ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Παρουσίαση

Είναι πλέον κοινή η διαπίστωση όλων όσοι ασχολούνται με τη Λαογραφία στον τόπο μας, ότι ήδη από τη δεκαετία του 1990 ο κλάδος της Αστικής Λαογραφίας έχει πραγματοποιήσει πραγματικά άλματα, χάρη στην έρευνα και το συγγραφικό έργο ορισμένων Ελλήνων λαογράφων. Απουσίαζε όμως μέχρι σήμερα ένα συστηματικό εγχειρίδιο που να αποτελεί μια συγκροτημένη εισαγωγή σε αυτόν τον κλάδο της επιστήμης. Το κενό αυτό φιλοδοξεί να καλύψει η Εισαγωγή στην Αστική Λαογραφία.
Πιο συγκεκριμένα, στο βιβλίο αρχικά παρουσιάζονται αναλυτικά οι έννοιες της πόλης, των πολιτισμών και των ταυτοτήτων στον σύγχρονο αστικό χώρο. Ακολουθεί η πορεία διαμόρφωσης της νεοελληνικής πόλης. Έπειτα, παρουσιάζεται μια σύντομη επισκόπηση των θεωρητικών Σχολών έρευνας του αστικού χώρου της Κοινωνιολογίας και της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας.
Στο κύριο τμήμα της μελέτης παρουσιάζονται οι εξελίξεις στον κλάδο της Αστικής Λαογραφίας τόσο στο εξωτερικό (Ευρώπη και Αμερική) όσο και στην Ελλάδα. Ειδικότερα, δίνεται έμφαση στην ανάλυση του έργου τόσο των παλαιότερων όσο και των σύγχρονων λαογράφων.
Επίσης, περιέχεται η μεθοδολογία έρευνας των κοινωνικών φαινομένων στον αστικό χώρο, καθώς και αναλυτική περιγραφή των επιμέρους θεματικών που μπορεί να μελετήσει ο ερευνητής στις σύγχρονες πόλεις.
Το βιβλίο ενημερώνει για όλες τις τελευταίες εξελίξεις σε έναν δυναμικά αναπτυσσόμενο κλάδο της επιστήμης της Λαογραφίας. Αποτελεί έναν χρήσιμο οδηγό για όλους όσοι ασχολούνται με τη Λαογραφία αλλά και με τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες ευρύτερα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Η έννοια της πόλης σήμερα
2. Πόλη και αστικοί πολιτισμοί
3. Πόλη και ταυτότητες
α. Αστικός χώρος: ατομικές και συλλογικές ταυτότητες
Συλλογικές ταυτότητες στην πόλη
Ατομική ταυτότητα στην πόλη
β. Η ταυτότητα της πόλης
4. Η διαμόρφωση της ελληνικής πόλης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΟΛΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Αστική κοινωνιολογία και αστική ανθρωπολογία: σχολές θεωρητικής σκέψης και ερμηνείας του αστικού φαινομένου
Σχολή του Σικάγου: η στροφή προς την εθνογραφία του αστικού χώρου
Από την αστική κοινωνιολογία στην αστική ανθρωπολογία και την αστική εθνολογία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΑΣΤΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ
Γερμανία
Γαλλία - Βέλγιο
Φινλανδία
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ΑΣΤΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΑΑ
1. Οι απαρχές της επιστήμης: ο Νικόλαος Πολίτης, η ευφυής σύλληψη του σχεδιαγράμματος της λαογραφικής ύλης και η στροφή προς τον αστικό χώρο
2. Στίλπων Κυριακίδης - Γεώργιος Α. Μέγας: οι συνεχιστές του έργου του Πολίτη - πρώτες προσεγγίσεις των αστικών φαινομένων
α. Στίλπων Κυριακίδης
β. Γεώργιος Α. Μέγας
