ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)

Παρουσίαση

«Τα δοκίμιά μου», έγραφε ο Γιώργος Θεοτοκάς το 1937, «είναι προσπάθειες που κάνω από καιρό σε καιρό για να προσανατολιστώ μες στην ραγδαία πνευματική, καλλιτεχνική και κοινωνική εξέλιξη του 20ου αιώνα. Δεν πρέπει να κρίνονται σαν έργα οριστικά, ούτε σαν έργα συστηματικής σκέψης, αλλά σαν μικροί σταθμοί μιας αδιάκοπης αναζήτησης. Είναι κομμάτια ενός πνευματικού ημερολογίου».
Τα 283 κείμενα του Γιώργου Θεοτοκά που περιλαμβάνονται στη συλλογή αυτή αναδεικνύουν την ενότητα αλλά και τις αντιφάσεις του πνευματικού αυτού ημερολογίου. Ακριβέστερα, της πιο ευαίσθητης ίσως πτυχής του ημερολογίου αυτού, που ήταν η πολιτική.
Πώς αντιδρά δημόσια ένας άνθρωπος των γραμμάτων στα καταλυτικά γεγονότα, τα ιδεολογικά ρεύματα και τις καθημερινότερες συμπεριφορές που σημάδεψαν την Ελλάδα, την Ευρώπη και τον κόσμο στις πιο κρίσιμες δεκαετίες του "σύντομου" 20ού αιώνα;
Δημοσιευμένα, τα περισσότερα, σε εφημερίδες και περιοδικά από το 1925 έως το 1966, τα πολιτικά κείμενα των Στοχασμών και θέσεων αποτελούν πρωτίστως το χρονικό μιας εποχής. Ταυτόχρονα, συγκροτούν υλικό για μιαν ιστορία των ιδεών και των νοοτροπιών σε μια περίοδο που σφράγισε την πνευματική εξέλιξη της σύγχρονης Ελλάδας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

