ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)

Παρουσίαση

Ποια θα μπορούσε άραγε να είναι η συμβολή της ελληνικής πνευματικής παράδοσης στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, την εποχή της παγκοσμιοποίησης; Υπάρχουν στην παράδοσή μας κοσμοθεωρητικά σχήματα ή συστήματα αξιών που να έχουν ευρύτερο ευρωπαϊκό και οικουμενικό ενδιαφέρον; Που να προβάλλουν εναλλακτικά πρότυπα ζωής απέναντι στα αδιέξοδα μοντέλα της κοινωνίας της αγοράς; Και πού θα μπορούσαμε να βρούμε αξιόπιστες εκφράσεις τους; Στόχος του συγγραφέα είναι ακριβώς να επιχειρήσει μια πρώτη απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα. Ένα προνομιακό πεδίο για τη μελέτη πολιτισμικών κωδίκων είναι η λογοτεχνία, όπου οι διάχυτες διυποκειμενικές δομές ιδεών, αξιών, τάσεων που χαρακτηρίζουν μια κοινωνία μεταγράφονται σε ένα πλήρες, ευκρινές και συνεκτικό σύστημα. Η έρευνα εντοπίζεται κυρίως στο πεδίο της ποίησης, που αποτελεί την κορυφαία έκφραση του νεοελληνικού πνευματικού πολιτισμού. Και χρησιμοποιεί ως τυπολογικά κριτήρια τις σημαίνουσες σχέσεις: φύση-κουλτούρα, άτομο-κοινωνία, ανταγωνισμός-ενότητα, ρασιοναλισμός-μυστικισμός. Ο τρόπος που βιώνονται αυτές οι διπολικές σχέσεις σε επίπεδο δομών βάθους αποκαλύπτει ορισμένες θεμελιώδεις κοσμοθεωρητικές και βιοθεωρητικές επιλογές, που ορίζονται από την υπέρβαση των αντινομιών και την εναρμόνιση των αντιθέτων. Οι επιλογές αυτές επανέρχονται σε διάφορες ταυτόσημες εκδοχές μέσα στους ποιητικούς μύθους και συνιστούν μια ευδιάκριτη κατεύθυνση, που - με αφετηρία τη λαϊκή προφορική ποίηση και ερείσματα το έργο κορυφαίων Ελλήνων δημιουργών - διαμορφώνει τις συντεταγμένες μιας δεσπόζουσας ποιητικής και πολιτισμικής παράδοσης. Οι συντεταγμένες αυτής της παράδοσης εξειδικεύονται σε έναν ιδιαίτερο συνδυασμό δομικών και αξιακών σχέσεων, που συνιστούν τα «διακριτικά» συστατικά στοιχεία της νεοελληνικής κουλτούρας. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Διακριτικά γνωρίσματα της νεοελληνικής κουλτούρας
ΜΕΡΟΣ Α’
Νεοελληνική ποίηση και πολιτισμική παράδοση
1. Το λαϊκό πολιτισμικό μοντέλο στο δημοτικό τραγούδι
2. Από τη βυζαντινή στη νεοελληνική πολιτισμική φάση: Αξιολογικά πρότυπα στα λαϊκότροπα μεταβυζαντινά κείμενα
3. Ο Σολωμός και η ελληνική παράδοση
4. «Και με φως και με θάνατον». Η αντίφαση στο ποιητικό έργο του Κάλβου
5. Ο Κωστής Παλαμάς, η εθνική ιδεολογία και η πολιτισμική παράδοση
6. Άγγελου Σικελιανού, «Μήτηρ Θεού»: το κοσμοθεωρητικό μοντέλο της ποίησης του Σικελιανού
7. Σχήματα πολιορκίας στην ποίηση του Καβάφη. Μια σημειωτική του τραγικού
8. Η μυθολογία του φωτός στην ποίηση του Σεφέρη
9. Οδυσσέας Ελύτης. Ο ποιητής και οι ελληνικές πολιτισμικές αξίες
10. «Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας». Ζωικές και κοινωνικές αξίες στην ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη
11. Η σχέση ατόμου-κοινωνίας στη νεοελληνική λογοτεχνία: Γιάννης Ρίτσος και πρώτη μεταπολεμική γενιά
ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ: A la recherche de la culture europeenne perdue. Mythes litteraires et modeles culturels (Resume)
Βιβλιογραφία
Ευρετήρια