ΛΕΝΑΚΙ, ΔΥΟ ΦΩΤΙΕΣ ΚΑΙ ΔΥΟ ΚΑΤΑΡΕΣ

Παρουσίαση

«Πού πας, Ελένη, από βραδιού, πού πας τώρα το βράδυ;»
«Πάου στη θεια μου τη Γιαννού, πάου να νυχτονέσω,
να γνέσω τα βαμβάκια μου, να ξάνω τα μαλλιά μου,
να φτιάσω μπόλια του γαμβρού, της πεθεράς μαντίλι,
να φτιάσω του Λιμάζαγα ένα χρυσό μεϊτάνι».
Πρόκειται για ένα στοχαστικό ταξίδι με οδηγό την ακαταμάχητη ανάγκη εξερεύνησης των ριζών σε μια ορεινή κοινότητα της Πελοποννήσου. Η τυχαία ανακάλυψη ενός πάκου εγγράφων στο πατρικό του σπίτι στην Πάτρα οδηγεί τον συγγραφέα σε μια αναζήτηση βάθους επτά γενεών. Ανάμεσα στα χαρτιά βρίσκεται το εκκλησιαστικό επιτίμιο που αφορά την καταδίκη των εμπρηστών ενός πύργου στο Λειβάρτζι των Καλαβρύτων, εκεί όπου λίγο πριν από το 1821 πλέχτηκε το ειδύλλιο δύο αλλοθρήσκων: της Ελένης, κόρης του άρχοντα Κυρ-Χριστόδουλου, και του Ελμάζ-αγά της Μοστενίτσας.
Η Ελένη υπερασπίστηκε το αίσθημά της ξεστομίζοντας το αδιανόητο για την εποχή «Άντρα χρώσταγα, άντρα πήρα», προκαλώντας την αποχώρηση του πατέρα της από το αξίωμα του προεστού αλλά και τη φοβερή κατάρα της μάνας της. Λίγα χρόνια αργότερα, στις 16 Μαρτίου του 1821, ο ξάδελφος της αρχοντοπούλας οπλαρχηγός Δημητράκης Ινταρές κατακαίει τον πύργο του αγά στη Μοστενίτσα.
Τα πρόσωπα ακολούθησαν στη συνέχεια τις δικές τους διαδρομές στον χάρτη της ιστορίας. Τα ίχνη τους κρύβουν εκπλήξεις και νέους συμβολισμούς, σε μια εποχή που το ενδιαφέρον στρέφεται ξανά στους παλιούς μύθους.
Κλειδί της αναψηλάφησης αποδεικνύεται το δημοτικό τραγούδι του Λιμάζη, ευρέως διαδεδομένο ως και τον Πόντο. Το περιεχόμενο και ο συμβολισμός του λειτούργησαν επί χρόνια για όποιον ήθελε να θυμάται την αναγεννητική δύναμη που κρύβει η συνάντηση αλλότριων κόσμων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ του Παντελή Μπουκάλα
Ι. Πηγές και ρίζες
Ως την άκρη της δίνης
Λειβάρτζι
Ο Μοραγιάνης του Σεμπτίου Λειβαρζίου Κυρ-Χριστόδουλος Παπαδόπουλος
Ελμάζ Αγάς
Από την ιστορία στην παράδοση. Στρίβοντάς το στο τραγούδι
Το Λενάκι
Η «αρπαγή» της Ελένης («Άντρα χρώσταγα, άντρα πήρα»)
Στης Αρκαδιάς το διάσελο
Μια ζόρικη ανακάλυψη
Η αποχώρηση του Κυρ-Χριστόδουλου
Το κάψιμο του πύργου του Ελμάζ και ο Δημητράκης
Λάλα, μάχη του Πύργου
Βάρνα - Σωζόπολη: Μια ενδιαφέρουσα σύμπτωση
«Πού πας, Ελένη», σήμερα
Τουρκο-Χριστόδουλος και Τουρκο-Μαρία
Τουρκομαρία
Σχεδιάζοντας ένα δέντρο
II. Στην αγκαλιά του Ελμάζ
Οι «βλαμμένοι» της Μέσης Ανατολής
Ένας καλός αγάς
Η πόλη του Λάλα από τον Πουκεβίλ
Ο Ελμάζ «βασιλιάς» στην Ψωφίδα
Στην αγκαλιά του Ελμάζ
Η μοναξιά της Ελένης
Στην «άγρια Δύση» της ορεινής Πελοποννήσου
Ο Δημητράκης απέναντι στον Κολοκοτρώνη
Το ποτάμι της οργής
Έξοδος των Λαλαίων και κατάληξη στην Πάτρα
Η σιωπή σχετικά με την Ελένη
Η ενηλικίωση της Τουρκομαρίας - Απελευθέρωση της Πάτρας
III. Στο αχαρτογράφητο πέλαγος του σκότους
Μαρία, το γένος Σισίνη
«Όλο κοριτσούδια, το έρμο!»
Κοινό ή κρυφό το μυστικό του φόνου;
Στρίγκλα - Φόνισσα - Γελλώ
Η Μαρία Σισίνη και ο εξορκισμός της Γελλώς - Άγιος Σισίνιος - Χαμοδράκι
Η ρήξη της Ελένης
Η κατάρα της μάνας
Το περιεχόμενο της κατάρας
Το δίκαιο και το άδικο στην κατάρα
Μικρή παρέκβαση: ξανά στο τραγούδι
IV. Η κατάρα γυρίζει στον νοικοκύρη;
Από τον Δημητράκη στον Λάμπρο
Η κατάρα γυρίζει στον νοικοκύρη;
Η ανανέωση του φαύλου κύκλου
Επιτίμιο και φόβος της κόλασης
Αποτελεσματικότητα της ποινής και άρση
Ίνα μη το κακόν αθάνατον γένηται
«Ο χρόνος σημαδεύει κι εμάς»
ΣΗΜΕΙΩΜΑ της Λυδίας Βενιέρη
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