ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Παρουσίαση

Η λογοτεχνική παραγωγή της Κρήτης κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας, στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός πολυσύνθετου πολιτισμού, έχει να επιδείξει κείμενα (τόσο στην πρώιμη φάση όσο και στην περίοδο της ακμής της), τα οποία επιδρούν καθοριστικά στην εξέλιξη της νεότερης λογοτεχνίας μας.
Στο βιβλίο αυτό, από την πολύστιχη αφηγηματική ποίηση της Κρητικής Λογοτεχνίας επιλέγονται δύο κείμενα του Λεονάρδου Ντελλαπόρτα (πρώτη περίοδος) και ο "Ερωτόκριτος" με τη "Θυσία του Αβραάμ" (περίοδος της Κρητικής Αναγέννησης), των οποίων επιχειρείται η προσέγγιση, σύμφωνα με ένα διπλό, μεθοδολογικά, άξονα: ο ένας στηρίζεται στη Θεωρία της Λογοτεχνίας και συγκεκριμένα στον επιστημονικό κλάδο της «θεωρίας της αφήγησης» (την Αφηγηματολογία) και ο άλλος προέρχεται από την τεχνοτροπική-ποιητική θεώρηση του δημοτικού τραγουδιού.
Ειδικότερα, από τη μια πλευρά, μελετώνται οι αφηγηματικές τεχνικές (δηλαδή οι τρόποι, τους οποίους χρησιμοποιεί η πράξη της "αφήγησης" για τη ρηματική αναπαράσταση μιας "ιστορίας") οπότε, φωτίζονται πτυχές των κειμένων, οι οποίες βοηθούν τον αναγνώστη, γνωρίζοντας -έτσι- την εσωτερική ιδιοτυπία του συστήματος «εκφοράς» τους, να κατανοήσει τον εμπεριεχόμενο σε αυτά αυτόνομο λογοτεχνικό λόγο.
Από την άλλη πλευρά, εξετάζεται το ποιητικό σύστημα των κρητικών κειμένων (ως προϊόντων προσωπικής δημιουργίας) σε σχέση με τα στιχουργικά και τεχνοτροπικά φαινόμενα της δημοτικής ποίησης, με βάση τον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο και το ομοιοκατάληκτο δίστιχο, μέσω των οποίων αναφαίνεται ο «λαϊκότροπος» χαρακτήρας τους.
Ο συγκεκριμένος διττός τρόπος εξέτασης των προαναφερθέντων έργων αποτελεί μία, ακόμη, δυνατότητα ανάδειξης της ιδιαίτερης πολύπλοκης κατασκευής τους ως λογοτεχνικών κειμένων, καθώς και της μεταξύ τους πολυφωνικής «συνομιλίας». Στο πλαίσιο αυτό, το βιβλίο φιλοδοξεί να πραγματώσει για τους αναγνώστες του -και μάλιστα για όσους σπουδάζουν Λογοτεχνία- την προσπάθεια, ώστε να ανοιχθούν όσο πιο πολλά γίνεται από το «ένα εκατομμύριο παράθυρα που έχει», σύμφωνα με τον Henry James, «το σπίτι της μυθιστορίας». (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΝΤΕΛΛΑΠΟΡΤΑΣ
Εισαγωγή πρώτου μέρους
1. ΑΦΗΓΗΣΗ
Αφηγητής
Βαθμός παρουσίας
Βαθμός συμμετοχής στα δρώμενα
Αφηγηματικά επίπεδα
Αφηγηματικό πλαίσιο
2. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΤΗ
Αφηγηματική λειτουργία
Οργανωτική - Σκηνοθετική λειτουργία
Επικοινωνιακή λειτουργία
Πιστοποιητική - Επιβεβαιωτική λειτουργία
Ιδεολογική-Ερμηνευτική λειτουργία
Αλληλοσύνδεση λειτουργιών
3. ΧΡΟΝΟΣ
Σειρά ή τάξη
Ανάληψη ή αναδρομή
Πρόληψη
Διάρκεια-Σκηνή
Περίληψη
Παύση
Συχνότητα
Ενική ή μοναδική αφήγηση
Επαναληπτική αφήγηση
Θαμιστική ή σύνθετη επαναληπτική αφήγηση
Ψευδοθαμιστική αφήγηση
4. ΛΟΓΟΣ - ΤΡΟΠΟΣ
