ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ

Παρουσίαση

Στη διάρκεια των εμφυλίων πολέμων στην Ισπανία (1936 - 1939) και στην Ελλάδα (1946 - 1949) τα παιδιά ενεπλάκησαν στις συγκρούσεις άμεσα και έμμεσα, είτε συμμετέχοντας ενεργά στην πολεμική προσπάθεια είτε ως θύματα των εχθροπραξιών, των βομβαρδισμών, των μετακινήσεων και, κυρίως, της ορφάνιας, της πείνας και των κακουχιών. Κάθε αντιμαχόμενη πλευρά ανέπτυξε τη δική της πολιτική πρόνοιας για τα παιδιά-θύματα του πολέμου συνδυάζοντας ανθρωπιστικούς, στρατηγικούς και προπαγανδιστικούς στόχους. Χιλιάδες αγόρια και κορίτσια αποσπάστηκαν από τις οικογένειές τους και μεταφέρθηκαν σε ειδικά κέντρα για να γλιτώσουν από τα δεινά του πολέμου αλλά και για να διαπαιδαγωγηθούν σύμφωνα με τις αντιλήψεις της κάθε πλευράς. Ο χωρισμός από την οικογένεια αποτέλεσε τραυματική εμπειρία, συχνά ωστόσο τους πρόσφερε καλύτερες συνθήκες ζωής και καλύτερες προοπτικές για την επαγγελματική τους αποκατάσταση ή για τη μόρφωσή τους.
Το βιβλίο "Τα παιδιά του Εμφυλίου" προσεγγίζει συγκριτικά τις πολιτικές που ακολούθησαν οι αντίπαλοι στον ισπανικό και τον ελληνικό εμφύλιο για τα παιδιά-θύματα του πολέμου. Παρουσιάζει τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες μέσα από τις οποίες γεννήθηκαν και εξελίχθηκαν η "Κοινωνική Πρόνοια" (Auxilio Social) στην Ισπανία και ο "Έρανος της Βασίλισσας" στην Ελλάδα τις επιδράσεις που είχαν στο έργο τους οι αντιλήψεις και οι πρακτικές για τη φιλανθρωπία και την κοινωνική πρόνοια κατά τον 20ό αιώνα καθώς επίσης τις ιδεολογικές αξίες με βάση τις οποίες οι δύο αυτοί οργανισμοί λειτούργησαν, εντοπίζοντας ομοιότητες και διαφορές, συνέχειες και ασυνέχειες. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ του συγγραφέα
ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Κρατική πρόνοια και παιδική ηλικία
Κρατική πρόνοια και παιδική ηλικία στη νεώτερη εποχή
Ο ρόλος των παιδιών στον ολοκληρωτικό πόλεμο
Η μέριμνα για το παιδί μετά την εμπειρία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου
ΜΕΡΟΣ Α: Ο ισπανικός εμφύλιος και η δράση της "Κοινωνικής Πρόνοιας"
ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Τα αίτια και η εξέλιξη του ισπανικού εμφυλίου
Οι ρίζες του ισπανικού εμφυλίου
Η εξέλιξη του πολέμου: γενικές παρατηρήσεις
- Τα παιδιά θύματα του πολέμου αλλά και στόχος της προπαγάνδας
Οι άμαχοι στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο
Η μεταφορά των Ισπανόπουλων στο εσωτερικό της επικράτειας και στο εξωτερικό
Το αίτημα του επαναπατρισμού
- Ίδρυση και εξέλιξη της Auxilio Social
Η προϊστορία της οργάνωσης: από την "Πρόνοια του Χειμώνα" στην "Κοινωνική Πρόνοια"
Η Auxilio Social κατά τη διάρκεια του πολέμου: τομείς δράσης, ανάπτυξη, εσωτερικές συγκρούσεις και ανταγωνισμοί
Η Auxilio Social μετά τον Εμφύλιο
- Δομή και λειτουργία της Auxilio Social
Η ιεραρχία της οργάνωσης
Οι εστίες ανηλίκων
Οι οικονομικοί πόροι της Κοινωνικής Πρόνοιας
- Η Εθνική Σταυροφορία και ο ιδεολογικός ρόλος της Auxilio Social
Το στρατόπεδο των εθνικιστών: ιδεολογικά χαρακτηριστικά
Η θεωρητική προσέγγιση της πρόνοιας από την Auxilio Social
Η προπαγάνδα της Auxilio Social στο εξωτερικό και στο εσωτερικό
Διαπαιδαγώγηση και φρονηματισμός στις εστίες ανηλίκων
ΜΕΡΟΣ Β: Ο ελληνικός εμφύλιος και η όραση του "Εράνου της Βασίλισσας"
ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος και οι συνέπειες για τα παιδιά
- Το "ζήτημα των παιδιών"
Η απόφαση για τη μετακίνηση των παιδιών από το Δημοκρατικό Στρατό
Η οργάνωση της μεταφοράς των παιδιών και η εγκατάστασή τους στις "Λαϊκές Δημοκρατίες"
Η αντίδραση της Αθήνας
Η διεθνοποίηση του "ζητήματος των παιδιών"
Η ανταπόκριση της δυτικής κοινής γνώμης
Η απάντηση του ΚΚΕ και της ευρωπαϊκής Αριστεράς
Ο επαναπατρισμός των "απαχθέντων"
- Ο Έρανος της Βασίλισσας. Το ιστορικό πλαίσιο
Η ίδρυση του Εράνου της Βασίλισσας και των πρώτων παιδοπόλεων
Η εκστρατεία του "παιδοφυλάγματος", 1948-1949
Μια "πολυδάπανη βασιλική μηχανή": Η χρηματοδότηση του Εράνου της Βασίλισσας
Ο επαναπατρισμός των παιδιών των παιδοπόλεων
Ο Έρανος της Βασίλισσας μετά τον εμφύλιο
- Η δομή του Εράνου και το πλαίσιο λειτουργίας των παιδοπόλεων
Η ιεραρχία του Εράνου
Οργανωτική δομή της ΕΣΔΠΕ-ΕΥΠΕ
Προβλήματα συνεργασίας μεταξύ των διαφορετικών φορέων
Η καθημερινή ζωή στις παιδοπόλεις
Διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των τροφίμων
Σίτιση, περίθαλψη, ιματισμός και φύλαξη στις παιδοπόλεις
Η εκπαίδευση στις παιδοπόλεις
- Ο ιδεολογικός ρόλος του "παιδοφυλάγματος"
Το αντικομμουνιστικό στρατόπεδο: ιδεολογικά χαρακτηριστικά
Το "παιδοφύλαγμα" στο πλαίσιο του εθνικόφρονα λόγου
Πολιτική, ηθική και θρησκευτική διαπαιδαγώγηση στις παιδοπόλεις
Μια νέα αποστολή: η υποδοχή των επαναπατρισθέντων από το "παραπέτασμα"
Η "μητέρα" βασίλισσα και τα "παιδιά" της: όψεις του μοναρχικού πατερναλισμού
Η αποτελεσματικότητα του φρονηματισμού: σύγχρονες και μεταγενέστερες εντυπώσεις
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΠΙΝΑΚΕΣ
- Η δομή του Auxilio Social την περίοδο του ισπανικού εμφύλιου πολέμου
- Οι παιδοπόλεις τον Ιούλιο του 1949
- Πίνακας αυξομειώσεως της δύναμης των παιδοπόλεων, 1947-1950
- Παιδοπόλεις που καταργήθηκαν μετά τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο
- Η δομή του "παιδοφυλάγματος": Έρανος ΠΒΕΕ και ΕΥΠΕ
ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