ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ

Παρουσίαση

Η πολεοδομία, όπως και η χωροταξία, ανήκει ως εφαρμογή σε ένα τεχνικό πεδίο και ενδέχεται να δίνει την εντύπωση ότι μπορεί να γίνει κατανοητή και να ασκηθεί με βάση την απλή εμπειρική γνώση. Τελικά, όμως, κάθε τέτοια γνώση είναι απλώς μη συνειδητοποιημένη και αποσπασματική θεωρία.
Διεθνώς υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία για τη θεωρία προγραμματισμού αλλά δεν ισχύει το ίδιο και στη χώρα μας. Συναντώνται ασφαλώς σχετικές βιβλιογραφικές συζητήσεις αλλά δεν επεκτείνονται στη σε βάθος διερεύνηση της θεωρίας και τη συνδυάζουν με θέματα ασφαλώς απαραίτητα για τη σφαιρική κατανόηση του πεδίου αλλά συμπληρωματικού χαρακτήρα ως προς τη θεωρία, όπως οι χωρικές πολιτικές, η αστική και χωροταξική ανάπτυξη και η νομοθεσία.
Αντιθέτως, το παρόν βιβλίο εστιάζει στη θεωρία προγραμματισμού, με έμφαση στην πολεοδομία, και προσπαθεί να καλύψει ένα εύρος από τις επιστημολογικές βάσεις της θεωρίας έως την ίδια τη θεωρία, για να προσανατολιστεί τελικά προς τη γέφυρα με την πράξη που είναι η μεθοδολογία του προγραμματισμού.
Συγχρόνως, προσπαθεί να προβάλει ένα αντικείμενο είτε παραμελημένο είτε διαστρεβλωμένο από τη διεθνή βιβλιογραφία, τον ρόλο της σημειωτικής θεωρίας για τη θεωρία και την πράξη του προγραμματισμού. Περιλαμβάνει συμπληρωματικά μία συστηματική ανάπτυξη των θεωριών αστικού σχεδιασμού, προτείνοντας μία σχετική μεθοδολογία από τη σκοπιά του πολεοδόμου. Το βιβλίο έχει τον διττό χαρακτήρα του εισαγωγικού εγχειριδίου και της επιστημονικής πραγματείας. Δεν απευθύνεται μόνο στους πολεοδόμους, χωροτάκτες και αρχιτέκτονες ή στον αντίστοιχο προπτυχιακό και μεταπτυχιακό φοιτητικό/σπουδαστικό κόσμο. Θα ενδιαφέρει, επίσης, και ορισμένους άλλους κλάδους μηχανικών, όπως οι πολιτικοί μηχανικοί και οι αγρονόμοι και τοπογράφοι μηχανικοί, καθώς και τους κοινωνικούς επιστήμονες και τους επιστήμονες του πεδίου των πολιτισμικών σπουδών. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΜΕΡΟΣ Ι ΠΟΛΕΟΛΟΓΙΑ: Η ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ
Α': Η διάρθρωση του πεδίου της πολεοδομίας
1. Η οπτική της ιστορίας της πόλης και της πολεοδομίας
Η ιστορία της πόλης και της πολεοδομίας των αρχαίων κοινωνιών / των "πρωτόγονων" κοινωνιών
2. Η ιστορία του πεδίου της πολεοδομίας
3. Οι πολεοδομικές σπουδές
4. Επιστημολογία της πολεοδομίας: Οι δύο κλάδοι της πολεοδομίας
Ο χώρος και ο τόπος
Οι θεωρίες της γνώσης και η μελέτη του χώρου
5. Ο χρησιακός κλάδος της πολεοδομίας: Η επέμβαση στον χώρο και η ανάλυση του χώρου
Η επέμβαση στον χώρο (πολεοδομία)
Ο χαρακτήρας και η διάρθρωση της πολεοδομίας
Οι πολεοδομικές και οι χωροταξικές κλίμακες
Η ανάλυση του χώρου (πολεολογία)
Η επιστημολογική οριοθέτηση της αναλυτικής θεωρίας της πολεοδομίας
Η ταξινόμηση των χρήσεων
Πολεολογία, πολεοδομία και ανθρωπογεωγραφία
6. Ο σημειωτικός κλάδος της πολεοδομίας: Το νόημα του χώρου
Η χρησιμότητα της σημειωτικής για την ιστορία της πολεοδομίας / για την πολεοδομική θεωρία / για την πολεοδομία και την πολεοδομική εφαρμογή
