ΟΔΗΓΟΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΚΩΔΟΥΣ ΚΟΛΙΤΙΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΟΥ CROHN ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

Παρουσίαση

Η ιδιοπαθής φλεγμονώδης εντερική νόσος (ΙΦΕΝ), δηλαδή η ελκώδης κολίτις (UC) και η νόσος του Crohn (CD), αποτελεί σήμερα μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες ομάδες νοσημάτων της γαστρεντερολογίας. Η νόσος παρουσιάζει ποικιλία συμπτωμάτων και κλινικών εκδηλώσεων όχι μόνο από τον πεπτικό σωλήνα, αλλά σχεδόν από κάθε όργανο και σύστημα του ανθρώπου. Οι κλινικές εκδηλώσεις των δύο νοσημάτων είναι παρόμοιες αν και ο περιορισμός της UC μόνο στο παχύ έντερο αποτελεί χαρακτηριστικό ειδοποιό στοιχείο. Η κλινική τους πορεία χαρακτηρίζεται από εξάρσεις που ακολουθούνται από περιόδους υφέσεως άλλοτε άλλης διάρκειας.
Η CD πήρε το όνομά της από τον πρώτο περιγράψαντα τη νόσο γαστρεντερολόγο ιατρό Burrill Bernard Crohn, ο οποίος δημοσίευσε μια μικρή σειρά ασθενών με φλεγμονώδη διεργασία στον τελικό ειλεό (την πλέον συνήθη εντόπιση της νόσου) μαζί με δύο άλλους συναδέλφους του από το Mount Sinai Hospital της Νέας Υόρκης το έτος 1932.
Όσον αφορά στην UC κανείς δεν γνωρίζει με ακρίβεια τον ακριβή χρόνο περιγραφής της, όμως ο όρος «ελκώδης κολίτις» αναφέρθηκε για πρώτη φορά το έτος 1859 από τον Sir Samuel Wilkes, ο οποίος περιέγραψε με ακρίβεια τη νόσο διαχωρίζοντάς την από τα δυσεντεροειδή (βακτηριδιακά) σύνδρομα. Οι μελέτες του επιβεβαιώθηκαν από τον Sir Arthur Hirst το έτος 1931.
Η αιτιολογία της νόσου είναι εν πολλοίς άγνωστη, φαίνεται όμως ότι διάφοροι παράγοντες του περιβάλλοντος όπως η δίαιτα, το κάπνισμα, η χρήση αντισυλληπτικών και μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και ανοσολογικές διαταραχές της εγγενούς και επίκτητης ανοσίας, δρώντας σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα, μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την εκδήλωση της νόσου.
Η επικράτηση και η επίπτωσή της μετά από συνεχή ανοδική πορεία στη διάρκεια των δεκαετιών του '60 και '70 δείχνουν να σταθεροποιούνται στις ανεπτυγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής, αν και σε μερικές από αυτές η επίπτωση της CD αυξάνεται περαιτέρω, ενώ σε άλλες έχει σχεδόν υπερβεί τις αντίστοιχες επιδημιολογικές παραμέτρους της UC. Η συχνότητα τελευταίως αυξάνει και σε χώρες στις οποίες τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν χαμηλή, όπως είναι χώρες της Ασίας. Αυτή η ραγδαία μεταβολή των επιδημιολογικών παραμέτρων της νόσου υποδηλώνει ότι κάποιος ή κάποιοι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι