ΜΕΛΕΤΕΣ ΙΙΙ 1974-1999 (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)

Παρουσίαση

Στον τρίτο τόμο των Μελετών, με το γενικό τίτλο "Θεμελιώδη Δικαιώματα και Κοινωνικό Κράτος", περιελήφθησαν δημοσιεύματα των ετών 1974 μέχρι 1999. Τα δημοσιεύματα αυτά, με αντικείμενο θεμελιώδη δικαιώματα που εγγυώνται όλα τα συντάγματα του σύγχρονου δημοκρατικού κράτους και, στην ουσία τους, το διεθνές δίκαιο, χωρίσθηκαν σε τέσσερες βασικές κατηγορίες, που αποτελούν τα τέσσερα Μέρη του τόμου: "Δικαιώματα του ανθρώπου - Αξία του ανθρώπου - Τριτενέργεια συνταγματικών δικαιωμάτων", "Ιδιοκτησία", "Κοινωνικό κράτος" και "Ισότητα των φύλων - Ρατσισμός". Και τα τέσσερα Μέρη περιέχουν από τρία δημοσιεύματα το κάθε ένα.
Στο πρώτο Μέρος, από τα τρία δημοσιεύματα, το πρώτο και το τρίτο είναι παλαιότερα και το δεύτερο πρόσφατο. Τα αντικείμενα των δημοσιευμάτων αυτών αντικατοπτρίζουν την κοσμογονική εξέλιξη που έλαβε χώρα στο χώρο των θεμελιωδών δικαιωμάτων αμέσως μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, ύστερα από τις σκληρές εμπειρίες του Πολέμου και της φασιστικής και εθνικοσοσιαλιστικής λαίλαπας.
Το πρώτο δημοσίευμα αναφέρεται στην οικουμενική διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου του 1948, που αποτέλεσε τη βάση και αφετηρία της όλης εξέλιξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε διεθνές και των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε εθνικό επίπεδο.
Το δεύτερο δημοσίευμα παρουσιάζει την πρώτη νομολογιακή ερμηνεία του άρθρου 2 παρ. 1 του Συντάγματος, στην οποία προέβη πρόσφατα ο Άρειος Πάγος στο πρώτο μέρος της απόφασής του με αριθμό 40/1998 και η οποία αποτελεί αφετηρία και βάση εφαρμογής της εγγύησης της προστασίας της προσωπικότητας ως στοιχείου της αξίας του ανθρώπου. Το τρίτο, τέλος, άρθρο του πρώτου Μέρους αποτελεί μια παλαιότερη πραγμάτευση της τριτενέργειας των συνταγματικών εγγυήσεων των θεμελιωδών δικαιωμάτων, που έκανε τότε τα πρώτα της δειλά βήματα στη χώρα μας, ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες βρισκόταν, ως θεωρία και πράξη, σε πλήρη εξέλιξη.
Το δεύτερο Μέρος του τόμου αναφέρεται στη συνταγματική προστασία της ιδιοκτησίας. Από τα τρία δημοσιεύματα, το πρώτο είναι παλαιό, του έτους 1974, και τα δύο επόμενα πρόσφατα. Αποτελούσε ένα είδος συνέχειας της θεωρητικής ενασχόλησης του συγγραφέα με την ιδιοκτησία ως συνταγματικό θεσμό και ως συνταγματικό δικαίωμα στην υφηγετική διατριβή του. Τα συνταγματικά όρια της ιδιοκτησίας (1972). Αφού επισημαίνεται η ιστορική καταγωγή και εξέλιξη της αστικής έννοιας της ιδιοκτησίας ως συνταγματικού θεσμού και δικαιώματος, αναπτύσσονται οι λόγοι που επιβάλλουν τη διεύρυνσή της, ώστε να καλύπτονται από τη συνταγματική προστασία όλα τα περιουσιακά δικαιώματα. Η διεύρυνση αυτή ήλθε μετά από ένα τέταρτο του αιώνα, με την πράγματι ιστορική απόφαση 40/1998 του Αρείου Πάγου. Το δεύτερο μέρος αυτής της απόφασης, σχετικά με την έννοια και την προστασία της ιδιοκτησίας, πραγματεύονται τα δύο επόμενα δημοσιεύματα του δεύτερου Μέρους.
Το τρίτο Μέρος αναφέρεται στο κοινωνικό κράτος. Στο πρώτο άρθρο παρακολουθείται η σύγχρονη έννοια του κοινωνικού κράτους από την εποχή των καταβολών της στη βιομηχανική επανάσταση και στο παγκόσμιο εργατικό κίνημα του 19ου αιώνα και επισημαίνεται η ριζική διαφορά της από τους θεσμούς πρόνοιας παλαιότερων της αστικής επανάστασης εποχών.
Το δεύτερο δημοσίευμα πραγματεύεται, κάτω από το πρίσμα της ευρύτερης εξέλιξης της έννοιας της αξίας του ανθρώπου και του κοινωνικού κράτους, καθώς και της κοινωνικής κρίσης του φιλελεύθερου κράτους, την εξέλιξη του παραδοσιακού κρατικού παρεμβατισμού, που είχε, κυρίως, προστατευτικό της εθνικής οικονομίας χαρακτήρα, σε παρεμβατισμό που περιλαμβάνει και τον κοινωνικό έλεγχο της παραγωγής αγαθών. Το τρίτο, τέλος, δημοσίευμα επιχειρεί να αποσαφηνίσει και να αξιολογήσει τις έννοιες "κράτος πρόνοιας", "κοινωνικό κράτος" και "κοινωνική δημοκρατία" καθώς και να επισημάνει τις σύγχρονες, σε αντιστοιχία με την έννοια του κοινωνικού κράτους, διαστάσεις της κοινωνικής πολιτικής και της υποδομής της.
Το τέταρτο Μέρος του τόμου αναφέρεται σε δύο σύγχρονα μεγάλα θέματα κοινωνικής ισότητας, της ισότητας των φύλων και του "ρατσισμού". Και τα τρία δημοσιεύματα είναι πρόσφατα. Από αυτά, τ