ΦΙΛΙΠΠΟΙ

Παρουσίαση

Αντικείμενο της παρούσας μελέτης αποτελεί η τέταρτη οικοδομική νησίδα ανατολικά του Forum των Φιλίππων, η οποία ανασκάφηκε μεταξύ του 1988 και 1992 από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ μικρής έκτασης εργασίες και ερευνητικές τομές διενεργήθηκαν το 1994 και το 1997. Η μελέτη βασίστηκε στη διδακτορική διατριβή που εκπονήθηκε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ με τίτλο "Αρχιτεκτονική και πολεοδομία στους Φιλίππους. Η περίπτωση της τέταρτης οικοδομικής νησίδας". Η ανάληψη της μελέτης του συγκεκριμένου θέματος οφείλεται σε πρόταση του πρόωρα εκλιπόντος Γεωργίου Γούναρη, διευθυντή της πανεπιστημιακής ανασκαφής Φιλίππων από το 1988 μέχρι το 2011, λόγω της παρουσίας μου στην ανασκαφή από το 1991.
Η μελέτη βασίστηκε στην επιτόπια έρευνα και παρατήρηση, τα ημερολόγια, τα σχέδια και το φωτογραφικό υλικό της ανασκαφής. Η βιβλιογραφική επεξεργασία έγινε στη Βιβλιοθήκη Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ., στο Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών του Α.Π.Θ. και στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών της Αθήνας. Η ενημέρωση της βιβλιογραφίας σταμάτησε στις αρχές του 2019. Για τη βοήθειά τους κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της διατριβής οφείλω θερμές ευχαριστίες στον επιβλέποντα, ομότιμο καθηγητή Βυζαντινής Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ κ. Νικόλαο Γκιολέ, και στα μέλη της τριμελούς επιτροπής, κ. Αριστοτέλη Μέντζο, ομότιμο καθηγητή Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ., και κ. Πλάτωνα Πετρίδη, αναπληρωτή καθηγητή Βυζαντινής Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ.
Επιπλέον, για τις παρατηρήσεις και τις υποδείξεις τους, με τις οποίες συνέβαλαν στη βελτίωση της εργασίας, οφείλω ευχαριστίες στα μέλη της εξεταστικής επιτροπής κα Ναταλία Πούλου, κα-θηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ., κα Μελίνα Παϊσίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ., και κ. Γεώργιο Πάλλη, επίκουρο καθηγητή Βυζαντινής Αρ-χαιολογίας του ΕΚΠΑ.
Θα ήθελα επιπλέον να ευχαριστήσω τον ομότιμο καθηγ. Γ. Βελένη, για όσα μου δίδαξε στην ανασκαφή και τις συναδέλφους Αρ. Αναστασία Πλιώτα και Δρ. Αναστασία Γκιόγκη, για τη βοήθειά τους σε διάφορες φάσεις της έρευνας. Επίσης, τον συνάδελφο και συνεργάτη στην ανασκαφή των Φιλίππων Δρ. Στ. Ζαχαριάδη για τις γόνιμες συζητήσεις και τη βοήθειά του, τόσο σε σχέση με το υλικό όσο και στη φωτογράφηση των ευρημάτων.
Η μελέτη δεν θα είχε ολοκληρωθεί χωρίς την αμέριστη συμπαράσταση της οικογένειάς μου, την οποία και ευχαριστώ θερμά, ιδιαίτερα τις κόρες μου Αυδία και Αλεξία Γεωργία για την υπομονή που έδειξαν όλο το διάστημα κατά το οποίο δούλευα τη διατριβή. Τέλος, ευχαριστώ θερμά τον εκδοτικό οίκο University Studio Press και τον εκδότη κ. Αεωνίδα Μιχάλη που ανέλαβε την έκδοση του βιβλίου.
Τη μελέτη αφιερώνω στη μνήμη του πατέρα και δασκάλου μου Γεωργίου Γούναρη. (Από την έκδοση)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ιστορία της έρευνας
Η έρευνα στην πόλη των Φιλίππων
Η παρούσα μελέτη
Α. Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΦΙΛΙΠΠΩΝ
Ιστορικά στοιχεία
Η πολεοδομική οργάνωση της πόλης των Φιλίππων
Β. ΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΤΗΣ ΝΗΣΙΔΑΣ IV
Ένταξη του συγκροτήματος στον πολεοδομικό ιστό, οι οδοί γύρω από το κτήριο, οι οικίες στην πόλη των Φιλίππων
Η Νησίδα IV. Περιγραφή των χώρων
Κατασκευαστικά στοιχεία
1. Υλικά κατασκευής
2.1. Τοιχοποιίες
2.2. Επιχρίσματα
2.3. Ορθομαρμάρωση
3. Δάπεδα
4. Στέγες
5. Περιστύλια, Βόρεια στοά
6.1. Θύρες
6.2. Παράθυρα
7. Κλίμακες
8. Δεξαμενές, αγωγοί και άλλες υδραυλικές κατασκευές
Διάκοσμος
1. Αρχιτεκτονικός διάκοσμος
2. Ψηφιδωτά δάπεδα
Οι φάσεις της νησίδας IV
1. Προγενέστερα υπολείμματα
2. Φάση Α
3. Φάση Β
4. Φάση Γ
5. Φάση Δ
6. Φάση Ε
Λειτουργία των χώρων
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
SUMMARY
Γ. ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ
Κατάλογος αρχιτεκτονικών μελών
Διάφορα γλυπτά
Μαρμάρινα και λίθινα αντικείμενα
Νομίσματα
Μικροτεχνία
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΙΝΑΚΕΣ