Για την κυβέρνηση των ζωντανών

Παρουσίαση

Το "Για την κυβέρνηση των ζωντανών" είναι ένας κύκλος Παραδόσεων με κομβική θέση στην εξέλιξη της σκέψης του Μισέλ Φουκώ. Στις Παραδόσεις αυτές, που εκφωνήθηκαν στο Κολέγιο της Γαλλίας το πρώτο τρίμηνο του 1980, ο Φουκώ συνεχίζει την ιστορία των «καθεστώτων αλήθειας», η οποία διαπερνά το σύνολο της διδασκαλίας του στο Κολέγιο της Γαλλίας, δίνοντάς της μια μείζονα στροφή: η διερεύνησή του, που είχε ξεκινήσει στο δικονομικό και δικαστικό πεδίο, και είχε επεκταθεί στο πολιτικό, με τη θεματική των σχέσεων εξουσίας-γνώσης και μετά με τη θεματική της κυβερνητικότητας, περνά εδώ στο πεδίο των πρακτικών και των τεχνικών του εαυτού, στο πεδίο της ηθικής, το οποίο ο Φουκώ δεν έμελλε να εγκαταλείψει ποτέ πια. «Πώς γίνεται στον χριστιανικό δυτικό πολιτισμό η κυβέρνηση των ανθρώπων να ζητά από μέρους των κυβερνωμένων, εκτός από πράξεις υπακοής και υποταγής, και "πράξεις αλήθειας", που έχουν την ιδιαιτερότητα ότι το υποκείμενο δεν απαιτείται μόνο να λέει την αλήθεια, αλλά να λέει την αλήθεια για τον εαυτό του, για τα σφάλματά του, για τις επιθυμίες του, για την κατάσταση της ψυχής του, κ.ο.κ.;» αναρωτιέται ο Φουκώ. Το ερώτημα αυτό τον οδηγεί από μια νέα ανάγνωση του Οιδίποδος τυράννου του Σοφοκλή στην ανάλυση των «πράξεων αλήθειας» που χαρακτηρίζουν τον αρχέγονο χριστιανισμό, μέσα από τις πρακτικές του βαπτίσματος, της μετάνοιας και της καθοδήγησης της συνείδησης. Ο Φουκώ επιλέγει να καταπιαστεί με τις πράξεις με τις οποίες ο πιστός οδηγείται να φανερώσει την αλήθεια του εαυτού του ως όντος απείρως ελαττωματικού. Από τη δημόσια έκφραση της αμαρτωλής του κατάστασης στην τελετουργία της μετάνοιας, μέχρι τη διεξοδική ρηματοποίηση των πιο μύχιων σκέψεών του στην εξέταση της συνείδησης, αυτό που βλέπουμε να σκιαγραφείται είναι η οργάνωση μιας ποιμαντικής οικονομίας επικεντρωμένης στην ομολογία.
Το "Για την κυβέρνηση των ζωντανών" είναι η πρώτη, ανέκδοτη μέχρι πρόσφατα, από τις έρευνες που επρόκειτο να διεξαγάγει ο Φουκώ στο πεδίο της ηθικής, τόσο στις Παραδόσεις του στο Κολέγιο της Γαλλίας όσο και στους τελευταίους τόμους της "Ιστορίας της σεξουαλικότητας". (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Προλόγισμα
Παραδόσεις, ακαδημαϊκό έτος 1979-1980
Παράδοση της 9ης Ιανουαρίου 1980
Η αίθουσα όπου δίκαζε ο Σεπτίμιος Σεβήρος. Σύγκριση με την ιστορία του Οιδίποδα. - Άσκηση της εξουσίας και εκδήλωση της αλήθειας. Η αληθουργία ως καθαρή εκδήλωση του αληθούς. Δεν υπάρχει ηγεμονία χωρίς αληθουργία. - Μονιμότητα αυτής της σχέσης μεταξύ εξουσίας και αλήθειας μέχρι τη νεότερη εποχή. Δύο παραδείγματα: οι βασιλικές αυλές, η κρατική σκοπιμότητα και το κυνήγι μαγισσών (Μποντέν). - Σχέδιο των Παραδόσεων αυτής της χρονιάς: η επεξεργασία της έννοιας της κυβέρνησης των