1950
Ο θρύλος του Πλαστήρα
Η ιδεολογία του κέντρου
Η ενότης των εκλογέων απαιτεί και την ενότητα των κομμάτων
Το έθνος έχει ξεπεράσει τα προσωπικά κόμματα
Μια συκοφαντική εκστρατεία εναντίον του δημοτικισμού
Η θεατρική φιλονικία
1951
Τα ονόματα των αθηναϊκών δρόμων
Η μεγάλη επέτειος (1453-1953)
Ο ελληνικός τουρισμός
Ο νοσταλγός
1952
[Ελησμονήθη ή Πόλις;]
[Η Κύπρος και οι Έλληνες λογοτέχνες]
1953
Το νεοελληνικό πνεύμα
Το Βυζάντιο και ο ελληνισμός
Οι Επτανήσιοι (ομιλία)
1954
Η κομμουνιστική μέθοδος
Η Ιδέα της ευρωπαϊκής ενώσεως
Η ιδεολογία των Φιλελευθέρων
Έλληνες και Άγγλοι
1955
Η πορεία προς την ελευθερίαν
[Περί το κυπριακόν]
Οι σύγχρονοι Έλληνες
Η ιστορία προχωρεί
Έλληνες και Τούρκοι
Ο Έλληνας συγγραφέας
1956
Η κοσμική ζωή σαν κοινωνικό φαινόμενο
Προγραμματική διακήρυξις της "Δημοκρατικής Ενώσεως" προς τον χιακόν λαόν
Το πολιτικόν μας πρόβλημα
Ο ανήθικος εκλογικός νόμος
Ο μύθος του Συναγερμού
Ευχαριστήριον
Παραινέσεις ενός πατέρα του καιρού μας
Οι πολιτευόμενοι
1957
Μερικά πορίσματα από την ουγγρική επανάσταση
Μορφές του τεχνικού πολιτισμού. Εντυπώσεις από την Αμερική
Τα όρια της προόδου. Εντυπώσεις από τη Σουηδία
Η "μεγάλη Αθήνα" και το μέλλον της
["Δεν είμαι πολιτευόμενος..."]
Το ηθικό πρόβλημα της ρωσικής επανάστασης
Το πρόβλημα της ελληνικής παιδείας
[Υστερεί η πολιτική μας ωριμότης, αλλά πταίει δι' αυτό το κράτος μας]
Παραπλανητική τέχνη
Ο Καζαντζάκης και η άκρα αριστερά
1958
Κάτω από τον αστερισμό των Σπούτνικ
Το πρόβλημα της ελληνικής παιδείας και τα πορίσματα της ειδικής επιτροπής
Αλέξανδρος Παπαναστασίου
Η ενοποίησις της Ευρώπης και το μέλλον του ελληνισμού
Το ποινικό μας δίκαιο και η κοινή συνείδησις
["Ο τόπος δεν πείθεται πια..."]
Τι περιμένει το έθνος από τους οδηγούς του
Το κόμμα των Φιλελευθέρων, εγγύηση της ελευθερίας, της εσωτερικής ειρήνης και της κοινωνικής προόδου
Το επείγον πρόβλημα της δημόσιας ζωής μας
Μεταξύ Ανατολής - Δύσεως
Η χρονία κρίσις της Μέσης Ανατολής
Η ιδεολογική κρίσις της εποχής μας
Οι νέες ιστορικές εξελίξεις και το μέλλον του ελληνισμού
Αι αποδοχαί των δικαστικών μας και το μέλλον της δικαιοσύνης
[Μόνον δύο δρόμοι]
Ο Μπόρις Πάστερνακ και ο "Γιατρός Ζιβάγκο"
Μεταξύ των δύο φανατισμών
Ο χριστιανισμός και η σημερινή κοινωνία
1959
Ο σκοπός και τα μέσα
Η Κύπρος, νέα ελεύθερη εστία του ελληνικού πνεύματος
Το Βυζαντινό Μουσείο, η Εθνική Πινακοθήκη και το φανταστικό "πνευματικό κέντρο"
Πνεύμα, μνημεία, πρόοδος
[Είναι αρκετή η εφαρμογή του ποινικού δικαίου]
Ο χριστιανισμός και οι Έλληνες
1960
Η έξοδος από τον μηδενισμό
Πώς θα σωθή το ελληνικό βιβλίο
Όταν ξαναγυρίζει το φάντασμα της κατοχής
[Η άμυνα κι η προκοπή του κυπριακού ελληνισμού]
Ποιοι είναι και τι διεκδικούν οι σλαβομακεδόνες
[Οι "Σλαβομακεδόνες"]
Τα πεπρωμένα της ορθοδοξίας
1961
Ο αιγυπτιακός λαός
Έλληνες και Άραβες
Η κοινή αγορά και το μέλλον του έθνους
Η θρησκευτική ζωή στη σοβιετική Ρωσία
Ελληνισμός και Ευρώπη
Έλληνες και Τούρκοι
Το "όχι" της 28ης Οκτωβρίου
Παράδοση και μοναξιά
Ο ελληνισμός και η θέση του στο σημερινό κόσμο
1962
Το μεράκι του ελληνισμού
Η ηθική κρίσις της εκκλησίας ζημιώνει
Βυζαντινό μουσείο και δικαστικό μέγαρο
Τα μεγάλα προβλήματα του έθνους
Η Γαλλία ενώπιον του κόσμου
Δημοκρατικά νιάτα
Ο ελληνισμός και η εποχή
Συναντήσεις με βαλκανικούς συγγραφείς
Η σημερινή Ρουμανία
Έκκληση προς παράγοντες που επηρεάζουν τη δημόσια ζωή
Εντυπώσεις από ένα ταξίδι στην Περσία
Η στράτευση του συγγραφέα
1963
Το σοβιετικό καθεστώς και ο άλλος κόσμος
["Πρέπει να υπάρξη επιείκεια..."]
[Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και η Ελλάδα] (ομιλία)
Εγκώμιο της Ελλάδας και των Ελλήνων
Η καταγωγή του ελληνικού λαού
[Έγκλημα εναντίον του έθνους]
Το 16ο άρθρο
Ο σοβιετικός πατριωτισμός
Η σοβιετική κοινωνία
Συζήτηση για τον σοβιετικό πατριωτισμό
[Εισήγηση στην υποεπιτροπή παιδείας της Ε.Κ.]
[Να επικρατήσουν οι δημοκρατικές αρχές]
Οι διαφορές του Κέντρου και της Δεξιάς
[...]