ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΚΑΙ Η ΔΥΣΗ, 963-1963

Παρουσίαση

Το Άγιον Όρος το πρωτογνώρισα τον Σεπτέμβριο του 1966, τρία χρόνια μετά τις εορταστικές εκδηλώσεις για τα χίλια χρόνια της Μεγίστης Λαύρας. Επισκέφτηκα ως φοιτητής της Φιλοσοφικής και τα είκοσι μεγάλα αθωνικά μοναστήρια, συνδυάζοντας τις πεζοπορίες στα ειδυλλιακά καλντερίμια και τις δια θαλάσσης μετακινήσεις με την "Αγία Άννα".
Μετά δεκαπέντε χρόνια επέστρεψα υπό την ιδιότητα υπαλλήλου στο υπουργείο Πολιτισμού, ως αρμόδιος για τη Διατήρηση της Αγιορείτικης Κληρονομιάς. Οι επισκέψεις μου συνεχίστηκαν ακόμη πιο πυκνά κατά την τελευταία δεκαετία που συνέπεσε με τη συνταξιοδότησή μου.
Σε μια από αυτές, το 2006, προς ανταπόδοση των ωραίων ημερών που είχα ζήσει στο περιβόλι της Παναγίας από το 1966 και εξής, πήρα την απόφαση να συντάξω μια μελέτη αφιερωμένη στις εν πολλοίς άγνωστες διαχρονικές σχέσεις των Αθωνιτών πατέρων με την καθολική Δύση. Με είχε ιδιαίτερα εντυπωσιάσει το ότι όσοι με είχαν ακούσει να μιλάω για την επί δυο αιώνες λειτουργία λατινικής μονής στον Άθω -των Αμαλφηνών Βενεδικτίνων- αγνοούσαν πλήρως το γεγονός. Το γεγονός αυτό υπήρξε το έναυσμα για τη σύνταξη της παρούσας μελέτης, διευρυμένης με τις άγνωστες στους πολλούς πτυχές των σχέσεων του Αγίου Όρους με την καθολική Δύση από το 963 ως το 1963. Σ' αυτό συνίσταται η πρωτοτυπία των τριακοσίων σελίδων που έχετε στα χέρια. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Βραχυγραφίες
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Α. Ο ΕΚ ΝΟΥΡΣΙΑΣ ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΣ (480-547) ΚΑΙ Ο ΕΚ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ (925-1004), ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΘΩΝΙΚΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ
1. Ο καθηγητής των εν τη Δύσει μοναχών Βενέδικτος (480-547)
2. Το Τυπικό Αθανασίου του Αθωνίτου (972) και οι πρώτοι μοναχοί από την Ιταλία στον Άθω (περί το 970)
Β. Η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΜΟΝΗ ΤΩΝ ΑΜΑΛΦΗΝΩΝ ΣΤΟΝ ΑθΩ
1. Το μητροπολιτικό Αμάλφι και η παροικία του στην Κωνσταντινούπολη (944-1131)
2. Η πρώτη 50ετία της μονής των Aμαλφηνών στον Άθω (990-1045)
Γ. ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΑΚΜΗΣ (1045-1137) ΠΑΡΑΚΜΗΣ (1137- ΠΕΡΙ το 1200) ΚΑΙ ΤΕΛΟΥΣ (ΠΕΡΙ ΤΟ 1225) ΤΗΣ ΑΘΩΝΙΚΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΩΝ ΑΜΑΛΦΗΝΩΝ
1. Περίοδος ακμής (1045-1137)
2. Περίοδος παρακμής (1137-1224)
Δ. Η "ΕΝΩΤΙΚΗ" ΣΥΝΟΔΟΣ ΣΤΗ ΛΥΩΝ (1274) ΚΑΙ Η ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΑΘΩΝΙΚΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΩΝ ΒΕΝΕΔΙΚΤΙΝΩΝ ΣΤΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΛΑΥΡΑ (1287)