Β': Θεωρία της πολεολογίας
1. Πολιτική οικονομία και γεωγραφικός χώρος
2. Χωρικές κοινωνικές πρακτικές, αναλυτικοί χώροι και χρησιακός χώρος
3. Καθορισμός, διάρθρωση και εσωτερικές τάσεις των αστικών χρήσεων
4. Ιδιότητες των αστικών χρήσεων
5. Ταξινόμηση, ιεράρχηση και δείκτες των αστικών χρήσεων
Ταξινόμηση-ιεράρχηση των χρήσεων και ελληνική νομοθεσία
Δείκτες των αστικών χρήσεων
6. Χαρτογράφηση των αστικών χρήσεων
7. Θεωρίες χωροθέτησης των αστικών χρήσεων
8. Σημειωτική των αστικών χρήσεων και πολιτική οικονομία
Γ': Οι αστικές χρήσεις
1. Πολεολογία, ανθρωπογεωγραφία και μαρξισμός
2. Η θεωρία των χρήσεων
Η αφετηρία της στην ανθρωπογεωγραφία
Η θεωρητική ανθρωπογεωγραφική προσέγγιση του Philbrick
2.3 Η εμπειρική προσέγγιση της HUCO
2.4 Η θεωρητική προσέγγιση της πολεολογίας
3. Η ελληνική νομοθεσία περί χρήσεων: Μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα
Δ': Πολεοδομία, σημειωτική και κοινωνία: Πολεολογική ανάλυση του σχεδίου του Hebrard για τη Θεσσαλονίκη
1. Πολεοδομία και σημειωτική
2. Σύντομη ιστορία της Θεσσαλονίκης
3. Ο Hebrard και το νέο σχέδιο της πόλης
4. Εμπειρικά και θεωρητικά δεδομένα για την ανάλυση του σχεδίου Hebrard
5. Οι κώδικες του Hebrard κατά την παραγωγή του σχεδίου
6. Οι ελληνικοί πολεοδομικοί κώδικες για το σχέδιο
6.1 Οι κώδικες της παραγωγής: Ο επίσημος λόγος
6.2 Οι κώδικες της κατανάλωσης: Ο λόγος του κοινού
7. Ελληνική κοινωνία, βενιζελισμός και το σχέδιο Hebrard
ΜΕΡΟΣ II ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ: Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Ε': Θεωρία της πολεοδομίας
1. Η παραγωγή του χώρου
2. Ορισμός, κατηγορίες και περιβάλλοντα του προγραμματισμού
3. Μία πρώτη προσέγγιση της λογικής τυπολογίας των πολεοδομικών και των πολεολογικών θεωριών και οι θεωρίες της γνώσης
4. Η λογική τυπολογία των πολεοδομικών και των πολεολογικών θεωριών
5. Πολιτικό σύστημα, χρησιακά σχέδια και το θέμα της μεθοδολογίας
ΣΤ': Μεθοδολογία της πολεοδομίας
1. Τύποι προγραμματισμών
2. Δόμηση και περιβάλλον του προγραμματισμού
3. Οι μεθοδολογικές συνιστώσες της πολεοδομικής διαδικασίας
Η εξέλιξη της πολεοδομικής σκέψης
Οι νεωτερικές προσεγγίσεις του χρησιακού προγραμματισμού
Ο καθολικός χρησιακός προγραμματισμός του McLoughlin
Η ορθολογική διαδικασία χρησιακού προγραμματισμού του Faludi
Οι λοιπές νεωτερικές προσεγγίσεις του χρησιακού προγραμματισμού
Α. Το μοντέλο δράσης
Β. Η σταδιακή προσέγγιση
Γ. Η πραγματιστική προσέγγιση
Δ. Η νεο-φιλελεύθερη προσέγγιση
Ε. Η συνηγορική προσέγγιση
ΣΤ. Η επικοινωνιακή προσέγγιση
Οι μετανεωτερικές προσεγγίσεις του χρησιακού προγραμματισμού
4. Συμπεράσματα για τη μεθοδολογία της πολεοδομίας
Το ζήτημα της μεταστροφής παραδείγματος στον χρησιακό προγραμματισμό [...]
Ζ': Εμπειρικός έλεγχος της πολεοδομικής θεωρίας μεσαίου επιπέδου: Μία μελέτη περίπτωσης
ΜΕΡΟΣ III ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
Η': Οι ιστορικές και οι σύγχρονες προσεγγίσεις του αστικού σχεδιασμού
Θ': Μία πολεοδομική προσέγγιση του αστικού σχεδιασμού
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο