Ο ΤΑΞΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Παρουσίαση

Τούτο το τόσο εμπεριστατωμένο και με πλουσιότατη τεκμηρίωση βιβλίο, αν και περιέχει πολλά που ασφαλώς θα είναι άγνωστα, και στους περισσότερους ιστορικούς των αρχαίων χρόνων καθώς και στους κλασικούς φιλόλογους, είναι γραμμένο κυρίως για τον "κοινό αναγνώστη", και τους ιστορικούς των μεσαιωνικών και των σύγχρονων χρόνων, τους κοινωνιολόγους, και για όσους ασχολούνται με τις πολιτικές ιδεολογίες, με την πρώιμη χριστιανική σκέψη, ή ακόμα και με τη μελέτη του μαρξισμού. Ξεκινώντας με την τάξη ως μία σχέση εκμετάλλευσης, θέλει να αποδείξει ότι οι έννοιες τάξη και ταξικός αγώνας, που ανέπτυξε ο Μαρξ εξετάζοντας κυρίως τον καπιταλισμό του δέκατου ένατου αιώνα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να εξηγήσουν τις μεταβολές στην αρχαία ελληνική κοινωνία (συμπεριλαμβανομένης και της κατάρρευσης της δημοκρατίας) σε μία περίοδο πάνω από 1300 χρόνια (από το 700 π.Χ., περίπου, ως το 640 μ.Χ.), που, σχεδόν στο μισό της, ο Ελληνικός κόσμος αποτελούσε ένα πολύ μεγάλο μέρος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Το βιβλίο αποδεικνύει ότι τέτοια θέση όχι μόνο δεν είναι αναχρονιστική, αλλά, αντίθετα, ανταποκρίνεται σχεδόν απολύτως με τη θέση που είχαν υιοθετήσει οι ίδιοι οι Έλληνες διανοητές, και πάνω απ' όλους ο Αριστοτέλης. Ένα κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στον "ταξικό αγώνα στο ιδεολογικό πεδίο", που συμπεριλαμβάνει τις προσπάθειες που κατέβαλλαν οι άρχουσες τάξεις για να πείσουν όχι απλώς τους εκμεταλλευόμενους αλλά και τους εαυτούς τους ότι η εξουσία τους ήταν και δικαιολογημένη, κατ' αρχάς, και ωφέλιμη, στην πράξη. Επίσης εξετάζεται η πρώιμη χριστιανική στάση απέναντι στη δουλεία και στην ιδιοκτησία, στο γάμο, καθώς και στη ρωμαϊκή αυτοκρατορική τυραννία. Στο τελευταίο κεφάλαιο γίνεται προσπάθεια να εξηγηθεί "η παρακμή και η πτώση" μεγάλου μέρους της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, κατά την περίοδο που εξετάζει το βιβλίο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Προμετωπίδα: Οι "Πατατοφάγοι", πίνακας του Βαν Γκογκ Πρόλογος του συγγραφέα στην ελληνική έκδοση
Πρόλογος
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Ι. Εισαγωγή
Το διάγραμμα του βιβλίου
Ο "Αρχαίος Ελληνικός Κόσμος: η χωροχρονική έκτασή του
Πόλις και χώρα
Η καταλληλότητα της μεθόδου του Μαρξ για τη μελέτη της αρχαίας ιστορίας
II. Τάξη, Εκμετάλλευση, και Ταξικός Αγώνας
Η φύση της ταξικής κοινωνίας
"Τάξη", "εκμετάλλευση" και "ταξικός αγώνας" - ορισμοί
Η εκμετάλλευση και ο ταξικός αγώνας
Η κοινωνιολογία της ελληνικής πολιτικής κατά τον Αριστοτέλη
Εναλλακτικές έννοιες στην έννοια της τάξης (Status κ.λπ.)
Οι γυναίκες
III. Η ιδιοκτησία και οι ιδιοκτήτες
Οι όροι της παραγωγής: η γη και η ανελεύθερη εργασία
Η ιδιοκτήτρια τάξη (ή οι ιδιοκτήτριες τάξεις)
Η γη ως η κυριότερη πηγή πλούτου
Η δουλειά και άλλες μορφές ανελεύθερης εργασίας
Απελεύθεροι
Μισθωτή εργασία
IV. Μορφές εκμετάλλευσης στον Αρχαίο Ελληνικό Κόσμο και ο ανεξάρτητος μικρός παραγωγός
"Άμεση ατομική" και "έμμεση συλλογική" εκμετάλλευση
Η αγροτιά και τα χωριά της
Από τον δούλο στον colonus
Ο στρατιωτικός παράγοντας
"Φεουδαρχία" (και δουλοπαροικία)
Άλλοι ανεξάρτητοι παραγωγοί
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
V. Η πολιτική διάσταση του ταξικού αγώνα στην Ελληνική Ιστορία
"Η εποχή των τυράννων"
Ο 5ος και ο 4ος αιώνας π.Χ.
Το τέλος της Ελληνικής Δημοκρατίας
VI. Ρώμη η ηγεμονίς
"Η βασίλισσα και αρχόντισσα του κόσμου"
"Η διαπάλη των κοινωνικών σωμάτων (ordines)"
Η αναπτυγμένη δημοκρατία
Η ρωμαϊκή κατάκτηση του ελληνικού κόσμου
Από τη Δημοκρατία στην Ηγεμονία
Η Ηγεμονία, ο αυτοκράτορας και οι ανώτερες τάξεις
VII. Ο ταξικός αγώνας στο ιδεολογικό πεδίο
Τρομοκρατία και προπαγάνδα
Η θεωρία της "φυσικής δουλείας"
Η τυπική ελληνιστική, ρωμαϊκή και χριστιανική στάση προς τη δουλεία
Η στάση του Ελληνορωμαϊκού κόσμου, του Ιησού, και των Χριστιανικών Εκκλησιών απέναντι στην ιδιοκτησία
5. Η ιδεολογία των θυμάτων του ταξικού αγώνα
VIII. "Παρακμή και πτώση" της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας: μια εξήγηση
Εντατικοποίηση της καθυπόταξης και της εκμετάλλευσης των κατώτερων τάξεων κατά τους πρώτους τρεις αιώνες της χριστιανικής εποχής
Πίεση στην "κουριατική τάξη"
Αποσκίρτηση στους "βαρβάρους", αγροτικές εξεγέρσεις, και αδιαφορία για τη διάλυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Η κατάρρευση μεγάλου μέρους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στους αιώνες 5ο, 6ο και 7ο
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Ι Η αντίθεση μεταξύ δούλου και μισθωτού εργάτη στη θεωρία του Μαρξ για το κεφάλαιο (βλ. II.3)
IΙ. Μερικές μαρτυρίες για τη δουλεία (ειδικά την αγροτική) στην Κλασική περίοδο και στην Ελληνιστική περίοδο (βλ. ΙΙΙ.4)
III. Η εγκατάσταση "βαρβάρων" μέσα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (βλ. 1V.3 § 19)
IV. Η κατάρρευση της Ελληνικής Δημοκρατίας κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο
Σημειώσεις
Βιβλιογραφία (και Συντομογραφίες)
Ευρετήριο