ΒΙΟΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Παρουσίαση

Το τέλος της ζωής έχει ιδιαίτερη μεταφυσική βαρύτητα και δημιουργεί πιεστικά ηθικά και υπαρξιακά διλήμματα, τόσο για τον θνήσκοντα, όσο και για το περιβάλλον του. Τα διλήμματα γίνονται επιτακτικότερα όταν ο ασθενής τελικού σταδίου ευρίσκεται ενώπιον του θανάτου, με πλήρη επίγνωση αλλά χωρίς πνευματική και ψυχική προετοιμασία, αναπτύσσοντας φοβική στάση απέναντι στο επερχόμενο γεγονός, η έλευση του οποίου του προκαλεί δέος, απορία, αναστοχασμό, πόνο και οδύνη. Το αυτό ισχύει και για το περιβάλλον του, ιδίως όταν καλείται να πάρει αποφάσεις εξ ονόματος ενός ασθενούς σε αδυναμία.
Τα κύρια βιοηθικά διλήμματα που ανακύπτουν στο τέλος της ζωής περιλαμβάνουν το δικαίωμα του ασθενούς στην πλήρη ενημέρωση και το ιατρικό απόρρητο, την συναίνεση στην προτεινόμενη θεραπεία, την ενδεχόμενη άρνησή της και την επιλογή εναλλακτικών θεραπευτικών προσεγγίσεων στην βάση της αυτονομίας, το αίτημα για διακοπή θεραπείας και ενδεχομένως για ευθανασία, την πνευματική υποστήριξη, την αντιμετώπιση του ασθενούς που δεν έχει δυνατότητα συναινέσεως, την απόφαση για τον τερματισμό της μηχανικής υποστηρίξεως και την προσφορά οργάνων. Περιλαμβάνουν ακόμη την στάση των θεραπόντων σε περιπτώσεις διχογνωμίας πάνω στην θεραπευτική προσέγγιση και την αποδοχή των θελήσεων του ασθενούς και των οικείων, όπως και ειδικότερα προβλήματα που ανακύπτουν από την ενασχόληση με ασθενείς διαφόρων θρησκειών και αντιλήψεων, στα πλαίσια των σημερινών πολυ-πολιτισμικών κοινωνιών. Για την διερεύνηση των παραπάνω μελετήθηκαν ευρύτατα οι αντιλήψεις για τον θάνατο, τον πόνο και την οδύνη, ενώ αναλύθηκαν οι υπάρχουσες κοσμικές και θρησκειακές βιοηθικές αρχές.
Αναδείχθηκαν οι σημαντικές διαφορές και αποκλίσεις, αλλά και η ανάγκη για σύγκλιση των κοσμικών βιοηθικών αρχών με τις αντίστοιχες θρησκειακές, με δεδομένη την εκπεφρασμένη θέληση όλων να υπηρετηθεί με σεβασμό ο πάσχων άνθρωπος. Η ανάδειξη των σημείων αυτών, καθώς και η ανάπτυξη προτάσεων που είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε σύγκλιση απόψεων, υπερκερασμό διλημμάτων, βέλτιστη αντιμετώπιση του πόνου και αποτελεσματική καταλλαγή της προθανατίου οδύνης, αποτελούν κεντρική επιδίωξη της παρούσης μελέτης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

«ΟΝΤΩΣ ΦΟΒΕΡΩΤΑΤΟΝ ΤΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ»
Κριτικό σημείωμα του Β. Φανάρα
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΠΕΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ
1.1 Εισαγωγή στο μυστήριον του θανάτου
1.2 Η χριστιανική αντίληψη περί θανάτου: από την Δημιουργία και την Πτώση, στον Θάνατο και την Ανάσταση
