Εξομολογήσεις ενός νέου μυθιστοριογράφου

Παρουσίαση

Γιατί συγκινούμαστε μέχρι δακρύων για τα δεινά ενός μυθιστορηματικού χαρακτήρα; Με ποια έννοια η Άννα Καρένινα, ο Γκρέγκορ Σάμσα και ο Λέοπολντ Μπλουμ "υπάρχουν";
Ο Ουμπέρτο Έκο δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα, Το όνομα του ρόδου, το 1980, όταν ήταν κοντά στα πενήντα του. Σε αυτές τις "εξομολογήσεις", ο συγγραφέας, τώρα που πλησιάζει τα ογδόντα, ανατρέχει στη μακρά σταδιοδρομία του ως θεωρητικού καθώς και στο πιο πρόσφατο μυθοπλαστικό έργο του, και διερευνά τον γόνιμο συνδυασμό τους. Αρχίζει διερευνώντας τα όρια μεταξύ μυθοπλασίας και μη μυθοπλασίας - διασχίζει αυτά τα σύνορα με θαυμάσιο τρόπο, άλλοτε παιχνιδιάρικα και άλλοτε σοβαρά. Η καλή μη μυθοπλασία, όπως υποστηρίζει, κατασκευάζεται σαν μια αστυνομική ιστορία, και ένας ικανός μυθιστοριογράφος χτίζει με ακρίβεια λεπτομερείς κόσμους μέσω της παρατήρησης και της έρευνας. Ο Έκο περιηγείται στη δημιουργική του μέθοδο και θυμάται πώς σχεδίασε τις μυθοπλαστικές του επικράτειες. Άρχισε με συγκεκριμένες εικόνες, έκανε επιλογές ως προς τη χρονική περίοδο, την τοποθεσία και τη φωνή, συνέθεσε ιστορίες που θα άρεσαν τόσο σε εκλεπτυσμένους αναγνώστες, όσο και σε εκείνους που αρέσκονται σε λαϊκά αναγνώσματα. Η μείξη του πραγματικού και του μυθοπλαστικού αγγίζει τους κατοίκους τέτοιων επινοημένων κόσμων.
Ο Έκο, όντας συγχρόνως μεσαιωνολόγος, φιλόσοφος και μελετητής της νεότερης λογοτεχνίας, μας εντυπωσιάζει ιδίως όταν αναλογίζεται τις απολαύσεις της απαρίθμησης. Δείχνει ότι η ταπεινή λίστα, η δυνάμει ατέλειωτη σειρά, μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε στιγμιαία το άπειρο και να προσεγγίσουμε το άφατο. Αυτός ο "νέος μυθιστοριογράφος" είναι ένας δάσκαλος που έχει σοφά πράγματα να μας μεταδώσει όσον αφορά την τέχνη της μυθοπλασίας και τη δύναμη των λέξεων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

[...] Πολλά και σημαντικά είναι τα ζητήματα που θίγουν οι Εξομολογήσεις ενός νέου μυθιστοριογράφου. Τι είναι η δημιουργική γραφή; Υπάρχουν, και ποιες μπορεί να είναι, οι διαφορές μεταξύ λογοτεχνίας και θεωρίας, μυθοπλασίας και ιστορίας, ποίησης και πεζογραφίας; Υπάρχουν όρια στην ερμηνευτική των κειμένων; Γιατί κάποιοι λογοτεχνικοί ήρωες αναγνωρίζονται σε οικουμενικό επίπεδο, ενώ άλλοι πέφτουν ανεπίστροφα στη λήθη; Γιατί τα δεινά των σπουδαίων μυθοπλαστικών χαρακτήρων μάς συγκινούν τόσο πολύ, ενώ τα δεινά των περισσοτέρων πραγματικών ανθρώπων μάς αφήνουν μάλλον αδιάφορους; Πώς έχτισε ο ίδιος ο Έκο τους μυθοπλαστικούς χαρακτήρες και τα σκηνικά των μυθιστορημάτων του; Έχοντας αναλύσει όλα αυτά και πολλά ακόμη, ο Έκο αποκαλύπτει την υπέρμετρη αγάπη του για τις λίστες. Συνάμα, οι Εξομολογήσεις ενός νέου μυθιστοριογράφου περιέχουν αποσπάσματα απ' όλα του τα μυθιστορήματα, που έχουν μεταφραστεί (όπως και το μεγαλύτερο μέρος του έργου τού Έκο) από τη χαλκέντερη Εφη Καλλιφατίδη. [...] Ο Έκο είναι ένας κατεξοχήν μεταμοντέρνος συγγραφέας, καθώς συσχετίζει με απίθανο τρόπο, αλλά πάντα μετά λόγου γνώσεως, "τα πάντα με τα πάντα", δημιουργώντας μια διακειμενική φαντασμαγορία. Το πάθος του Έκο για τα κείμενα οφείλει να το συμμερίζεται, ει δυνατόν, και ο εκάστοτε μεταφραστής του.
Ας μην τρομάξει όμως ο επίδοξος αναγνώστης. Ο Έκο, στις Εξομολογήσεις ενός νέου μυθιστοριογράφου, θα τον ανταμείψει με τον γλαφυρό λόγο του, το εύληπτο ξεδίπλωμα των επιχειρημάτων του και την περιπετειώδη εξιστόρηση της εξηντάχρονης περιπλάνησής του σε κείμενα και συγκείμενα, έτσι όπως αποτιμά τις πολύπλοκες μεταβάσεις τους από το χαρτί στο μυαλό μας. [Γιώργος Λαμπράκος, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Βιβλιοθήκη, Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2011]

Περιεχόμενα

Γράφοντας από τα αριστερά προς τα δεξιά
Συγγραφέας, κείμενο και ερμηνευτές
Μερικές παρατηρήσεις για τους μυθοπλαστικούς χαρακτήρες
Οι λίστες μου
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