Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

Παρουσίαση

Η αρχαία Ελλάδα υπήρξε ένας τόπος στον οποίο έλαβαν χώρα τεράστιοι πολιτικοί πειραματισμοί και καινοτομίες και επίσης αναδείχθηκαν οι πρώτοι σοβαροί πολιτικοί στοχαστές. Χρησιμοποιώντας προσεκτικά επιλεγμένες περιπτώσεις μελέτης, ο καθηγητής Κάρτλετζ ερευνά τη δυναμική αλληλεπίδραση ανάμεσα στην αρχαιοελληνική πολιτική σκέψη και πράξη από τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους μέχρι την πρώιμη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Τρία είναι τα βασικά ζητήματα που τον απασχολούν από την αρχή ως το τέλος: πρώτον, η σχέση πολιτικής σκέψης και πράξης δεύτερον, η σημασία της τάξης και της κοινωνικής θέσης σε σχέση με την εξήγηση της πολιτικής συμπεριφοράς και σκέψης και, τρίτον, η δημοκρατία - η επινόηση, εξέλιξη, επέκταση και εξάλειψή της, πριν την πρόσφατη αναβίωση και αποθέωσή της. Επιπλέον, η μοναρχία με διάφορες μορφές και σε διαφορετικές περιόδους, και οι ιδιαίτερες πολιτικές δομές της Σπάρτης εξετάζονται λεπτομερώς σε ένα χρονολογικό φάσμα που εκτείνεται από τον Όμηρο ως τον Πλούταρχο. Το βιβλίο προσφέρει μια εισαγωγή στο θέμα για όλους τους αναγνώστες, ειδικούς και μη, που εκτιμούν τη σημασία που εξακολουθεί να έχει η αρχαία Ελλάδα για την πολιτική θεωρία και πράξη σήμερα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Mπορούμε να διδαχθούμε από την αρχαία ελληνική πολιτική σκέψη και πρακτική ώστε να βελτιώσουμε τη λειτουργία των σημερινών δημοκρατικών πολιτευμάτων; Αυτό το ερώτημα θέτει ο καθηγητής του Κέιμπριτζ, επίτιμος δημότης Σπαρτιατών, επίτιμος διδάκτωρ του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και πολύ γνωστός από τα προηγούμενα βιβλία του (όπως το "Θερμοπύλες") Πολ Κάρτλετζ, στο νέο του βιβλίο. Καλύπτει την περίοδο από τον προϊστορικό ελληνικό κόσμο, την ομηρική εποχή, αρχαϊκή, κλασική, με ιδιαίτερη ανάλυση των μεταρρυθμίσεων των Σόλωνα, Κλεισθένη, Εφιάλτη και Περικλή, καθώς και τις εξελίξεις στην πολιτική θεωρία των Σωκράτη, Ξενοφώντα, Πλάτωνα, Ισοκράτη και Αριστοτέλη. Συνεχίζει με τη σπαρτιάτικη επανάσταση των Άγη Δ' και Κλεομένη Γ' και τη λιγότερο γνωστή περίοδο της ρωμαϊκής κατάκτησης όπως αντικατοπτρίζεται στα γραπτά του Πλούταρχου. "Εικονοκλαστική" είναι η θέση του για τη δίκη του Σωκράτη. Υποστηρίζει ότι, για τα δεδομένα μιας εποχής όπου η Αθήνα διήνυε μια ταραγμένη περίοδο, έχοντας πριν από τέσσερα χρόνια απαλλαγεί από τους 30 Τυράννους και ζώντας ακόμη με το πλήγμα του Πελοποννησιακού Πολέμου, η καταδίκη του Σωκράτη ήταν δίκαιη τόσο ως προς την "ηθική" (η εισαγωγή "νέων" θεοτήτων ή αθεΐα, ή "θρησκευτική μόλυνση", υπαίτια για τις συμφορές που τους είχαν βρει) όσο και ως προς την "πολιτικοηθική" της διάσταση, δηλαδή "ο Σωκράτης δίδαξε τους "αντιδημοκράτες" τυράννους (Κριτία κ.λπ.), άρα τους δίδαξε πώς να γίνουν προδότες". Στο κεφάλαιο ΙΙ αναφέρεται στις σημερινές δημοκρατίες δίνοντας δύο ελληνικά παραδείγματα: To πόσο μη υπόλογη είναι η ελληνική πολιτική εξουσία στους πολίτες φαίνεται από τον περίφημο νόμο περί ευθύνης υπουργών (που συνέταξε ο κ. Βενιζέλος), ο οποίος ουσιαστικά εξασφαλίζει ατιμωρησία στους πολιτικούς ακόμη και για φαινόμενα διαφθοράς κ.λπ. Ένας τέτοιος νόμος θα ήταν αδιανόητος για την αρχαία δημοκρατία. To δεύτερο είναι η ηθική στην πολιτική και η πλήρης λογοδοσία, που φαίνεται να έχουν καταργηθεί πλήρως στη σύγχρονη Ελλάδα. Παράδειγμα, το πρόσφατο τέλος ακινήτων, ανήθικη πολιτική, γιατί μετακυλίζει το βάρος της προσαρμογής από τους υπαίτιους, το Δημόσιο, στους μη υπαίτιους, τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών." (Κείμενο του κ. ΝΙΚΟΥ ΚΥΡΙΑΖΗ, συγγραφέα, καθηγητή του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 8-1-2012)