Ευθύς λόγος
Διάλογος
Προσωπικός διάλογος
Περιστασιακός διάλογος
Διάλογος - συζήτηση
Αφηγηματικό σχόλιο
Αφηγηματοποιημένος λόγος
Μετατιθέμενος λόγος
5. ΕΣΤΙΑΣΗ
Αφήγηση με μηδενική εστίαση
Αφήγηση με εσωτερική εστίαση
6. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Περιγραφή-πράξη
Περιγραφή - λόγος
Περιγραφή - θέαμα
Περιγραφή προσώπων
Περιγραφή αντικειμένων
Περιγραφή φύσης
Αφηγηματική προσωπογραφία
Περιγραφή εξωτερικής εμφάνισης
Περιγραφή ενδυματολογικών στοιχείων
Περιγραφή εσωτερικών χαρακτηριστικών
7. ΜΙΑ ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ
Μια συγκριτική προσέγγιση
8. ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
Ο δεκαπεντασύλλαβος
Πολυσύλλαβα σύνθετα
Ο νόμος της ισομετρίας
Διασκελισμός - φαινομενικός διασκελισμός
Ο νόμος της ισομετρίας στο εσωτερικό του στίχου
Δίστιχα - Πρώτη ταλάντευση
Ομοιοκαταληξία
Δεύτερη ταλάντευση
Δευτερεύουσες ταλαντεύσεις
Ισομετρικός παραλληλισμός
Επαναφορά
Παρατακτική σύνδεση
Κλιμάκωση
Ισομετρική ταλάντευση
Χνάρια
Τριμερή χνάρια
«Γνώμαι»
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ
Εισαγωγή δεύτερου μέρους
9. ΑΦΗΓΗΣΗ
Αφηγητής
Βαθμός παρουσίας
Βαθμός συμμετοχής στα δρώμενα
Αφηγηματικά επίπεδα
Αφηγηματικό πλαίσιο
10. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΤΗ
Αφηγηματική λειτουργία
Οργανωτική - Σκηνοθετική λειτουργία
Επικοινωνιακή λειτουργία
Πιστοποιητική - Επιβεβαιωτική λειτουργία
Ιδεολογική - Ερμηνευτική λειτουργία
Αλληλοσύνδεση λειτουργιών
11. ΧΡΟΝΟΣ
Σειρά ή τάξη
Ανάληψη ή αναδρομή
Πρόληψη
Διάρκεια
Σκηνή
Τύποι αφηγηματικής ταχύτητας
Περίληψη
Παύση
Επιμήκυνση
Συχνότητα
Ενική ή μοναδική αφήγηση
Επαναληπτική αφήγηση
Θαμιστικη ή σύνθετη επαναληπτική αφήγηση
12. ΛΟΓΟΣ-ΤΡΟΠΟΣ
Ευθύς λόγος
Διάλογος
Προσωπικός διάλογος
Περιστασιακός διάλογος
Διάλογος - συζήτηση
Μονόλογος
Αφηγηματικό σχόλιο
Αφηγηματικός λόγος
Μετατιθέμενος λόγος
13. ΕΣΤΙΑΣΗ
Αφήγηση μη εστιασμένη
Αφήγηση με εσωτερική εστίαση
14. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Περιγραφή - λόγος
Περιγραφή - πράξη
Περιγραφή - θέαμα
Περιγραφή προσώπων
Περιγραφή αντικειμένων
Περιγραφή ζώων - πτηνών
Περιγραφή φύσης
Αφηγηματική προσωπογραφία (ut pictura... narratio)
Περιγραφή εξωτερικής εμφάνισης
Περιγραφή ενδυματολογικών χαρακτηριστικών
Περιγραφή ονομάτων των δρώντων προσώπων
Αφηγηματικές προσωπογραφίες του εσωτερικού κόσμου των ηρώων
Αφηγηματική αναπαράσταση του Έρωτα
Προσωπογραφίες δευτερευόντων προσώπων
Περιγραφές με διαφορετική εστίαση [...]
15. ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Η ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ
16. ΑΦΗΓΗΤΗΣ
17. ΧΡΟΝΟΣ
18. ΛΟΓΟΣ
19. ΕΣΤΙΑΣΗ
20. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
21. ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΕΣ ΜΕ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ
SUMMARY
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