ΤΟ ΜΟΝΤΑΖ

Παρουσίαση

Το μοντάζ σήμερα θεωρείται, ομόφωνα, όχι μόνο ένα από τα πλέον ουσιώδη στοιχεία της "κινηματογραφικής γλώσσας", αλλά και το πιο ιδιάζον. Ωστόσο, ο κινηματογράφος γεννήθηκε χωρίς αυτό, και σχεδόν το αγνοούσε κατά τη διάρκεια των πρώτων δεκαπέντε χρόνων της ύπαρξής του (εκτός κι αν θεωρήσουμε μοντάζ την απλή τεχνική συγκόλλησης, η οποία συνδέει με ωφέλιμο τρόπο δύο μπομπίνες, δύο "ταμπλό", ή επιτρέπει την προσθήκη ενός τίτλου, μιας αιμόρσας).
Για την καλύτερη κατανόηση του πλούτου του μοντάζ, είναι συναρπαστικό να αναζητήσουμε εκείνα τα σημάδια που υπήρξαν προάγγελοι στον κινηματογράφο των πρώτων χρόνων, να ακολουθήσουμε τις έντονες στιγμές της εμφάνισής του στο ξετύλιγμα των πρώτων δεκαετιών του προηγούμενου αιώνα -παράλληλα με την αργή καθιέρωση ενός νέου τρόπου αναπαράστασης-, και, τέλος, να εξετάσουμε το τι απέγινε φτάνοντας στις μέρες μας. Το μοντάζ δεν είναι ένα "φυσικό" μέσο ούτε ο καρπός μιας ξαφνικής αποκάλυψης, αλλά η απόρροια μιας διαλεκτικής εξέλιξης, αέναης και συχνά ρευστής, που έπαιζε ταυτόχρονα με τον αισθητικό πειραματισμό των κινηματογραφιστών και την αργή ωρίμανση του βλέμματος των θεατών. Γιατί το μοντάζ, πρώτα απ' όλα, είναι υπόθεση εκείνου που κοιτάζει.
Η σκέψη του συγγραφέα, στηρίζεται, με μεγάλη ακρίβεια, σε μια πλούσια εικονογραφία που συγκροτείται από σκηνές βασισμένες σε φωτογραφίες των μεγάλων κλασικών έργων του κινηματογράφου, αλλά και σε διάφορα ντοκουμέντα: αναπαραγωγή των μέσων εργασίας των μοντέρ, κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
-Ο χρόνος του πίνακα
Το σινεμά χωρίς το μοντάζ
Η "άποψη"
Ο πίνακας (ταμπλό)
Η ελευθερία της "άποψης" και η αυστηρότητα του πίνακα
Μια σειρά από πίνακες
Ένα σύμπαν σε αταξία: οι κότες και ο Εσταυρωμένος
Οι πίνακες και η αφήγηση
Οι πρώτες επιθέσεις εναντίον της αυτάρκειας των πινάκων
Οι ενοράσεις του D. W. Griffith (ΗΠΑ, 1908 - 1916)
Εν αρχή ην ο Griffith
Το πέρασμα της πόρτας
Η δόμηση του χώρου και του χρόνου
Η δόμηση της αφήγησης
Η ομορφιά της ηθοποιού και η "εφεύρεση" του γκρο πλαν
Δυο ταινίες-σταθμοί
-Οι εικόνες μεταξύ τους
Οι Σοβιετικοί και το όπλο του μοντάζ (Ρωσία, δεκαετία του '20)
Η πρωτοκαθεδρία του μοντάζ
Ο πολλαπλασιασμός των οπτικών γωνιών
Η ενοποίηση των οπτικών γωνιών
Ο Αϊζενστάιν και το "μοντάζ των έλξεων"
Ποτέμκιν, το απόγειο του αϊζενσταϊνικού μοντάζ
Το μοντάζ των σοβιετικών ταινιών την εποχή του βωβού κινηματογράφου
Μέσο έκφρασης ή όργανο της αφήγησης; (Γαλλία, 1918-1928)
Ο Giance και η "μουσική των εικόνων"
Το κοφτό (court) μοντάζ
Ο Jean Epstein και η ελευθερία του μοντάζ
Ντεκουπάζ και μοντάζ στις πιο εμπορικές παραγωγές
Ποιος κάνει τι;
Το Χόλιγουντ ορίζει τους κανόνες (ΗΠΑ, 1916-1928)
Η εξουσία στην άκρη του ψαλιδιού
Το μοντάζ ως συμπλήρωμα του ντεκουπάζ
Το παιχνίδι με το χρόνο
Το παιχνίδι με το χώρο
-Ο συνδυασμός ήχου και εικόνας
Το κλασικό μοντάζ (1929-1958)
Το μοντάζ και η άφιξη του ηχητικού κινηματογράφου
Η δουλειά του μοντέρ
Η διαφάνεια του κλασικού χολιγουντιανού μοντάζ
Το κλασικό μοντάζ επανεξετάζεται
Ο κινηματογράφος του δημιουργού και το μοντάζ
Το πρότυπο αμφισβητείται
Ορισμένες στυλιστικές μορφές σε αμφισβήτηση
Οι εκφραστικές μορφές που αξιοποιούνται
"Το μοντάζ, η υπέροχη έγνοιά μου"
Κολάζ, η "γρήγορη σύνδεση"
Μια ταινία γεννιέται
Οι ελευθερίες του ψηφιακού μοντάζ
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
-Ντοκουμέντα, κείμενα, αναλύσεις σκηνών
Πρακτική
Οι βασικές λειτουργίες του μοντάζ
Ντοκουμέντα
Οι πίνακες δεν "κάνουν ρακόρ"
Ντοκουμέντα
Το "εφέ Κ"
Ανάλυση σεκάνς
Τα σκαλιά του Ποτέμκιν
Ντοκουμέντα
Το μοντάζ του Πουντόβκιν
Πρακτική
Η πρακτική του μοντάζ στην εποχή του βωβού κινηματογράφου
Ντοκουμέντα
Το πεδίο-πεδίο αντίθετης λήψης (champ-contrechamp)
Πρακτική
Κλασική μέθοδος του ηχητικού μοντάζ
Πρακτική
Οι σημειώσεις του μοντέρ
Κείμενο
Το απαγορευμένο μοντάζ
Ανάλυση σεκάνς
Το μοντάζ σύμφωνα με τον Hitchcock
Κείμενο
Το μοντάζ σύμφωνα με τον Ταρκόφσκι
Πρακτική
Οι τεχνικές εξελίξεις των υλικών του μοντάζ
Ντοκουμέντα
Πρακτική του ψηφιακού μοντάζ
Βιβλιογραφία
Γλωσσάρι