Περιεχόμενα

Προοίμιο
Ευχαριστίες
Χρονολογικός πίνακας
ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ
1. Το νόημα μέσα από τα συμφραζόμενα: Πώς να γράψετε μια ιστορία της ελληνικής πολιτικής σκέψης
2. Η ελληνική επινόηση της πόλεως, της πολιτικής και του πολιτικού
Αφήγηση 1: Ο προϊστορικός και πρωτοϊστορικός ελληνικός κόσμος, περ. 1300-750 π.Χ.
3. Εξουσία του ενός: Η πολιτική του Ομήρου, περ. 750 π.Χ.
Αφήγηση 2: Ο αρχαϊκός ελληνικός κόσμος, περ. 750-500 π.Χ.
4. Εξουσία των ολίγων: Η πολιτική του Σόλωνα, περ. 600 π.Χ.
5. Εξουσία όλων των πολιτών: Η αθηναϊκή επανάσταση, περ. 500 π.Χ.
Αφήγηση 3: Ο κλασικός ελληνικός κόσμος Α', περ. 500-400 π.Χ.
6. Το ανθρώπινο μέτρο: Η ελληνική επινόηση της πολιτικής θεωρίας, περ. 500-400 π.Χ.
7. Η δίκη του Σωκράτη, 399 π.Χ.
Αφήγηση 4: Ο κλασικός ελληνικός κόσμος Β', περ. 400-300 π.Χ.
8. Εξουσία του ενός (συνέχεια): Η πολιτική του Ξενοφώντα, του Πλάτωνα, του Ισοκράτη, του Αριστοτέλη - και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, περ. 400-330 π.Χ.
Αφήγηση 5: Ο ελληνιστικός κόσμος, περ. 300-30 π.Χ.
9. (Ευ)-ουτοπισμός εκ προθέσεως: Η σπαρτιατική επανάσταση, 244-221 π.Χ.
Αφήγηση 6: "Graecia capta" ("Η κατακτημένη Ελλάδα"), περ.146 π.Χ.-120 μ.Χ.
10. Το τέλος της πολιτικής; Ο κόσμος του Πλουτάρχου, περ. 100 μ.Χ.
11. Η ελληνική κληρονομιά και η δημοκρατία σήμερα
Παράρτημα 1: Επιλεγμένα κείμενα και έγγραφα
Παράρτημα 2: Ο "Γερο-Ολιγαρχικός": Μια προσεκτική ανάγνωση
Βιβλιογραφικό Δοκίμιο
Παραπομπές