ΦΟΥΚΩ

Παρουσίαση

Μισέλ Φουκώ και Πωλ Βεν. Ο φιλόσοφος και ο ιστορικός. Δυο μεγάλες μορφές του κόσμου των ιδεών. Δυο ανένταχτοι. Δυο "παράκαιροι" που επί μακρόν συμπορεύτηκαν και έδωσαν κοινές μάχες.
Ο Πωλ Βεν συνθέτει εδώ το απροσδόκητο πορτραίτο του φίλου του και ξανανοίγει τη συζήτηση σχετικά με τις πεποιθήσεις του. Διατείνεται: " Όχι, ο Φουκώ δεν είναι αυτός που πιστεύει ο κόσμος! Ούτε δεξιός ούτε αριστερός, δεν ορκιζόταν ούτε στην Επανάσταση ούτε στην καθεστηκυία τάξη. Ακριβώς όμως γι' αυτό, επειδή δεν ορκιζόταν στην καθεστηκυία τάξη, η δεξιά τον απέρριψε, ενώ η αριστερά πίστεψε ότι αρκούσε που δεν ορκιζόταν στην καθεστηκυία τάξη για να είναι αριστερός". Δεν ήταν ούτε στρουκτουραλιστής, όπως έχει ειπωθεί, αλλά ένας σκεπτικιστής φιλόσοφος, ένας εμπειριστής που συγγένευε με τον Μονταίν και ο οποίος δεν έπαψε στο έργο του να διερωτάται για τα "παιχνίδια αλήθειας", για τις κατασκευασμένες, μοναδικές αλήθειες που προσιδιάζουν σε κάθε εποχή.
Ένα εικονοκλαστικό βιβλίο, μια ανεπανάληπτη προσωπική μαρτυρία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

[...] Κατά τον Βεν, που ακολουθεί κατά πόδας τον Φουκώ, τα υποκείμενο, είναι σε μεγάλο βαθμό εγκλωβισμένα στα συστήματα και στους μηχανισμούς εξουσίας "σαν ψάρια μέσα στη γυάλα", χωρίς τη θέλησή τους και χωρίς να έχουν απόλυτη συνείδηση των λόγων και των πράξεών τους. Για να μπορέσουν οι ιστορικοί να δουν ό,τι τα υποκείμενα δεν βλέπουν, είναι αναγκαίες νέες έννοιες, όπως η διάταξη (dispositif), η πρακτική, το πρόγραμμα, το αρχείο, το ιστορικό a priori κ.ά. Προσωρινά μόνο βγαίνουμε έξω από τη "γυάλα" για να σκεφτούμε τα όριά της, αλλά αμέσως μετά ξαναπηδούμε μέσα της για να μπορέσουμε να ζήσουμε. Ο Βεν, ως καλός μαθητής του Νίτσε και αυτός, υποστηρίζει ότι η αλήθεια και η ζωή είναι έννοιες ασυμβίβαστες. Πρόκειται για έναν "διχασμό" στην προσωπικότητα του ιστορικού, χωρίς τον οποίο τόσο η σκέψη όσο και η ζωή είναι αδύνατες. Ας θυμηθούμε τον Βαλερύ που έγραφε παρωδώντας; τον Καρτέσιο: "Άλλοτε σκέφτομαι, άλλοτε υπάρχω". (ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΒΒΑΘΑΣ, Το Βήμα της Κυριακής, 4/3/2012)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
Όλα είναι μοναδικά στην παγκόσμια ιστορία: ο "λόγος"
Δεν υπάρχουν παρά μόνο ιστορικά a priori
Ο σκεπτικισμός του Φουκώ
Η Αρχαιολογία
Οικουμενισμός, καθόλου, επιγένεση: οι απαρχές του χριστιανισμού
Ό,τι κι αν λέει ο Χάιντεγκερ, ο άνθρωπος είναι νοήμον ζώο
Φυσικές και ανθρωπιστικές επιστήμες: το πρόγραμμα του Φουκώ
Μια κοινωνιολογική ιστορία των αληθειών: γνώση, εξουσία, μηχανισμός
Ο Φουκώ διαφθείρει τη νεολαία; "Απελπίζει τους αγωνιζόμενους;"
Ο Φουκώ και η πολιτική
Πορτραίτο του σαμουράι