ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΓΑΠΑΜΕ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Παρουσίαση

«Ο ίδιος ο σκληρός πυρήνας της πολιτικής δημοκρατίας απειλείται σήμερα με αφανισμό: οι πιο διορατικοί κατανοούν εφεξής ότι κινδυνεύουμε, ίσως, να απολέσουμε αυτό που, βέβαια, δεν αγαπήσαμε ποτέ, αλλά που «δεν μπορούμε να μη θέλουμε». Για ποιο λόγο αυτή η διπλή άρνηση διατυπώνει με τόση ακρίβεια τη δύσκολη σχέση που διατηρούμε με τη δημοκρατία; Επειδή υπονοεί ότι η δημοκρατία -είτε την περιφρονούμε είτε την ανεχόμαστε ελλείψει καλύτερης επιλογής- δεν είναι μια οποιαδήποτε πολιτική μορφή: είναι η συνθήκη της πολιτικής ύπαρξης και της θέσμισής της.»

Η κριτική κατά της δημοκρατίας δεν είναι νέα. Από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι τον Μακιαβέλι, τον Λα Μποεσί, τον Φουκώ και τον Λεφόρ, τους νοσταλγούς των ολοκληρωτικών καθεστώτων («αριστερών» και «δεξιών») αλλά και τους θιασώτες του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, η δημοκρατία έχει επικριθεί συστηματικά και συνεχίζει να επικρίνεται από πολλές πλευρές. Παραμένει, εντούτοις, κατά τη γνωστή ρήση, «το χειρότερο των πολιτευμάτων με την εξαίρεση όλων των άλλων που έχουν ιστορικά δοκιμαστεί».
Στο "Γιατί δεν αγαπάμε τη δημοκρατία", η Μυριάμ Ρεβώ ντ' Αλλόν υπερασπίζεται σθεναρά την ιδέα και τις αξίες της δημοκρατίας, αναζητώντας τα βαθύτερα αίτια που οδηγούν στην κρίση και την απόρριψή της. Τρωτή, ευάλωτη, εύθραυστη, συγκρουσιακή, πολλαπλή, αβέβαιη, ατελής και ασταθής, η δημοκρατία οδηγεί στην άρση των βεβαιοτήτων προς τις οποίες ρέπει ο κομφορμισμός των μαζών (Τοκβίλ), γεννώντας έτσι στο πολιτικό υποκείμενο την εμπειρία του διχασμού και της έλλειψης. Στην ουσία, η εμπειρία της δημοκρατίας θέτει την ίδια τη ζωή υπό διαρκή αίρεση και αμφισβήτηση, πράγμα που αφήνει τον άνθρωπο ακάλυπτο. Η δημοκρατία προϋποθέτει και αναδεικνύει την ανθρώπινη ελλειμματικότητα: εδώ έγκειται, κατά τη συγγραφέα, η εγγενής αδυναμία αλλά και το μεγαλείο της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Αυτό το βιβλίο δεν είναι απλή εισαγωγή στη σκέψη των διανοητών που αναφέρονται εδώ. Αποτελεί μια σύντομη επιτομή της σκέψης τους. Μόνο που σε αντίθεση με τα προηγούμενα βιβλία της συγγραφέως, εδώ υπάρχει μια μονομέρεια. Αν και η ίδια θέλει να αναδείξει την προτίμησή της στη φιλελεύθερη δημοκρατία, αν και αντιμετωπίζει με κριτική ματιά τόσο τη ριζοσπαστική όσο και τη μεταρρυθμιστική Αριστερά, είναι εμφανής μια μετατόπισή της προς έναν "ριζοσπαστικότερο αριστερό" στοχασμό, ο οποίος δεν της επιτρέπει να υπερασπιστεί τη δημοκρατία με την ίδια επιτυχία όπως στο βιβλίο της Πρέπει η πολιτική να είναι ηθική; (εκδ. Εστία). Αυτό όμως που κρατώ είναι η θέση της ότι τελικά "δημοκρατία είναι αυτό που δεν αγαπάμε, αλλά δεν μπορούμε να μη θέλουμε". Δεν είναι και λίγο. Όσο και να υπάρχουν μερικοί πείσμονες που υποστηρίζουν ακόμη ότι τη δημοκρατία πρέπει και να την αγαπάμε και να τη θέλουμε.
Εξαιρετική η μετάφραση και οι σημειώσεις του Μιχάλη Πάγκαλου, ο οποίος φαίνεται να γνωρίζει το θέμα όχι μόνο από τη γλωσσική του άποψη. (Γιώργος Σιακαντάρης, bookpress.gr, 4/8/2017)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η συνθήκη απογοήτευσης του δημοκρατικού ανθρώπου
Ι. Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ
Η διάλυση των σταθερών της βεβαιότητας
Οι νέες συνθήκες της αβεβαιότητας
ΙΙ. Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΥΣΙΑ
Αποουσιοποιώντας την εξουσία
Η εξουσία ως σχέση
Η εξουσία και το υποκείμενο
III. Η ΕΘΕΛΟΔΟΥΛΙΑ ΚΑΙ/Ή Η ΑΡΝΗΣΗ ΤΗΣ
Ο Λα Μποεσί και το αίνιγμα της εθελοδουλίας
Φουκώ: καθυπόταξη και υποκειμενοποίηση
Ο λόγος για την ηθελημένη ανυποταξία
IV. ΟΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΙ ΔΕΣΜΟΙ
Οι μεταμορφώσεις του δημοκρατικού «χαρίσματος»
V. Ο ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΘΕΡΙΣΜΟΣ Ή «ΠΩΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΜΑ;»
Ένα μη κυβερνήσιμο υποκείμενο
Νεοφιλελευθερισμός και δημοκρατία
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Αντίσταση στην αριστερή μελαγχολία;