1. Ο Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος (1261-1281) και η βίαιη πολιτική του για την επιβολή του ενωτικού όρου της Συνόδου της Λυών στον Άθω (1274-1282)
2. Η Μεγίστη Λαύρα κληρονόμος της πρώην Μονής των Αμαλφηνών το 1287
Ε. ΟΙ ΕΠΙΔΡΟΜΕΣ ΚΑΤΑΛΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΗΣΥΧΑΣΜΟΥ ΔΙΑΜΑΧΗ ΣΤΟ Α' ΜΙΣΟ ΤΟΥ 14ΟΥ ΑΙΩΝΑ
1. Επιδρομές Καταλανών μισθοφόρων στον Άθω (1307-1309)
2. Η περί Ησυχαστών έριδα Γρηγορίου του Παλαμά (1296-1359) και του Καλαβρού μονάχου Βαρλαάμ (περ. 1290-1351)
ΣΤ. ΠΡΙΝ, ΚΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΩΤΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟ ΣΤΗ ΦΕΡΡΑΡΑ-ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ (1421-1453)
1. Πρεσβεία των Λαυριωτών στον Αλφόνσο Ε' βασιλιά της Αραγωνίας, και επίσκεψη του Φλωρεντινού ιερέα Χριστόφορου Buondelmonti στον Άθω το 1421
2. Πατέρες από το Άγιον Όρος στην Ενωτική Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας (1438-1439)
Ζ. ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΤΗΣ ΦΛΩΡΕΝΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΩΝ ΙΗΣΟΥΪΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ (1439-1609)
1. Λατίνοι στον Άθω και Αγιορείτες στη Ρώμη
2. Αγιορείτες μαθητές στο Ελληνικό Κολλέγιο της Ρώμης, 1590-1700
Η. ΟΙ ΙΗΣΟΥΪΤΕΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ (1609-1659)
1. Από της εγκαταστάσεως των Ιησουϊτών στο Γαλατά ως το τέλος λειτουργίας της δυτικής σχολής στον Άθω (1609-1639)
2. Η Σχολή Νικολάου Ρώση στις Καρυές (1636-1641) και οι επαφές Ισαάκ d' Aultry (1636-1659) με τους Λαυριώτες
3. Ο Ιησουίτης Ισαάκ d' Aultry και η Μεγίστη Λαύρα (1639-1659)
Θ. ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ RICHARD ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΤΟ 1669
1. Βιογραφικό Σημείωμα
2. Έκθεση Φραγκίσκου Richard για τον Άθω στον πρωθηγούμενο των Ιησουϊτών στο Παρίσι (18 Αυγούστου 1669)
Ι. ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ BRACONNIER, ΙΗΣΟΥΪΤΟΥ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΕΥΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ (1706)
1. Ο Φραγκίσκος Braconnier (1656-1716) ιδρυτής και πρώτος ηγούμενος της Αποστολής των Ιησουϊτών στη Θεσσαλονίκη (1706-1716)
2. Σημειώσεις για να χρησιμεύσουν στην ιστορία των μονών του Όρους Άθω
από τον πατέρα Braconnier, Ιησουίτη 1706
3. Περί των εθίμων και της πίστεως των Μοναχών
ΙΑ. 140 ΧΡΟΝΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ ΠΑΡΑΠΕΤΑΣΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ (1748-1888)
1. 18ος αιώνας
2. Το Άγιον Όρος και η Δύση το 19ο και 20ο αιώνα
ΙΒ'. Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΞΗΚΟΝΤΑΕΝΤΙΑ (1963-2013)
1. Η κατεδάφιση του σιδηρού παραπετάσματος συνεχίζεται
2. Ο Πύργος των Αμαλφηνών το 1992. Υπό Γ. Π. Γκίκα, περ. Μακεδονική Ζωή, Δεκ.1992, σ.46-47
Πηγές
Βιβλιογραφία