ανθρώπων μέσω της αλήθειας. Μετατόπιση σε σχέση με τη θεματική της εξουσίας-γνώσης: από την έννοια της εξουσίας στην έννοια της κυβέρνησης (Παραδόσεις των δύο προηγούμενων ετών)· από την έννοια της γνώσης στην έννοια της αλήθειας. - Πέντε τρόποι για να συλληφθούν οι σχέσεις ανάμεσα στην άσκηση της εξουσίας και την εκδήλωση της αλήθειας: η αρχή του Μποτέρο, η αρχή του Κεναί, η αρχή της Ρόζας Λούξεμπουργκ, η αρχή του Σολζενίτσιν. Η στενότητά τους. Η σχέση μεταξύ κυβέρνησης και αλήθειας, προγενέστερη της γέννησης μιας ορθολογικής κυβερνητικότητας · δημιουργείται σε επίπεδο βαθύτερο από αυτό των χρήσιμων γνώσεων.
Παράδοση της 16ης Ιανουαρίου 1980
Οι σχέσεις μεταξύ (δια)κυβέρνησης και αλήθειας (συνέχεια). - Ένα παράδειγμα αυτών των σχέσεων: η τραγωδία του Οιδίποδος τυράννου. Αρχαία τραγωδία και αληθουργία. Ανάλυση του έργου επικεντρωμένη στο θέμα της βασιλείας του Οιδίποδα. - Οι συνθήκες διατύπωσης του ορθού έπους, του σωστού λόγου στον οποίο θα πρέπει να υποταχθεί ο Οιδίπους. Ο νόμος των διαδοχικών ημίσεων: το θεϊκό και προφητικό μισό και το ανθρώπινο μισό της διαδικασίας αλήθειας. Το παιχνίδι του συμβόλου. Σύγκριση της θεϊκής αληθουργίας και της αληθουργίας των δούλων. Δύο ιστορικές μορφές αληθουργίας: η αληθουργία των χρησμών και της θρησκείας και η δικαστική αληθουργία, θεμελιωμένη στη μαρτυρία· η συμπληρωματικότητά τους μέσα στο έργο.
Παράδοση της 23ης Ιανουαρίου 1980
Οιδίπους τύραννος (συνέχεια). - Το θέμα των Παραδόσεων αυτής της χρονιάς: το στοιχείο του «εγώ» στις διαδικασίες αληθοέπειας. - Με ποιες διεργασίες μπόρεσε το «λέω την αλήθεια», στο πρώτο πρόσωπο, να επιβεβαιωθεί ως εκδήλωση αλήθειας; Σχέσεις ανάμεσα στην τέχνη του κυβερνάν τους ανθρώπους και την αυτοαληθουργία. - Το ζήτημα της γνώσης του Οιδίποδα. Σε τι συνίσταται η τέχνη του; Αντιτίθεται στους τρόπους του είναι του Κρέοντα και του Τειρεσία. Η ιδιαζόντως οιδιπόδεια δραστηριότητα: ευρίσκειν (βρίσκω, ανακαλύπτω). Η αναζήτηση ενδείξεων (τεκμήρια). Χαρακτηριστικά του τεκμηρίου. Ο Οιδίπους, τελεστής της αλήθειας την οποία αναζητά. Η ανακάλυψη ως τέχνη του κυβερνάν. - Η εξουσία του Οιδίποδα. Κεντρική θέση αυτής της θεματικής στο έργο. Ο Οιδίπους, ενσάρκωση της κλασικής μορφής του τυράννου: θύμα της τυραννικής διαδικασίας αλήθειας που ο ίδιος θέτει σε κίνηση. Διαφορά με την "γνώμην" με την οποία έλυσε το αίνιγμα της Σφίγγας και έσωσε την πόλη. [...]
Παράδοση της 30ής Ιανουαρίου 1980
Παράδοση της 6ης Φεβρουαρίου 1980
Παράδοση της 13ης Φεβρουαρίου 1980
Παράδοση της 20ής Φεβρουαρίου 1980
Παράδοση της 27ης Φεβρουαρίου 1980
Παράδοση της 5ης Μαρτίου 1980
Παράδοση της 12ης Μαρτίου 1980
Παράδοση της 19ης Μαρτίου 1980
Παράδοση της 26ης Μαρτίου 1980
Περίληψη των Παραδόσεων
Πλαίσιο και περιγραφή των Παραδόσεων

Επιμέλεια έκδοσης: MICHEL SENELLART