3. Δημήτριος Λουκόπουλος και Μέλπω Μερλιέ: η πρωτοποριακή συμβολή της εξωακαδημαϊκής λαογραφίας στην έρευνα του αστικού χώρου
4. Γεώργιος Σπυριδάκης: οι πρώτες νύξεις για την αστική και σύγχρονη λαογραφία
5. Δημήτριος Οικονομίδης: πρώτες επισημάνσεις για θέματα του αστικού χώρου
6. Δημήτριος Λουκάτος: ο αστικός χώρος στο επίκεντρο της έρευνας. Η πόλη και οι πολιτισμοί της ως ερευνητικό αντικείμενο
7. Η σύγχρονη γενιά λαογράφων: πρώτη περίοδος
α. Μ.Γ. Μερακλής: Κοινωνικο-ιστορική προσέγγιση του αστικού χώρου
β. Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος: προφορική ιστορία και αστικός χώρος
8. Σύγχρονοι λαογράφοι
α. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
β. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
γ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
δ. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
ε. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
στ. Πάντειο Πανεπιστήμιο
ζ. Ερευνητικοί φορείς: το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
η. Ερευνητές λαογράφοι
9. Ερασιτέχνες λαογράφοι
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΟΝΟΜΑΤΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ
1. Ζητήματα ονοματοθεσίας του κλάδου: Αστική, Αστεακή, Σύγχρονη, Νέα ή Νεωτερική Λαογραφία;
α. Ο όρος «αστική λαογραφία»: προέλευση, διαδρομή και επικράτηση
β. Ο όρος «σύγχρονη λαογραφία»: δημιουργία και χρήση
γ. Ο όρος «νέα λαογραφία»: θεωρητικές και μεθοδολογικές συνισταμένες
δ. Ο όρος «νεωτερική λαογραφία»: η νέα θεματολογία και η διαμόρφωση ενός συγχρόνου επιστημονικού όρου
ε. Αστική ή αστεακή λαογραφία;
2. Αστική Λαογραφία: το που και το πότε. Χρονικά και χωρικά όρια του κλάδου της αστικής λαογραφίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ
1. Ανάπτυξη προβληματισμού του ερευνητή, πρώτες σκέψεις και συγκεκριμενοποίηση του θέματος
2. Η φάση της προέρευνας
3. Η κυρίως έρευνα
α. Συμμετοχική παρατήρηση
β. Ο μη δεδομένος χώρος και χρόνος της πόλης - η πολυτοπική εθνογραφία
γ. Συνεντεύξεις ατομικές και ομαδικές
δ. Αφηγήσεις ζωής - βιογραφική προσέγγιση
ε. Αρχειακή εθνογραφία
στ. Αξιοποίηση εξω-επιστημονικών μαρτυριών - Το ζήτημα των λογοτεχνικών και αρχειακών πηγών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ
Ι. Κοινωνική συγκρότηση και οργάνωση
Α. Κοινωνική οργάνωση και πληθυσμός
Β. Οργάνωση των κατοίκων - ταυτότητες
Γ. Η διάσταση του χώρου
Δ. Η οργανωμένη αστική ζωή
Ε. Αναψυχή και απόδραση από την καθημερινότητα
ΣΤ. Περιθώριο και περιθωριακές ομάδες
Ζ. Πρόσφυγες του 1922 και νεοπρόσφυγες
ΙΙ. Ήθη - έθιμα και τελετουργίες
Α. Κύκλος της ζωής (γέννηση - γάμος - θάνατος) στην πόλη
Β. Λαϊκή θρησκευτικότητα και έθιμα στην πόλη
Γ. Δημόσιο τελετουργικό
Δ. Μαντεία, μαγεία και αστρολογία
Ε. Ιεροί χώροι
ΣΤ. ΈΘιμα του αγροτοκτηνοτροφικού χώρου στο άστυ
Ζ. Ξενόφερτα και εισαγόμενα έθιμα
Η. Ετήσιος εορτολογικός κύκλος
Θ. Νεογιορτές και συναφείς εκδηλώσεις
ΙΙΙ. Υλικός πολιτισμός [...]
IV. Λαϊκός λόγος
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
SUMMARY