας θεωρίας των αυτοαναφορικών κοινωνικών συστημάτων καταγράφει τη δυναμική είσοδο της συστημικής κοινωνιολογίας στα προβλήματα της μετα-νεωτερικότητας. Το δεύτερο κεφάλαιο εστιάζει στα φιλοσοφικά δάνεια της λουμανικής θεωρίας και στην κοινωνιολογική πλέον χρήση τους από πλευράς της. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στην πολιτική κοινωνιολογία του Luhmann και στο τέταρτο κεφάλαιο το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην κοινωνιολογία του Δικαίου. Στο πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο αναλύεται η προβληματική της νομιμοποίησης στο πλαίσιο τόσο της λειτουργικοδομικής όσο και της κατοπινής αυτοαναφορικής συστημικής θεωρίας.
Ο στόχος της μελέτης είναι η πρωτογενής ενημέρωση του αναγνώστη σε μια δύσβατη γνωστικά θεωρία. Συγχρόνως αντιμετωπίζει με κριτική ματιά αρκετά σημεία αυτής της θεωρίας. Η κριτική γίνεται εκ των έσω και σε όσες αστοχίες διαπιστώνονται σε μεθοδολογικό επίπεδο και σε ζητήματα περιεχομένου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΤΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΛΟΥΜΑΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Τα εξελικτικά στάδια της συστημικής θεωρίας του Luhmann
Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Η δομικο-λειτουργική συστημική θεωρία του Talcott Parsons
Η λειτουργικο-δομική συστημική θεωρία του Talcott Parsons
Κοινωνιολογικές συνέπειες της λειτουργικο-δομικής θεωρίας
Η βιολογική εκδοχή της έννοιας της αυτοποίησης στο έργο των H. Maturana και F. Varela
Η επιστημολογία των αυτοαναφορικών κοινωνικών συστημάτων στο έργο του Luhmann. Μια πρώτη κριτική αποτίμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Ο τρόπος πρόσληψης βασικών φιλοσοφικών εννοιών από τη συστημική κοινωνιολογία του Luhmann
Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Η έννοια του νοήματος στο πλαίσιο της λειτουργικο-δομικής θεωρίας του Luhmann
Η αντιπαράθεση Habermas-Luhmann γύρω από την κοινωνιολογική έννοια του νοήματος
Η κατασκευοκρατική σύλληψη του νοήματος στη λουμανική θεωρία των αυτοαναφορικών κοινωνικών συστημάτων
Γλώσσα και συνείδηση ως αυτοποιητικά στοιχεία της ενότητας των ψυχικών συστημάτων
Η αυτοποιητική λειτουργία της επικοινωνίας των κοινωνικών συστημάτων
Αναστοχασμός και αναστοχαστικότητα, αυτοαναφορά και ορθολογικότητα των κοινωνικών συστημάτων
Η κοινωνιολογική πρόσληψη του χρόνου στη συστημική θεωρία του Luhmann
Η διάκριση συστήματος - περιβάλλοντος στη λειτουργικο-δομική θεωρία του Luhmann
Μια κρίσιμη επιστημολογική μετατόπιση: Ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας του περιβάλλοντος στη θεωρία των αυτοαναφορικών κοινωνικών συστημάτων
Ο κόσμος ως πρόβλημα και ως όριο των κοινωνικών συστημάτων
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ LUHMANN
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Το Πολιτικό ως κοινωνικό σύστημα: Η στρατηγική της πλήρους διαφοροποίησης ως συνέπεια της σύλληψης μιας αυτοαναφορικής πολιτικής θεωρίας
Η λειτουργικο-δομική προσέγγιση του πολιτικού συστήματος και η αντιπαράθεση του Luhmann με τη μαρξιστική πολιτική θεωρία
Ένας τεχνοκρατικός ορισμός της δημοκρατίας: Η σύνδεσή της με το ζήτημα της κοινωνικής περιπλοκότητας
Η έννοια της εξουσίας ως συμβολικά γενικευμένου μέσου επικοινωνίας και η σχέση της με τη χρήση της κρατικής βίας
Προς μια αυτοαναφορική θεωρία του πολιτικού συστήματος
Η αναλυτική του κράτους στο πλαίσιο της αυτοαναφορικής πολιτικής θεωρίας του Luhmann
Η ενσωμάτωση των κοινωνικοπολιτικών συγκρούσεων και αντιθέσεων στην αυτοαναφορική λειτουργία του πολιτικού συστήματος
Προς μια νεοντεσιζιονιστική θεώρηση του Πολιτικού: Η πολιτική απόφαση ως αυτοαναφορικό στοιχείο για την οργάνωση και αναπαραγωγή του πολιτικού συστήματος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Η κοινωνιολογία του Δικαίου στη λουμανική θεωρία των κοινωνικών συστημάτων: Από τη θετικοποίηση του Δικαίου στην πλήρη αυτοαναφορική χρήση των στοιχείων του
Η λειτουργικο-δομική ανάλυση του Δικαίου: Δίκαιο είναι μόνο ό,τι ισχύει
Το Δίκαιο ως αυτοαναφορικό κοινωνικό σύστημα: Ο τρόπος επίτευξης της ενότητας των στοιχείων του και της ισχύος των κανόνων του
Κοινωνιολογικοί αναστοχασμοί του Δικαίου στην ύστερη νεωτερικότητα: Η θεωρία του ανακλαστικού Δικαίου των Teubner/Willke
Η κριτική του Luhmann στη θεωρία του ανακλαστικού Δικαίου
Το Δίκαιο ως αυτοποιητικό σύστημα στο έργο του Teubner. Μια κριτική αποτίμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Η έννοια της νομιμοποίησης στη συστημική θεωρία του Luhmann
Η έννοια της νομιμοποίησης στη λειτουργικο-δομική θεωρία του Luhmann
Οι κριτικές στη λειτουργικο-δομική έννοια της νομιμοποίησης του Luhmann
Η έννοια της νομιμοποίησης στο πλαίσιο της θεωρίας των αυτοαναφορικών κοινωνικών συστημάτων του Luhmann. Τελική κριτική αποτίμηση
Επίλογος
Βιβλιογραφία