υπεύθυνοι γι' αυτές τις μεταβολές. Η ευρεία διάδοση της επονομαζόμενης «Δυτικής Δίαιτας», η οποία είναι υψηλή σε πρωτεΐνες και λίπη αλλά χαμηλή σε φρούτα και λαχανικά, έχει προταθεί ως μία πιθανή ερμηνεία. Είναι λογικό να υποτεθεί ότι η διατροφή επιδρά στην εμφάνιση και πορεία της νόσου αφού η παθολογική διεργασία λαμβάνει χώρα σε τμήματα του πεπτικού σωλήνα. Έχουν προταθεί πολλοί μηχανισμοί σύμφωνα με τους οποίους συστατικά των τροφών θα μπορούσαν να εμπλέκονται στις διεργασίες εμφάνισης της UC και της CD. Οι μηχανισμοί αυτοί περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων μεταβολές του μικροβιακού πληθυσμού του εντέρου ως αποτέλεσμα διατροφικών μεταβολών που με τη σειρά τους επηρεάζουν τη διαπερατότητα του εντερικού βλεννογόνου. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος των συγγραφέων
Ευχαριστίες
Εισαγωγικά
1. Επιδημιολογία
2. Αιτιοπαθογένεια
2.1. Εισαγωγικά
2.2. Ανοσολογικές αποκρίσεις
2.3. Επιθηλιακός εντερικός φραγμός
2.4. Εντερικός μικροβιακός πληθυσμός
2.5. Παράγοντες περιβάλλοντος
Κάπνισμα
Σκωληκοειδεκτομή
Αντισυλληπτικά φάρμακα
Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα
2.6. Γενετικοί παράγοντες
2.7. Διατροφικοί παράγοντες
2.8. Ο ρόλος του stress
2.9. Σύνδεση περιβαλλοντικών παραγόντων και παθογένεσης ΙΦΕΝ
Υπόθεση υγιεινής
Υπόθεση λοίμωξης
Υπόθεση ψύχους
3. Κλινικές εκδηλώσεις ελκώδους κολίτιδος (UC)
3.1. Αιμορραγία από το ορθό
3.2. Διάρροια
3.3. Δυσκοιλιότης
3.4. Κοιλιακό άλγος
3.5. Άλλα συμπτώματα
3.6. Συμπτωματολογία κατά την έναρξη της νόσου
3.7. Ευρήματα αντικειμενικής εξέτασης
3.8. Κλινικές μορφές ελκώδους κολίτιδος
Ήπια νόσος
Μέσης βαρύτητας νόσος
Σοβαρή νόσος
4. Ορισμοί της UC στην κλινική πράξη [...]
5. Επιπλοκές της ελκώδους κολίτιδος
6. Κλινικές εκδηλώσεις νόσου Crohn (CD)
7. Κλινικά χαρακτηριστικά της CD χρήσιμα στην καθημερινή πράξη
8. Ταξινόμηση νόσου Crohn
9. Φυσική ιστορία CD
10. Εξωεντερικές εκδηλώσεις ΙΦΕΝ
11. Κύηση και ΙΦΕΝ
12. Μη ταξινομούμενη ΙΦΕΝ (Unclassified IBD)
13. Διάγνωση της ΙΦΕΝ
14. Θεραπεία ΙΦΕΝ
15. Φαρμακευτική θεραπεία της ΙΦΕΝ
16. Χειρουργική θεραπεία ΙΦΕΝ
17. Συμμόρφωση ασθενών με ΙΦΕΝ στην συσταθείσα θεραπεία
18. Περιεδρική νόσος και συρίγγια σε ασθενείς με νόσο Crohn
19. Η ΙΦΕΝ στην τρίτη ηλικία
20. Επιτήρηση ασθενών με ΙΦΕΝ για καρκίνο παχέος εντέρου (ΚΠΕ)
21. Πορεία και πρόγνωση ελκώδους κολίτιδας
22. Πορεία και πρόγνωση νόσου του Crohn
23. Σχέσεις ιατρού και ασθενούς με ΙΦΕΝ
24. Επίλογος
25. Βιογραφικά συγγραφέων

Με τη συνεργασία των: Βιάζης Νικόλαος, Κατσάνος Κων/νος, Μπάμιας Γεώργιος, Σουφλέρης Κων/νος, Τζουβαλά Μαρία, Χριστοδούλου Δημήτριος.