ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Παρουσίαση

Τα θεμελιώδη δικαιώματα συνιστούν το μεγάλο επίτευγμα του ευρωπαϊκού συνταγματικού πολιτισμού και αποτελούν κεντρικό κοινό στοιχείο των πολιτευμάτων του λεγόμενου δυτικού κόσμου. Κατακτήθηκαν σε μια μακρά πορεία ιδεολογικών ζυμώσεων, πολιτικών συγκρούσεων και επώδυνων διεκδικήσεων, με ορόσημο τις μεγάλες επαναστάσεις του 18ου αιώνα και με κινητήρια δύναμη την ανάγκη για προστασία του ανθρώπου από την αυθαιρεσία, τον πόνο και την εξαθλίωση.
Παρ' όλα αυτά, η διασφάλισή τους από τα πολλαπλά, διαρκώς μεταβαλλόμενα και εντεινόμενα επίπεδα κρατικής, διακρατικής, υπερεθνικής μα και ιδιωτικής αυθαιρεσίας δεν είναι δεδομένη. Η προστασία τους έγκειται στην κατοχύρωσή τους από το δίκαιο, με πρωταρχικό τον ρόλο του Συντάγματος. Στο πλαίσιο αυτό, αναδεικνύεται καθοριστικός ο ρόλος της νομικής θεωρίας, και δη της συνταγματικής. Όμως, η σύγχρονη θεωρία μοιάζει να εγκλωβίζεται στα επιτεύγματα του παρελθόντος της και δείχνει να υστερεί στη μάχη για την αποτε-λεσματική προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων στη νέα εποχή. Περισσότερο ίσως από τα άλλα πεδία, η ευαίσθητη ύλη των θεμελιωδών δικαιωμάτων υφίσταται τους κραδασμούς της παγκοσμιοποίησης, των τεχνολογικών αλμάτων, της φθοράς του περιβάλλοντος, αλλά και των διεθνών ανακατατάξεων, των περιφερειακών ολοκληρώσεων και των μεταβολών της εξουσίας που έφερε ο 21ος αιώνας. Ιχνηλατώντας τη συνεχή εξέλιξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε έναν αδιάκοπα μεταβαλλόμενο κόσμο, όπου διαρκώς διακυβεύεται η συρρικνωσή τους, το βιβλίο αυτό επιχειρεί μία -ταυτόχρονα θεωρητική και μεταθεωρητική- ανάπτυξη του συνταγματικού δικαίου των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ευελπιστεί έτσι να συμβάλει στην απαραίτητη μετεξέλιξή τους, προκειμένου να εξακολουθήσουν να εκπληρώνουν τον καθοριστικής σημασίας ρόλο τους. (Από την έκδοση)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η πολυδιάστατη θεματική των θεμελιωδών δικαιωμάτων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Μια έννοια νομική με απρόβλεπτες κοινωνικοπολιτικές παραμέτρους
Ελευθερία ή δικαίωμα: μια πρώτη εννοιολογική αποσαφήνιση
Η αναζήτηση μιας καλύτερης μοίρας
Μια διαρκής διεκδίκηση, με επισφαλή έκβαση
Ο πολλαπλασιασμός και η διάχυση των πηγών διακινδύνευσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Θεωρία, γενική θεωρία, θεωρίες, και συνταγματική θεωρία των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Συνταγματικό δίκαιο των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Γενική θεωρία των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Θεωρίες των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Συνταγματική θεωρία των θεμελιωδών δικαιωμάτων
ΠΙΝΑΚΑΣ: Τα θεμελιώδη δικαιώματα: μια πρώτη άποψη στο ελληνικό Σύνταγμα σε συνδυασμό με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η έννοια των θεμελιωδών δικαιωμάτων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Το ιστορικοπολιτικό και φιλοσοφικό υπόβαθρο της αναγνώρισης των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Η ιστορική καμπή των επαναστάσεων του 18ου αιώνα
Η πραγματολογική συνιστώσα: Η διεκδίκηση του ανθρώπου για προστασία
Η πολιτειολογική συνιστώσα: Η θέση του ανθρώπου στην πολιτεία
Η ιδεολογική συνιστώσα: Η αναγνώριση της αξίας του ανθρώπου και των φυσικών δικαιωμάτων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η νομική έννοια των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Ο όρος "δικαίωμα" στο δίκαιο
Ο όρος "δικαίωμα" στο δημόσιο δίκαιο
Ο όρος "θεμελιώδη δικαιώματα"
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η σχέση δικαιωμάτων και καθηκόντων
Η πρόβλεψη θεμελιωδών υποχρεώσεων και καθηκόντων
Είναι τα καθήκοντα το αντάλλαγμα των δικαιωμάτων;
Από το καθήκον στην ευθύνη;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Η διάκριση των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Οι κλασικές διακρίσεις
Τα ατομικά δικαιώματα
Τα πολιτικά δικαιώματα
Τα κοινωνικά δικαιώματα
Η συζήτηση για μία τρίτη (και μία τέταρτη) γενιά θεμελιωδών δικαιωμάτων
Η υπέρβαση της κλασικής διάκρισης των δικαιωμάτων
Προς μία σχετικοποίηση της διάκρισης;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Η δεσμευτικότητα των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Η συζήτηση περί "θετικών" ή "φυσικών" δικαιωμάτων
Η κατοχύρωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων από το (θετικό) δίκαιο
Οι εγγυήσεις τήρησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Το ζήτημα της κανονιστικότητας και της δικαστικής προστασίας των κοινωνικών δικαιωμάτων
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Η οργάνωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Οι φορείς των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Εισαγωγικές αποσαφηνίσεις
Η βασική ιδιότητα: το πρόσωπο
Ειδικές ιδιότητες που θεμελιώνουν θεμελιώδη δικαιώματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: Οι αποδέκτες των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Εισαγωγικές αποσαφηνίσεις
Η δημόσια εξουσία
Ο ιδιώτης: Η τριτενέργεια των θεμελιωδών δικαιωμάτων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: Οι πηγές των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Εισαγωγικές αποσαφηνίσεις
Το εσωτερικό δίκαιο
Το διεθνές δίκαιο
Το ευρωπαϊκό δίκαιο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Οι περιορισμοί των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Η έννοια και το νόημα του περιορισμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Ο κανονιστικός περιορισμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Ο εξατομικευμένος περιορισμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Μία παρωχημένη κατηγορία περιορισμών: η θεωρία της ειδικής σχέσης εξουσίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: Η άρση της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Η αναστολή της ισχύος ορισμένων θεμελιωδών δικαιωμάτων
Η καταχρηστική άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Βιβλιογραφικές πηγές & ενδείξεις
Ευρετήριο