Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ

Παρουσίαση

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΥΤΟ ΘΕΤΕΙ ως στόχο τη διερεύνηση και την ερμηνευτική κατανόηση των ιδεών του Οδυσσέα Ελύτη, στο πεζό και ποιητικό του έργο, που αφορούν στην αίσθηση της ιστορίας. Δηλαδή η υπόθεση εργασίας, για την τεκμηρίωση της οποίας εκπονήθηκε το παρόν βιβλίο, έχει ως εξής: στο συνολικό έργο του Ελύτη υπόκειται μια ορισμένη αντίληψη για την αίσθηση της ιστορίας που έχει καθοριστική λειτουργία στη συγκρότηση του ιδεολογικού ορίζοντα της ποίησης και της ποιητικής του.
Πιο συγκεκριμένα, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει το παρελθόν, συλλαμβάνει το παρόν και στοχάζεται το μέλλον αποτελεί κύρια συνιστώσα στη διαμόρφωση του ιδεολογικού προσανατολισμού που διαχέει στο έργο του ο ποιητής. Με σταθερή αναφορά στο κείμενο καθώς και στο συγκείμενο πλαίσιο του έργου καταβλήθηκε προσπάθεια να αναδειχθεί κατά τρόπο συστηματικό η εμβέλεια των συναφών ιδεών του Ελύτη που αφορούν στο παρόν, στο πολιτισμικό παρελθόν και στο μέλλον ως μία προοπτική "ευτοπίας". Κατέστη έτσι φανερό ότι το πρόταγμα της "ευτοπίας" του Ελύτη είναι οι αισθητικές και ηθικές αξίες με τις οποίες αγωνίζεται να "υπερβεί" τις ιστορικές παραμέτρους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τις αγνοεί. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος της Τζίνας Πολίτη
Προλογικό Σημείωμα
Εισαγωγή
Η θέση του προβλήματος
Κριτική επισκόπηση της βιβλιογραφίας
Για μια νέα ερευνητική πρόταση
Η περιοδολόγηση του ποιητικού έργου
Η συνεξέταση ποίησης και δοκιμίων. Δυο λόγια για τη μέθοδο
Η διάρθρωση της εργασίας
ΤΟ "ΑΕΙΘΑΛΕΣ" ΠΑΡΟΝ: ΠΡΟΣ ΤΗΝ "ΙΣΟΒΙΑ ΣΤΙΓΜΗ"
Ποίηση και Ιστορία
Η "συγκινησιακή" χρήση της ιστορίας
Ο μηχανισμός της "μυθογένεσης"
Η απαλλαγή από τον "φόρτο" της ιστορίας
Ο αναστοχασμός για την ιστορία της τέχνης
Πώς "σβήνεται" η ιστορία
Για το "τέλος" της ιστορίας
Η ποίηση και ο χρόνος του βιώματος
Η βίωση των "γεγονότων"
Η περίοδος των πρώτων δημοσιεύσεων
Στα χρόνια της 4ης Αυγούστου
Αλβανικό μέτωπο - Κατοχή
Απελευθέρωση - Εμφύλιος
Το Άξιον εστί (1959)
Κατά τη δικτατορία της 21ης Απριλίου
Μεταπολίτευση - Μαρία Νεφέλη
Ύστερη και ύστατη περίοδος
Ιστορικός χρόνος, διαδικασία φθοράς και "υπέρβασης"
Από τον "χρόνο δεσμώτη" στον "χρόνο λυόμενο"
Η "ισόβια στιγμή"
Το καθημερινόν ως "αειθαλές"
Ο φθοροποιός χρόνος των πραγμάτων
Η ποίηση ως "υπέρβαση" του θανάτου
Η αίσθηση της "αιωνιότητας"
Ιστορική αιτιότητα και "ποιητική αλήθεια"
Η αιτιότητα στην ιστορία
Το τυχαίο στον κόσμο της ποίησης
Η "ποιητική αλήθεια"
Η μεταφυσική της ποίησης
ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ: ΟΙ "ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ"
Το "αληθινό πρόσωπο" της Ελλάδας
Το ζήτημα της "ελληνικότητας"
Η ταυτότητα του τόπου και των ανθρώπων
Οι εικαστικές τέχνες και η "ελληνικότητα"
Η Ελλάδα η "δεύτερη"
Ο νεοελληνικός "μύθος"
Η "κατάργηση" του χρόνου
Η ανακατασκευή της παράδοσης
Η παράδοση ως "αδιάκοπο παρόν"
Αρχαιογνωσία: αισθητικά και ιδεολογικά κίνητρα
Η χριστιανική/βυζαντινή παράδοση
Η "αδιάσπαστη συνέχεια" της νεοελληνικής ποίησης
Για την ανανέωση της "βαθύτερης" ελληνικής παράδοσης
Η γλώσσα ως φορέας της ελληνικής παράδοσης
Η "διαχρονικότητα" της Ελληνικής
Το "ήθος" και η "ψυχή" της γλώσσας
Η γλώσσα της ποίησης
Η "δεύτερη" γραφή
Η "υπερβατική" λειτουργία της γλώσσας
Ο ελληνικός πολιτισμός ανάμεσα στη Δύση και στην Ανατολή
"Νεοελληνική πραγματικότητα" και Υπερρεαλισμός
Ο "Ευρωπαίος - Έλληνας"
Το "ταμείον" της ευρωπαϊκής ποίησης: από τον Blake ως τον Ungaretti
Το "κακό μέρος" της ευρωπαϊκής παράδοσης
Η "ακριβής στιγμή" του Αιγαίου
Η Ελλάδα ως "τρίτη κατάσταση"
Το εκκρεμές του "τρίτου" πολιτισμού
ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ: Η "ΕΥΤΟΠΙΑ" ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ
Η διαλεκτική τέχνης και πραγματικότητας
Για μια διαλεκτική "Λυροσοφία"
Πραγματικότητα και "δάκτυλος του υπερβατικού"
Η "ποιητική νοημοσύνη"
Εντός και εκτός εποχής
Οι "παράγοντες" της καλλιτεχνικής δημιουργίας
Ιστορία και "υπερβατικότητα" της ποίησης
Ο ποιητικός "μετασχηματισμός" του κόσμου
Η "μεταμόρφωση" του κόσμου
Οι "παλαιοί" και οι "νέοι"
Τεχνικός/Πνευματικός πολιτισμός
Είναι και Δέον
Από την αντίθεση στην "ενότητα των πάντων"
Η "φανταστική πολιτεία" και η "έδρα της αθωότητας"
Εθνική ανεξαρτησία
Η εξουδετέρωση της υπερεθνικής "αόρατης εξουσίας"
Η ελευθερία από την πλευρά του υποκειμένου
Η πρωτοκαθεδρία του ονείρου και της φαντασίας
Η "αφιλοκέρδεια" και η "λιγοσύνη" της τέχνης ως αντίβαρο της Αγοράς
Η "πολυπόθητη ενότητα των πάντων"
Η άρση της αντίθεσης σώματος και ψυχής
Η συζυγία ατόμου - κοινότητας
Η συμφιλίωση των φύλων
Η ανατροφοδότηση φύσης - πολιτισμού
Η συζυγία "Ομορφιάς" και "Ηθικής"
Η "δικαιοσύνη" ως ρυθμιστής του "νέου" κόσμου
"Ελυτόνησος": τις "ιδέες μου όλες ενησιώτισα"
Η "ευτοπία" ως "κηπό-νησος"
Η ποίηση ως μηχανισμός αυτοπροστασίας και αυτοκαθορισμού
Η "μη πρακτική" Ελλάδα
Συμπεράσματα
Πηγές και Βιβλιογραφία
Πηγές
Έργα του Οδυσσέα Ελύτη
Ποίηση
Δοκίμια
Συνεντεύξεις
Ανέκδοτες επιστολές
Δημοσιευμένες επιστολές
Αρχειακές συλλογές
Άλλες Πηγές
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο
A sense of history in the work of Odysseas Elytis