1.3 Η αρχαία φιλοσοφική και εξω-χριστιανική αντίληψη περί θανάτου: σωματικός θάνατος και μεταθανάτια κατάσταση της ψυχής
1.3.1 Η αρχαία Ελληνική και Λατινική σκέψη
1.3.2 Η εξω-χριστιανική σκέψη και αντίληψη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΟΔΥΝΗ
2.1 Περίπόνου
2.1.1 Το ιατρικό και βιβλικό υπόβαθρο του πόνου
2.1.1.1 Η φυσιολογία του πόνου
2.1.1.2 Η Βιβλική θεώρηση περί πόνου
α. Βασικές Πατερικές θέσεις
β. Μεταφραστική ανάλυση του Γεν. 3.16
2.1.1.3 Περί λύπης και θλίψεων
2.1.2 Η εξω-χριστιανική αντίληψη περί πόνου
2.1.3 Ο Ιησούς ως θεραπευτής
2.1.4 Παιδευτικός και Σωτήριος πόνος
2.2 Περί οδύνης
2.2.1 Το βιβλικό υπόβαθρο της προθανατίου οδύνης
2.2.2 Η φιλοσοφική και εξω-χριστιανική αντίληψη περί της προθανατίου οδύνης
2.2.3 Η στάση της ορθοδόξου εκκλησίας έναντι της προθανατίου οδύνης, όπως εμφανίζεται στα λειτουργικά κείμενα
2.3 Ο πόνος και η οδύνη ως σωτηριώδεις προϋποθέσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΒΙΟΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
3.1 Γενικά
3.2 Η ιδιαιτερότητα των ασθενών τελικού σταδίου
3.3 Η θέση της (βιο)ηθικής στην αντιμετώπιση του ασθενούς τελικού σταδίου και οι αποφάσεις του τέλους της ζωής
3.3.1 Η απαρχή των βιοηθικών προβληματισμών
3.3.2 Οι βασικές κοσμικές βιοηθικές αρχές και θέσεις
3.3.3 Κριτική των κοσμικών βιοηθικών αρχών
3.3.3.1 Επί της αρχής της αυτονομίας
3.3.3.2 Επί της μη ενασχολήσεως με το επέκεινα
3.3.4 Η ορθόδοξος χριστιανική κριτική επί των κοσμικών βιοηθικών αρχών
3.4 Οι χριστιανικές (βιο)ηθικές αρχές, θέσεις και απόψεις
3.4.1 Οι Ορθόδοξες βιοηθικές αρχές και θέσεις
3.4.2 Οι Καθολικές βιοηθικές αρχές και θέσεις
3.4.3 Οι Προτεσταντικές βιοηθικές αρχές και θέσεις
3.4.4 Οι βασικές βιοηθικές αρχές και θέσεις των άλλων θρησκειών
3.4.4.1 Ισλαμικές βιοηθικές αρχές και θέσεις
3.4.4.2 Ινδουιστικές βιοηθικές αρχές και θέσεις
3.4.4.3 Βουδιστικές βιοηθικές αρχές και θέσεις
3.4.4.4 Ιουδαϊκές βιοηθικές αρχές και θέσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΣΥΝΘΕΣΗ
4.1 Γενικά
4.2 Η ψυχολογική επιβάρυνση που προκαλεί ο πόνος και
η προθανάτιος οδύνη
4.3 Η αντιμετώπιση του πόνου και η καταλλαγή της οδύνης
4.3.1 Η αλήθεια
4.3.2 Η συναίνεση
4.3.3 Η τήρηση του ιατρικού απορρήτου
4.3.4 Η ειλικρινής προσέγγιση και η εμπιστοσύνη
4.3.5 Η δικαιοσύνη
4.3.6 Η άρνηση θεραπείας και η εντολή μη ανανήψεως
4.3.7 Οι αυτοκτονικές συμπεριφορές και το αίτημα για ευθανασία
4.3.8 Η εκούσια προσφορά οργάνων
4.3.9 Η εμπλοκή της οικογενείας
4.3.10 Η πνευματική υποστήριξη του ασθενούς
4.4 Τελικές επισημάνσεις
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